จับตาประชุม นิวเคลียร์ สหรัฐฯ อิหร่าน ที่กรุงโรม หวังปรับลดภัยคุกคามความมั่นคง

การเจรจารอบสองเรื่องโครงการนิวเคลียร์ระหว่างสหรัฐอเมริกาและอิหร่านกำลังจะมีขึ้นที่กรุงโรม ประเทศอิตาลีในวันนี้ (19 เมษายน) หลังการเจรจาครั้งแรกที่เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมาในโอมาน ทั้งสองฝ่ายต่างมองว่ามีความคืบหน้าในทางบวก โดยสหรัฐฯ ส่ง สตีฟ วิตคอฟฟ์ ทูตพิเศษสหรัฐฯ ประจำตะวันออกกลาง ร่วมหารือกับ อับบาส อารักจี รัฐมนตรีต่างประเทศของอิหร่าน โดยมีโอมานเป็นตัวกลางในการเจรจา

เดิมในปี 2015 อิหร่านเคยทำข้อตกลงจำกัดโครงการนิวเคลียร์ แลกกับการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรจากนานาชาติ แต่โดนัลด์ ทรัมป์ ยกเลิกข้อตกลงนี้เมื่อปี 2018 ระหว่างดำรงตำแหน่ง ทำให้อิหร่านกลับมาเดินหน้าโครงการเสริมสมรรถนะยูเรเนียมอีกครั้ง โดยอิหร่านยืนยันว่าเป็นโครงการด้านพลังงานที่ใช้ในกิจการพลเรือน

ข้อเรียกร้องและจุดยืนของสหรัฐฯ

โดนัลด์ ทรัมป์ ต้องการข้อตกลงใหม่ที่ ‘เข้มงวดและรัดกุมกว่า’ ของเดิมเมื่อปี 2015 โดยเน้นตรวจสอบและควบคุมโครงการนิวเคลียร์อิหร่าน รวมถึงอาวุธขีปนาวุธด้วย เพื่อหวังปรับลดการเป็นภัยคุกคามความมั่นคงจากอิหร่าน ขณะที่ สตีฟ วิตคอฟฟ์ ระบุว่า สหรัฐฯ ต้องการให้อิหร่านยุติโครงการเสริมสมรรถนะยูเรเนียมและโครงการผลิตอาวุธทั้งหมดโดยเร็ว

ที่ผ่านมาทรัมป์เคยขู่เตือนอิหร่านว่าจะต้องเลือกระหว่าง ‘ข้อตกลง’ หรือ ‘สงคราม’ โดยที่ทรัมป์ยังต้องการใช้ประโยชน์จากเครื่องมือทางการทูตมากกว่าเครื่องมือทางการทหาร เขายังเชื่อว่าอิหร่านมีโอกาสที่จะเป็นประเทศที่ดี และหลีกเลี่ยงสงครามได้

ท่าทีของอิหร่าน

แม้ทั้งสองฝ่ายจะมองว่า การเจรจาครั้งแรกที่โอมานเต็มไปด้วยการพูดคุยที่สร้างสรรค์ อย่างไรก็ตาม ฝ่ายอิหร่านยังมองว่า สหรัฐฯ ยังส่งสัญญาณไม่ชัดเจน และยืนยันว่าการเสริมสมรรถนะยูเรเนียมเป็นสิทธิ์ที่ไม่สามารถต่อรองได้ เป็นสิทธิที่ชอบธรรมตามกฎหมายระหว่างประเทศ พร้อมเปิดกว้างในการสร้างความเชื่อมั่นเรื่องความโปร่งใส แต่ปฏิเสธเงื่อนไขใด ๆ ที่จำกัดโครงการนิวเคลียร์เพื่อพลเรือน นอกจากนี้ อิหร่านมองว่าคำขู่และเงื่อนไขเกินจริงของสหรัฐฯ เป็น ‘เส้นแดง’ ที่ไม่อาจยอมรับได้

นอกจากนี้ อิหร่านยังมองว่า การที่ทรัมป์ขู่ว่าจะใช้ปฏิบัติการทางทหารร่วมกับอิสราเอล หากอิหร่านไม่ยอมบรรลุข้อตกลงนิวเคลียร์นั้น สร้างความกังวลให้ฝ่ายอิหร่านว่า สหรัฐฯ ไม่ได้เจรจาด้วยความจริงใจ อีกทั้ง อยาตุลเลาะห์ คาเมเนอี ผู้นำสูงสุดอิหร่านระบุว่า ขณะนี้ยังไม่คาดหวังหรือประเมินการเจรจาครั้งนี้ต่ำเกินไป

การเจรจาครั้งนี้จึงเต็มไปด้วยความระมัดระวัง ทั้งจากอิหร่านที่หวั่นใจในความไม่แน่นอนของสหรัฐฯ และจากฝั่งสหรัฐฯ เองที่ยังไม่สามารถกำหนดท่าทีที่ชัดเจนต่อข้อเสนอได้ ซึ่งหากไร้ความคืบหน้า อาจนำไปสู่ความตึงเครียดด้านความมั่นคงและความเสี่ยงต่อความขัดแย้งที่รุนแรงขึ้น

ภาพ: Horacio Villalobos / Corbis via Getty Images, Anna Moneymaker / Getty Images

อ้างอิง: