ปฏิกิริยาผู้นำโลก หลังการเปิดข้อมูลการซุกทรัพย์สินใน Pandora Papers

หลังจากสมาคมผู้สื่อข่าวสืบสวนสอบสวนนานาชาติ (ICIJ) ร่วมกับองค์กรสื่อหลายแห่งเผยผลการตรวจสอบข้อมูลเอกสาร Pandora Papers ซึ่งเป็นหนึ่งในเอกสารลับทางการเงินขนาดใหญ่ที่สุดของโลกที่รั่วไหลออกมาตั้งแต่ปี 2016 โดยมีชื่อของผู้นำโลก กษัตริย์ และเศรษฐีต่างๆ ที่ทำข้อตกลงหรือใช้บริษัทนอกอาณาเขตในดินแดนปลอดภาษี (Tax Haven) ต่างๆ เช่น ปานามา, ดูไบ, โมนาโก, สวิตเซอร์แลนด์ และหมู่เกาะเคย์แมน เพื่อซุกซ่อนและใช้จ่ายทรัพย์สินอย่างลับๆ รวมทั้งในไทย ซึ่งสำนักข่าวอิศรารายงานว่ามีตระกูลที่ร่ำรวยที่สุดของไทย 6 ตระกูลจากการจัดอันดับของนิตยสาร Forbes ของสหรัฐฯ นิยมใช้บริษัทนอกอาณาเขตในการทำธุรกิจอย่างกว้างขวาง แม้สำนักข่าวอิศราตระหนักว่าการเป็นเจ้าของบริษัทในพื้นที่นอกอาณาเขตไม่ใช่เรื่องผิดกฎหมาย (รายละเอียด: https://www.isranews.org/article/isranews-scoop/103032-investigative00-2-64.html)

อย่างไรก็ตาม ในระดับผู้นำโลกนั้น มีปฏิกิริยาจากบรรดาผู้นำที่ออกมาตอบสนองต่อการเปิดเผยข้อมูลดังกล่าวแล้ว และนี่คือส่วนหนึ่งของปฏิกิริยาดังกล่าว

กรณีของโทนี แบลร์ อดีตนายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร พร้อมด้วยภริยา ไม่ต้องจ่ายค่าอากรแสตมป์ 312,000 ปอนด์ เมื่อซื้อทาวน์เฮาส์ในลอนดอนมูลค่า 6.45 ล้านปอนด์ โดยการตั้งบริษัทชื่อ Harcourt Ventures แล้วเข้าไปซื้อบริษัทนอกอาณาเขตซึ่งเป็นเจ้าของทาวน์เฮาส์ดังกล่าวแทน และปิดบริษัทนอกอาณาเขตดังกล่าวหลังการซื้อขาย ซึ่งทำให้สามี-ภรรยาตระกูลแบลร์ไม่ต้องจ่ายค่าอากรแสตมป์ เรื่องนี้แม้จะไม่ผิดกฎหมาย ทว่าแบลร์เองก็เคยวิพากษ์วิจารณ์เรื่องช่องโหว่ด้านภาษีมาก่อน อย่างเมื่อปี 1994 เขาเคยกล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า “เศรษฐีที่มีนักบัญชีที่ถูกต้องไม่ต้องจ่ายอะไร ในขณะที่ผู้รับบำนาญจ่ายภาษีมูลค่าเพิ่มสำหรับน้ำมันเชื้อเพลิง ทรัสต์นอกอาณาเขตได้รับการยกเว้นภาษี ในขณะที่ผู้เป็นเจ้าของบ้านชำระภาษีมูลค่าเพิ่มจากเบี้ยประกัน เราจะสร้างระบบภาษีที่ยุติธรรม ซึ่งเกี่ยวข้องกับความสามารถในการชำระ”

ปรากฏว่า เชอรี แบลร์ ภริยาของอดีตนายกฯ สหราชอาณาจักรเน้นย้ำว่า Harcourt Ventures ถูกจัดตั้งขึ้นเพื่อให้บริษัทนอกนอกอาณาเขตดังกล่าว รวมถึงอาคารของบริษัทนี้ มาอยู่ภายใต้กฎด้านภาษีและการกำกับดูแลของสหราชอาณาจักร รวมถึงบอกว่าไม่ได้เป็นเรื่องผิดปกติที่อาคารสำนักงานเชิงพาณิชย์จะถูกถือครองโดยนิติบุคคลที่มีการดำเนินกิจกรรมทางการค้าที่หลากหลายและมีการถือครองทรัพย์สิน หรือที่ผู้ขายทรัพย์สินเหล่านี้จะไม่ต้องการจำหน่ายทรัพย์สินแยกต่างหาก คู่สามีภริยาแบลร์ยังบอกว่าการเข้าซื้อกิจการของบริษัทนั้นมาพร้อมกับผลทางภาษีที่แตกต่างกัน และพวกเขาก็ต้องรับผิดชอบต่อภาษีกำไรจากการขายต่อ

และอีกหนึ่งปฏิกิริยามาจากกรณีสมเด็จพระราชาธิบดีอับดุลเลาะห์ที่ 2 กษัตริย์แห่งจอร์แดน ซึ่ง ICIJ ระบุว่า พระองค์ซ่อนทรัพย์สินไว้กับหลายบริษัทนอกอาณาเขตที่จดทะเบียนในดินแดนปลอดภาษี และใช้เงินกว่า 106 ล้านดอลลาร์สหรัฐผ่านบริษัทเหล่านี้ เพื่อซื้อคฤหาสน์หรู 14 หลังทั้งในสหรัฐฯ และสหราชอาณาจักร

อย่างไรก็ดี ทีมทนายส่วนพระองค์ระบุว่า อสังหาริมทรัพย์ทั้งหมดในต่างประเทศดังกล่าวถูกซื้อด้วยทรัพย์สินส่วนพระองค์ ซึ่งพระองค์ยังทรงใช้ทรัพย์สินเหล่านี้เพื่อสนับสนุนโครงการต่างๆ สำหรับประชาชนชาวจอร์แดน และบอกว่าและเป็นเรื่องปกติที่บุคคลและบริษัทระดับสูงจะซื้อและถือครองอสังหาริมทรัพย์ผ่านบริษัทนอกอาณาเขต ด้วยเหตุผลด้านความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัว

ที่รัสเซีย แม้ วลาดิเมียร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย จะไม่ถูกเอ่ยชื่อถึงโดยตรงใน Pandora Papers แต่เขาก็ถูกเชื่อมโยงผ่านผู้ใกล้ชิดไปยังทรัพย์สินลับในโมนาโก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องที่ถูกรายงานผ่านเว็บไซต์ The Washington Post เกี่ยวกับที่พักอาศัยซึ่ง สเวตลานา ครีโวโนกีฮ์ หญิงรายหนึ่งได้กลายมาเป็นเจ้าของผ่านบริษัทนอกอาณาเขต ซึ่งจดทะเบียนในเกาะทอร์โทลาของหมู่เกาะบริติชเวอร์จิน โดยเธอกลายเป็นเจ้าของอพาร์ตเมนต์ตั้งแต่เดือนเมษายน 2003 เพียงไม่กี่สัปดาห์หลังจากให้กำเนิดบุตรสาว และในขณะนั้นมีรายงานว่าเธอกำลังอยู่ในความสัมพันธ์ลับเป็นเวลานานหลายปีกับประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน

ล่าสุด ดิมิทรี เพสคอฟ โฆษกรัฐบาล ก็ตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือของข้อมูลที่รัสเซียระบุว่าเป็นการกล่าวอ้างที่ไม่มีมูล “เราไม่เห็นอะไรเกี่ยวกับทรัพย์สมบัติที่ซ่อนอยู่ภายในบุคคลใกล้ชิดของปูติน” เพสคอฟกล่าว และเสริมว่ายังไม่ชัดเจนว่า “ข้อมูลนี้จะสามารถเชื่อถือได้อย่างไร” นอกจากนี้ยังมีรายงานในสื่อรัสเซียอย่าง RT ถึงคำให้สัมภาษณ์ของเพสคอฟในลักษณะที่คล้ายกัน แต่เพิ่มเติมการระบุของเพสคอฟที่ว่าการสอบสวนนี้เพียงพิสูจน์ว่าสหรัฐฯ เป็นสถานที่ที่โดดเด่นที่สุดในโลกสำหรับการเลี่ยงภาษี รายงานของ RT ยังกล่าวถึง Proekt สื่อเชิงสืบสวนของรัสเซีย ที่ระบุว่าครีโวโนกีฮ์เป็นแม่ของลูกคนหนึ่งของปูติน โดยบอกว่า Proekt ถูกจัดว่าเป็นตัวแทนของต่างชาติ รวมถึงมีบทความที่ตั้งคำถามต่อการรายงานของสื่อ อาทิ The Guardian ของอังกฤษในเรื่องนี้

ส่วนปฏิกิริยาจากประธานาธิบดีอูฮูรู เคนยัตตา แห่งเคนยา ผู้เคยเน้นย้ำเรื่องความโปร่งใสในการเปิดเผยทรัพย์สินในฐานะประธานาธิบดี และระบุว่าต้องการต่อสู้กับการคอร์รัปชันและส่งเสริมความโปร่งใสเพื่อเป็นมรดกของเขา ซึ่ง Pandora Papers ระบุว่าเขาสมาชิกครอบครัว 6 คน แอบจัดตั้งเครือข่ายบริษัทนอกอาณาเขตอย่างลับๆ โดยพบความเชื่อมโยงกับ 13 บริษัท ซึ่งหนึ่งในนั้นมีมูลค่าทรัพย์สินกว่า 30 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ปรากฏว่าหนังสือพิมพ์หลักของประเทศเคนยาอย่าง The Nation และ The Standard รายงานปฏิกิริยาของเคนยัตตาที่กล่าวว่า เขาจะมีคำตอบอย่างครอบคลุมในเรื่องนี้หลังกลับจากการเดินทางเยือนสหรัฐฯ “รายงานเหล่านี้จะช่วยเพิ่มความโปร่งใสและการเปิดกว้างทางการเงินที่เราต้องการในเคนยาและทั่วโลก” เคนยัตตาระบุ

ขณะที่หนังสือพิมพ์ The Standard ในเคนยารายงานว่า แม้ว่าการจัดตั้งบริษัทและมูลนิธินอกอาณาเขตจะไม่ผิดกฎหมาย แต่ประธานาธิบดีเคนยัตตาจะต้องอธิบายว่าเหราะเหตุใดเขาจึงเป็นผู้รับผลประโยชน์คนที่ 2 ของ Varies Foundation ซึ่งมีแม่ของประธานาธิบดีเคนยัตตาเป็นผู้รับผลประโยชน์คนที่ 1 คำอธิบายของ BBC ยังระบุว่า เคนยัตตาจะได้รับสืบทอดผลประโยชน์หลังการเสียชีวิตของมารดาของเขา และทรัพย์สินต่างๆ ยังสามารถออกแบบให้โอนไปยังผู้สืบทอดได้โดยไม่เสียภาษี ทั้งนี้ มูลนิธิในปานามาเป็นที่ต้องการอย่างมาก เนื่องจากเจ้าของทรัพย์สินที่แท้จริงเป็นที่ทราบโดยทนายความของพวกเขาเท่านั้น และพวกเขาไม่ต้องลงทะเบียนชื่อกับรัฐบาลปานามาแต่อย่างใด

ด้านปฏิกิริยาจากนายกรัฐมนตรี อันเดรจ บาบิส แห่งสาธารณรัฐเช็ก ที่เตรียมลงสู้ศึกเลือกตั้งในปลายสัปดาห์นี้ ถูกกล่าวหาว่าใช้บริษัทนอกอาณาเขตซื้อคฤหาสน์มูลค่ากว่า 22 ล้านดอลลาร์สหรัฐในหมู่บ้านบนยอดเขาทางใต้ของฝรั่งเศส เขาระบุผ่าน Twitter ว่าการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับเขาใน Pandora Papers นั้นเป็นส่วนหนึ่งของความพยายามที่จะ ‘มีอิทธิพลต่อการเลือกตั้งในสาธารณรัฐเช็ก’ และบอกว่าเขาไม่ได้ทำอะไรที่ ‘ผิด หรือผิดกฎหมาย’ เมื่อพูดในรายการโทรทัศน์ของสาธารณรัฐเช็กเมื่อคืนวันอาทิตย์ที่ผ่านมา เขาได้ปฏิเสธข้อกล่าวหา และบอกว่าได้จ่ายภาษีไปทั้งหมดแล้ว รวมถึงระบุว่านี่เป็นเรื่อง ‘ไร้สาระ’

“เงินถูกส่งจากธนาคารเช็ก มันคือเงินของผม มันถูกเก็บภาษี แล้วมันก็กลับมาที่ธนาคารเช็ก ผมปฏิเสธข้อกล่าวหาอย่างเด็ดขาด” เขาระบุ อย่างไรก็ตาม คู่แข่งทางการเมืองของบาบิสได้เรียกร้องความโปร่งใสจากเขาในเรื่องนี้ และบอกว่าเป็นสิ่งที่บาบิสต้องอธิบาย และเมื่อวันจันทร์ตำรวจของเช็กก็บอกว่าจะสืบสวนเกี่ยวกับเรื่องนี้เช่นกัน

นอกจากนี้ยังมีกรณีประธานาธิบดี เซบาสเตียน ปิเญรา ของชิลี นักธุรกิจมหาเศรษฐี ซึ่งถูกกล่าวหาว่าขายเหมืองทองแดงและเหล็กในพื้นที่ที่อ่อนไหวต่อสิ่งแวดล้อมให้กับเพื่อนสมัยเด็กของเขา ก็ออกแถลงการณ์ปฏิเสธการมีส่วนร่วมกับการขายหรือมีข้อมูลใดๆ ในการขายโครงการเหมือง ‘โดมิงกา’ ดังกล่าว

ภาพ: AFP

อ้างอิง: