สถิติใหม่แสตมป์ที่แพงที่สุดในอเมริกา และพาส่องแสตมป์ที่แพงที่สุดในโลกและเอเชีย

ข่าวใหญ่ในแวดวงนักสะสมแสตมป์ในช่วงเดือนที่ผ่านมาคือการประมูลแสตมป์ Inverted Jenny ด้วยราคา 2 ล้านดอลลาร์ หรือราวๆ 70.2 ล้านบาท คว้าตำแหน่งแสตมป์ราคาแพงที่สุดในอเมริกา ณ ปัจจุบัน

ขณะที่ในเมืองไทยกำลังจะมีงาน ‘POSTiverse’ 140 ปี ไปรษณีย์ไทย และงานแสดงตราไปรษณียากรโลก 2566 ที่อาคารไปรษณีย์กลาง บางรัก ซึ่งไฮไลต์ของงานคือการจัดแสดง แสตมป์มังกร 500 Mon ที่แพงที่สุดในเอเชีย และ The British Guiana 1c Magenta แสตมป์ราคาแพงที่สุดในโลก ทำให้กระแสการสะสมแสตมป์ดูมีสีสันขึ้นมาทันที

ข้อมูลจากเว็บไซต์ของสมาคมนักสะสมตราไปรษณียากรแห่งอเมริกา (American Philatelist Society) มีสมาชิก 57,815 คนในปี 1988 และลดลงกว่าครึ่งในปัจจุบัน ด้วยเหตุผลหลายประการ รวมถึงข้อเท็จจริงที่ว่ามูลค่าของแสตมป์จำนวนมากกำลังลดลง ส่วนหนึ่งเป็นเพราะนักสะสมพบว่าแสตมป์จำนวนมากไม่ได้หายากอย่างที่คิด จากการตรวจสอบผ่านอินเทอร์เน็ต อย่างไรก็ดี จำนวนนักสะสมในมุมอื่นของโลกกลับเพิ่มขึ้น ปัจจุบันมีผู้สะสมแสตมป์ราวๆ 60 ล้านคน และ 2 ใน 3 เป็นนักสะสมชาวเอเชีย โดยนักลงทุนชาวจีนคิดเป็น 1 ใน 3 ของตลาดสะสมแสตมป์ทั่วโลก และแสตมป์หายากก็ยังคงทำราคาได้น่าตื่นใจเช่นกรณีของ Inverted Jenny

Inverted Jenny เป็นหนึ่งในคอลเล็กชันเริ่มต้นของการส่งไปรษณีย์ทางอากาศของสหรัฐอเมริกา จึงมีรูปภาพเครื่องบิน Curtiss JN-4 อยู่ตรงกลาง ผลิตในปี 1981 ในราคาเพียง 24 เซนต์ แต่ในยุคที่น้อยคนจะเคยเห็นเครื่องบินกว่าจะรู้ว่าแสตมป์ที่ผลิตพิมพ์ภาพเครื่องบินกลับหัว แสตมป์ก็ถูกนำออกขายไปแล้ว 100 ดวง นับตั้งแต่นั้นมา แสตมป์เหล่านั้นก็กลายเป็นที่ต้องการของนักสะสมแสตมป์ทั่วโลก จนโด่งดังถึงขนาดที่การ์ตูน The Simpsons เคยเอาไปล้อเลียนในปี 1993

หลังจากนั้นมีการประมูลแสตมป์รุ่นนี้หลายครั้ง ล่าสุดคือแสตมป์หมายเลข 49 ของนักสะสมผู้ล่วงลับที่ได้รับการดูแลรักษาไว้เป็นอย่างดี ทำให้สียังคงสดใสเหมือนใหม่ จนได้คะแนนความสมบูรณ์ที่ 95 จาก 100 คะแนน ซึ่งไม่มี Inverted Jenny ที่หลงเหลืออยู่สมบูรณ์ไปกว่านี้อีกแล้ว ดังนั้นเมื่อนำขึ้นประมูลโดย Siegel Auction Galleries ในนิวยอร์กจึงทำราคาได้สูงถึง 2 ล้านดอลลาร์

ส่วนปัจจุบันแสตมป์ที่มีราคาแพงที่สุดในโลกได้แก่ The British Guiana 1c Magenta ด้วยสถิติราคา 8,307,000 ดอลลาร์ หรือราว 300 ล้านบาท โดยกำเนิดขึ้นที่บริติชกายอานา หรือประเทศกายอานา ซึ่งในขณะนั้นยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ ในยุคนั้นทางการอังกฤษไม่สามารถส่งแสตมป์ได้เพียงพอกับความต้องการใช้งาน ทำให้สำนักงานราชกิจจานุเบกษาในจอร์จทาวน์ เมืองหลวงของอาณานิคมต้องพิมพ์แสตมป์ขึ้นมาใช้เองแบบหยาบๆ และเพื่อป้องกันการปลอมแปลง จึงให้เจ้าหน้าที่ไปรษณีย์เซ็นชื่อย่อลงบนดวงแสตมป์ก่อนนำออกไปใช้งาน ในอัตราค่าฝากส่งสำหรับ 1 เซนต์ สำหรับการส่งหนังสือพิมพ์ภายในเมืองเท่านั้น

โดยปัจจุบันแสตมป์นี้เหลืออยู่เพียงดวงเดียว เพราะว่าในยุคนั้นไม่มีใครคิดเก็บแสตมป์ที่ติดอยู่บนหนังสือพิมพ์ ส่วนใหญ่อ่านแล้วก็จะถูกทิ้งหรือถูกทำลายไปตามกาลเวลานั่นเอง

The British Guiana 1c Magenta ถูกค้นพบครั้งแรกในปี 1873 โดยเด็กชายชาวสกอตวัย 12 ปี และขายออกไปด้วยราคา 6 ชิลลิ่ง จากนั้นก็ถูกขายต่ออีกถึง 12 ครั้ง จนกระทั่งบริษัท สแตนลีย์ กิบบอนส์ จำกัด อังกฤษ ประมูลไปด้วยราคา 8,307,000 ดอลลาร์ในปี 2021 โดยจะถูกนำมาแสดงที่เมืองไทยพร้อมๆ กับแสตมป์มังกร 500 Mon แสตมป์ที่แพงที่สุดในเอเชียจากประเทศญี่ปุ่นที่ถูกตั้งฉายาว่าเป็นตัวตลกแห่งวงการแสตมป์

แสตมป์มังกร 500 Mon พิมพ์ในปี 1871 เป็นแสตมป์สีเทาอมเขียว ความพิเศษของแสตมป์ดวงนี้เกิดจากความผิดพลาดในการพิมพ์ราคาบริเวณกลางดวงแสตมป์ ซึ่งถูกพิมพ์กลับหัวด้วยหมึกสีดำ และเหลือเพียงดวงเดียวในโลกเท่านั้น ถูกค้นพบโดย จอห์น ซี. ลินสลีย์ นักสะสมชาวอเมริกัน หลังจากนั้นลูกเลี้ยงของเขาได้ส่งแสตมป์ดวงดังกล่าวไปขอออกใบรับรองจากสมาคมตราไปรษณียากรแห่งประเทศญี่ปุ่น (I.S.P.) ซึ่งมีผู้เชี่ยวชาญทางด้านนี้คือ ดร.วาร์โร อี ไทเลอร์ และ ดร.ทานิ ทาคาชิ ตรวจสอบ ผลสรุปออกมาว่าแสตมป์ดวงดังกล่าวเป็นของแท้ บริเวณด้านหลังที่มุมขวาล่างจึงมีลายเซ็นด้วยดินสอชื่อ ‘ไทเลอร์’ กำกับอยู่ ในปี 2023 มังกร 500 Mon ถูกนำมาออกประมูลโดยบริษัท เดวิส เฟลด์แมน อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด สวิตเซอร์แลนด์ ในราคา 4,400,000 ยูโร หรือราว 200 ล้านบาทเลยทีเดียว

สำหรับการสะสมแสตมป์หายากมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการประเมินมูลค่าแสตมป์ ทั้งรูปภาพบนแสตมป์ ขอบหรือรอยปรุ สกุลเงินดั้งเดิม ประเทศต้นกำเนิด และประวัติหรือภูมิหลังของแสตมป์แต่ละดวง โดยเฉพาะแสตมป์ที่มีข้อผิดพลาดมักจะมีค่ามากกว่าเพราะถูกยกเลิกจำหน่ายจึงหายากกว่า โดยข้อมูลจาก Journal of Financial Economics พบว่าแสตมป์สะสมของอังกฤษตั้งแต่ปี 1900-2008 มีผลตอบแทนเฉลี่ยสูงกว่าพันธบัตร แต่ต่ำกว่าผลตอบแทนจากตราสารทุน จึงเป็นวิธีที่น่าสนใจในการกระจายพอร์ตการลงทุน (ถ้าคุณมีใจชื่นชอบในแสตมป์) แต่ก็ไม่สามารถทดแทนการลงทุนแบบเดิมๆ เช่น ตลาดหุ้นหรืออสังหาริมทรัพย์ และอย่างไรก็ตามแสตมป์สภาพคล่องไม่สูง ซึ่งต้องใช้เวลาในการแปลงเป็นเงินสด

สำหรับมือใหม่ที่กำลังอยากลองสะสมแสตมป์ทางไปรษณีย์ไทยได้ออกแสตมป์ที่ระลึกชุด 140 ปี กิจการไปรษณีย์ไทยโดยร่วมกับ 4 นักออกแบบไทยที่มีผลงานกับแบรนด์ระดับโลกมาร่วมสร้างสรรค์แสตมป์ 4 แบบ ได้แก่

ยูน-ปัณพัท เตชเมธากุล ศิลปินอิลลัสเตรเตอร์ชาวไทยที่เคยมีผลงานกับ Gucci
โอ-ธีรวัฒน์ เฑียรฆประสิทธิ์ นักวาดภาพประกอบที่เคยร่วมงานกับ Hermès
ธัชมาพรรณ จันทร์จำรัสแสง หรือ ปอม ชาน นักวาดภาพประกอบสาวชาวไทยผู้เคยฝากผลงานไว้กับ Nike และงาน Oscars
เหนือ-จักรกฤษณ์ อนันตกุล นักวาดภาพประกอบเคยร่วมงานกับ Facebook และ Uniqlo

โดยจะวางจำหน่ายในงาน POSTiverse : ส่งความสุขไปทุกเวิร์ส 140 ปี ไปรษณีย์ไทย และงานแสดงตราไปรษณียากรโลก 2566 ราคาดวงละ 35 บาท