เสียงอาวุธปืนดัดแปลงจากมือผู้ก่อเหตุที่เป็น ‘เยาวชน’ ดังขึ้นใจกลางเมืองหลวง กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ 3 ตุลาคมที่ผ่านมา มีผู้เสียชีวิตและได้รับบาดเจ็บจากเหตุการณ์ดังกล่าว กลายเป็นบาดแผลใหญ่ของสังคมไทยที่ทุกฝ่ายต้องหันมาโฟกัสที่ตัวปัญหา ทั้งอาวุธและต้นเหตุของการก่อโศกนาฏกรรมกลางเมืองท่องเที่ยวระดับโลกแห่งนี้
แม้ผ่านมาแล้วกว่าครึ่งเดือน เสียงปืนยังคงดังสะท้อนไปทั่วทุกพื้นที่ของประเทศ มูลเหตุจูงใจของผู้ก่อเหตุ ข้อโต้เถียงที่ยังหาบทสรุปไม่ได้ในสังคม ‘เกมและภาพยนตร์’ กลายเป็นจำเลยจำพวกแรกที่ถูกยัดเยียดราวกับเป็นผู้ร่วมกระทำความผิดในเกือบทุกครั้งที่มีเหตุการณ์ความรุนแรง อาจเพราะถูกมองว่ามีส่วนในการสร้างพฤติกรรมเลียนแบบ
ล่าสุดหน่วยงานภาครัฐของไทย โดยกระทรวงมหาดไทย ได้ออก 8 มาตรการระยะสั้น และ 5 มาตรการระยะยาว เพื่อควบคุมการครอบครองอาวุธและสิ่งเทียมอาวุธปืน แม้หลายคนจะมองว่าเป็นมาตรการแบบวัวหายแล้วล้อมคอกหรือไม่ แต่ทว่ามาตรการดังกล่าวน่าจะเป็นสัญญาณรับรู้แรกจากเหตุของเสียงปืนที่ดังจากย่าน ปทุมวันไปถึงทำเนียบรัฐบาล อันเป็นศูนย์กลางอำนาจการบริหารราชแผ่นดิน (https://thestandard.co/8-short-measures-imitation-firearms/)
ข้อมูลจากองค์กรวิจัยในสวิตเซอร์แลนด์อย่าง Small Arms Survey พบว่า ประชาชนไทยครอบครองปืนเป็นอันดับ 13 ของโลก และเป็นอันดับ 1 ของอาเซียน ประมาณ 10.3 ล้านกระบอก เป็นปืนที่มีทะเบียน 7 ล้านกระบอก และปืนไม่มีทะเบียน 6 ล้านกระบอก คิดเป็นสัดส่วนคือ ประชาชน 100 คน มีปืน 15 คน ในจำนวน 10.3 ล้านกระบอกเป็นปืนที่ขึ้นทะเบียนถูกต้องตามกฎหมายเพียง 6.2 ล้านกระบอก อีก 4.1 ล้านกระบอกเป็นปืนเถื่อน
1 ใน 8 มาตรการระยะสั้นจากภาครัฐไทยคือ การขอให้ผู้ครอบครองแบลงค์กัน (Blank Guns), บีบีกัน (BB Gun) หรือสิ่งเทียมอาวุธปืน ที่อาจดัดแปลงเป็นอาวุธปืนได้ ให้นำแบลงค์กัน บีบีกัน หรือสิ่งเทียมอาวุธปืน ของตนที่ครอบครองอยู่ไปแสดงและทำบันทึกต่อนายทะเบียนอาวุธปืนตามภูมิลำเนาที่ตนเองมีทะเบียนบ้านอยู่
ขณะที่ข้อมูลจากศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานปลัดกระทรวงพาณิชย์ ระบุว่า ประเทศไทยมีสถิติการนำเข้าแบลงค์กันและปืนฝึกซ้อมการกีฬาตั้งแต่ปี 2560-2566 ประมาณ 577,563 กระบอก
THE STANDARD ลงพื้นที่พูดคุยกับ โก้-จรัลธร จำจด เจ้าของสนาม X-TREME BB GUN (นิชดา) ซึ่งอยู่ในแวดวงนี้มากว่า 17 ปี โก้มองว่า มาตรการระยะสั้นดังกล่าวเป็นเรื่องที่ดีหากควบคุมและแก้ปัญหาได้จริง กฎหมายมีความเหมาะสมในตัวมันเองอยู่แล้ว ถึงแม้บางข้อจะไม่สอดคล้องกับยุคสมัยก็ตาม เหมือนกับทุกครั้งหลังเกิดเหตุการณ์จะมีมาตรการออกมาเสมอ
สำหรับคำสั่งที่ 2 ของ 8 มาตรการระยะสั้นคงเป็นสิ่งที่สร้างผลกระทบให้กับโก้มากที่สุด โดยให้ผู้ครอบครองแบลงค์กัน, บีบีกัน หรือสิ่งเทียมอาวุธปืน ที่อาจจะดัดแปลงเป็นอาวุธปืนได้ ไปแสดงและทำบันทึกต่อนายทะเบียนอาวุธปืนตามภูมิลำเนาที่ตนมีทะเบียนบ้านอยู่ ขณะที่โก้ครอบครองบีบีกันไว้เพื่อให้บริการกลุ่มลูกค้าที่ไม่มีอุปกรณ์หลายสิบกระบอก
การเคลื่อนย้ายบีบีกันไปเพื่อขึ้นทะเบียนเป็นปัญหาแรกที่มองเห็น หากหน่วยงานของรัฐไม่ช่วยเคลื่อนย้ายหรือเดินทางมาลงบันทึกที่สนาม คนที่ชอบและเป็นนักสะสมบางคนมีไว้ในครอบครองหลายร้อยกระบอก สิ่งที่เคยสะสมไว้เพื่อความสุขจะกลายเป็นความทุกข์ทันที เพื่อความสบายใจและไม่เกิดปัญหาขึ้นในอนาคต เชื่อว่าทุกคนพร้อมให้ความร่วมมือกับภาครัฐแน่นอน ถึงแม้จะเป็นอุปสรรคมากแค่ไหนก็ตาม
โก้มองอีกว่า 8 มาตรการระยะสั้น และ 5 มาตรการในการควบคุมของกระทรวงมหาดไทยที่ออกมา เป็นไปเพื่อความปลอดภัยของประชาชน ซึ่งประชาชนคนธรรมดาอย่างเราๆ ยังไม่รู้หรือมีข้อมูลที่ชัดเจนเลยว่าควรยืนอยู่ในระยะไหนเพื่อความปลอดภัยของตัวเอง หากย้อนมองเหตุกราดยิงในประเทศไทยหลายครั้งที่ผ่านมา นี่ไม่ใช่เหตุการณ์แรกที่เกิดขึ้นและอาจมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอีก ยังไม่มีมาตรการที่ชัดเจนจากการบริหารงานของรัฐบาลไหนสร้างความมั่นใจหรือระยะปลอดภัยให้ประชาชนได้เลย
สำหรับบีบีกันโก้มองว่า มันคืออุปกรณ์กีฬาที่เหมาะกับการสะสมหรือนำไปใช้ในสนามเพื่อการออกกำลังกายร่วมกัน มีกฎ หรือ/และ กติกาข้อบังคับเหมือนกีฬากลางแจ้งทั่วไป ข้อแตกต่างจากกีฬาประเภทอื่นคือ เครื่องแต่งกายที่ไม่มีข้อจำกัด จะแต่งตามตัวละคร จากเกม หรือภาพยนตร์ที่ชื่นชอบ หรือว่าจะคอสเพลย์ก็ได้เต็มที่ตามต้องการ แต่ต้องยึดหลักความปลอดภัยทั้งในพื้นที่แข่งและเซฟโซน แม้จะเป็นสิ่งเทียมอาวุธ แต่ก็สามารถสร้างอันตรายได้หากไม่มีวินัยและกติกาที่ใช้ร่วมกัน คนที่ชอบเล่นเกม ดูภาพยนตร์ หรือเล่นกีฬาบีบีกัน ก็ไม่ต่างจากกลุ่มคนที่ชอบ เย็บปักถักร้อย ชอบอ่านหนังสือ หรือสะสมตุ๊กตา การรวมตัวเกิดขึ้นเพราะความชอบที่คล้ายกัน
“ไม่อยากให้มองภาพของกลุ่มคนที่ชื่นชอบเล่นเกม ดูภาพยนตร์ หรือใช้สิ่งเทียมอาวุธในการกีฬา เป็นคนไม่ดี คนไม่ดีบางคนอาจชอบสวดมนต์ อ่านหนังสือ เล่นเกม หรือชอบอะไรเหมือนคนทั่วไปอยู่แล้วก็ได้ ปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดการกระทำที่ไม่ดีของแต่ละคนน่าจะเป็นจุดเริ่มต้นของปัญหา และควรสร้างมาตรการป้องกันในระยะยาว เพื่อความปลอดภัยที่แท้จริงของประชาชน” โก้กล่าว
ขณะที่ ซัน-ปองพล กุลชัยรัตนา นักกีฬายิงปืนทีมชาติไทย เจ้าของเหรียญทองซีเกมส์ ครั้งที่ 24 และ 25 และเหรียญทองแดงในกีฬามหาวิทยาลัยโลก ผู้จัดการสนามยิงปืนบางบัวทอง มองความเปลี่ยนแปลงจากมาตรการควบคุมดังกล่าวว่า
ขึ้นชื่อว่าอาวุธปืน ไม่ว่าจะถูกกฎหมายหรือผิดกฎหมาย หากนำออกจากบ้านไปในที่สาธารณะโดยไม่มีใบอนุญาตให้มีอาวุธปืนติดตัว มันก็ผิดข้อกฎหมายเป็นเรื่องปกติ เว้นแต่มีเหตุจำเป็นและเร่งด่วนตามสมควรแก่พฤติการณ์
ส่วนผลกระทบจากมาตรการที่ยังไม่ชัดเจน ซึ่งกำลังจะถูกบังคับใช้ การควบคุมอาวุธและเครื่องกระสุนที่ถูกกฎหมายจะเป็นการลดปัญหาอาชญากรรมที่ถูกทางหรือเปล่า คำถามคือ การกีฬาแห่งประเทศไทยมีแผนรองรับอย่างไรกับเยาวชนที่กำลังฝึกฝนตัวเองให้เป็นนักกีฬา
“ผมเริ่มฝึกยิงปืนตั้งแต่อายุ 11 ปี มีคุณพ่อเป็นผู้ควบคุม ใช้เวลาฝึกฝนจนมีโอกาสได้รับใช้ประเทศในฐานะนักกีฬาทีมชาติไทย การบริหารสนามยิงปืนก็เป็นอาชีพที่ต้องทำควบคู่ไปด้วยกัน กลุ่มคนที่มีอาวุธปืนแบบถูกกฎหมายเท่านั้นถึงจะสามารถเข้ามาใช้บริการพื้นที่ได้ ตั้งแต่บุคคลที่มีชื่อเสียง นักกีฬา และเจ้าหน้าที่ หรือแม้แต่เยาวชนที่ฝึกฝนเพื่อเป็นนักกีฬาตามความฝัน ทุกคนที่มาใช้บริการอาจมีความฝันไม่เหมือนกัน แต่ต้องมีอาวุธที่ถูกกฎหมายเหมือนกัน หากไม่ใช่เจ้าหน้าที่รัฐ ความลำบากในการขอใบอนุญาตครอบครองอาวุธปืนที่ถูกกฎหมายในประเทศไทยเป็นเรื่องที่ทุกคนพอจะทราบ”
ซันมองว่า การก่ออาชญากรรมด้วยอาวุธปืนส่วนใหญ่ที่เราเห็นกันผู้ก่อเหตุใช้อาวุธปืนผิดกฎหมายแทบจะทุกคดี เพราะหาง่าย ไม่ทิ้งหลักฐานให้ตามถึงตัวผู้ลงมือ แตกต่างจากอาวุธที่ถูกกฎหมาย ทุกอย่างเป็นหลักฐานไปถึงผู้ครอบครอง และง่ายต่อการถูกดำเนินคดี
ขณะที่ 8 มาตรการระยะสั้น ผลกระทบจากข้อกำหนดข้อที่ 4 ที่ให้การกีฬาแห่งประเทศไทย ซึ่งกำกับดูแลสนามยิงปืนที่ได้จดทะเบียนเป็นสมาคมกีฬา ตาม ระเบียบการกีฬาแห่งประเทศไทย เช่น กรณีนักกีฬายิงปืนทีมชาติที่ได้วางข้อกำหนด ห้ามผู้มีอายุไม่เกิน 20 ปีเข้าสนามยิงปืน ยกเว้นได้รับการอนุญาตและนักกีฬาทีมชาติ
ข้อนี้ซันมองว่า อยากให้หาทางออกร่วมกันในกรณีเยาวชนที่อายุยังน้อยที่ต้องการฝึกซ้อมเพื่อคัดตัวเป็นนักกีฬา หรือการนำอาวุธจากบ้านมายังสนามยิงปืนในรูปแบบที่ถูกต้องตามกฎหมาย
สำหรับมาตรการควบคุมปริมาณอาวุธที่ถูกกฎหมาย จุดประสงค์ให้ประชาชนเข้าถึงอาวุธที่ถูกกฎหมายได้ยากขึ้น เพื่อลดปัญหาอาชญากรรมในอนาคต ตนมองว่าเป็นการแก้ปัญหาที่ไม่ถูกจุด เพราะในปัจจุบันการเข้าถึงอาวุธผิดกฎหมายหรืออาวุธดัดแปลงไม่ต่างกับการซื้อของออนไลน์ ไม่ต้องตรวจสอบประวัติหรือหลักเกณฑ์อายุ ด้วยราคาที่ต่ำกว่าอาวุธถูกกฎหมาย ใครก็สามารถเป็นเจ้าของได้ และหากนำไปใช้ก่อเหตุจะไม่สามารถตรวจสอบที่มาของอาวุธ ผู้ครอบครอง หรือผู้กระทำความผิด เพื่อเอามาลงโทษได้
อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ไม่ว่าอาวุธนั้นจะถูกหรือผิดกฎหมาย หากอาวุธนั้นถูกใช้ในที่สาธารณะ ไม่ว่าจะมาจากฝั่งคนร้ายหรือเจ้าหน้าที่ ไม่มีประชาชนคนไหนรู้สึกปลอดภัยแน่นอน การควบคุมอาวุธถูกกฎหมายไม่ให้เกิดใหม่ในอนาคต แต่ไม่มีวิธีการจัดการที่ชัดเจนกับอาวุธที่ถูกและผิดกฎหมาย ซึ่งมีอยู่แล้วและไม่รู้ว่ามีจำนวนมากเท่าไรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สิ่งที่ประสบความสำเร็จที่สุดน่าจะเป็นตัวเลขที่ลดลงของจำนวนปืนถูกกฎหมายและตัวเลขที่เพิ่มขึ้นของปัญหาอาชญากรรม
เมื่อประชาชนไม่สามารถครอบครองอาวุธที่ถูกกฎหมายด้วยเจตนามีไว้เพื่อปกป้องทรัพย์สินและที่อยู่อาศัยได้จากการถูกควบคุมจากมาตรการ หลักประกันสุดท้ายในชีวิตฝากไว้กับเจ้าหน้าที่รัฐ ซึ่งมาตรการใหม่อนุญาตให้มีได้แค่ปืนพกประจำกาย 1 กระบอก
การมีปืนถูกกฎหมายมันไม่ได้ลดปัญหาอาชญากรรม แต่ถ้าทุกคนมีปืนผิดกฎหมายอยู่ในมือ ปัญหาอาชญากรรมจะเพิ่มขึ้นกว่าปกติแน่นอน
“ปืนไม่ได้ฆ่าคน คนต่างหากที่ฆ่ากันเอง หากการออกมาตรการเป็นเครื่องมือที่ใช้แก้ปัญหาอาชญากรรมและเพื่อความปลอดภัยให้กับประชาชน ในฐานะประชาชนคุณรู้สึกปลอดภัยขึ้นไหมกับมาตรการที่ออกมา” ประโยคสนทนาสุดท้ายที่ ซัน ปองพล ส่งต่อคำถามผ่าน THE STANDARD ให้เป็นสื่อกลางถึงผู้คนในสังคม
THE STANDARD ตั้งข้อสังเกตว่า ในระยะเวลา 3 ปีตั้งแต่ปี 2563-2566 มีเหตุ กราดยิงเกิดขึ้นในประเทศไทยแล้ว 9 ครั้ง ซึ่งอาจมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในอนาคต ผู้ก่อเหตุสามารถเป็นใครก็ได้ที่ใช้ชีวิตในสังคมร่วมกับเรา ไม่ว่าจะเป็นเจ้าหน้าที่ฝ่ายป้องกัน ข้าราชการ ประชาชน ไปจนถึงเยาวชน ซึ่งในปัจจุบันยังไม่มีปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งชี้ขาดถึงมูลเหตุที่เหมือนกันในการก่อเหตุการณ์ และเกือบทุกครั้ง ‘เกม ภาพยนตร์ ยาเสพติด และสุขภาพจิต’ ตกเป็นผู้ถูกกล่าวหาจากสังคม ทั้งๆ ที่ผู้ก่อเหตุบางรายไม่ได้อยู่ในสมมติฐานที่สังคมตั้งขึ้น
สภาวะทางสังคม ความกดดันจากครอบครัว การถูกเอารัดเอาเปรียบจากผู้บังคับบัญชา ปัญหายาเสพติด และการทะเลาะวิวาท ฯลฯ มูลเหตุจูงใจในการก่อเหตุที่ไม่สามารถระบุได้ชัดเจน สาเหตุของการใช้ความรุนแรงด้วยอาวุธปืนนั้นสลับซับซ้อนและยังคงรอให้มีการศึกษาเพิ่มขึ้นในอนาคต
เหมือนเป็นการล้อมคอกทุกครั้งหลังวัวหาย มาตรการควบคุมออกมาทุกครั้งหลังเหตุการณ์ความสูญเสีย แผนการซ้อมเผชิญเหตุที่ไม่มีวงรอบในการปฏิบัติที่ชัดเจน
ระยะเวลา 3 ปีที่ผ่านมาเราเรียนรู้และป้องกันอะไรได้บ้างจากความรุนแรง เมื่อเราอาจตกอยู่ในความรุนแรงได้ทุกเวลา ผู้ก่อเหตุอาจเป็นใครก็ได้ในพื้นที่สาธารณะ ระบบแจ้งเตือนเหตุฉุกเฉิน (Emergency Alert System) จะมาตอนไหน ทั้งที่ผ่านเหตุการณ์ความรุนแรงมาอย่างต่อเนื่อง คุณภาพชีวิตที่เรียกว่าความปลอดภัยถูกกำหนดเอาไว้ตรงจุดไหนของสังคม
