ในขณะที่ประชาชนหลายประเทศทั่วโลกเริ่มได้รับการฉีดวัคซีนต้านโควิด-19 ไปแล้ว สิ่งที่ปรากฏออกมาไล่เลี่ยกันคือรายงานผลข้างเคียงชั่วคราวจากการฉีดวัคซีน เช่น อาการปวดศีรษะหรือไข้ขึ้น ซึ่งเป็นอาการที่คาดคิดไว้แล้วว่าจะเกิดขึ้น หากดูจากข้อมูลผลการทดลองในคนที่ผ่านมา แต่อาการบางอย่างที่พบเจอได้ยาก เช่น อาการแพ้ ก็ปรากฏให้เห็นภายหลังการฉีดวัคซีนโควิด-19 เช่นกัน
ข้อมูลเหล่านี้ทำให้เกิดคำถามว่า มีคนมากน้อยแค่ไหนที่เกิดอาการข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนโควิด-19 และมีใครที่เสียชีวิตเพราะการฉีดวัคซีนโควิด-19 แล้วหรือไม่?
มีคนที่เกิดอาการข้างเคียงจากวัคซีนโควิด-19 มากแค่ไหน?
สำหรับ 2 วัคซีนแถวหน้าจากบริษัท Pfizer-BioNTech และ Moderna ที่พัฒนาขึ้นด้วยเทคโนโลยี mRNA นั้น พบว่าคนส่วนใหญ่ที่ได้รับวัคซีนต่างพบเจออาการข้างเคียงไม่ร้ายแรง เช่น อาการปวดบริเวณที่ฉีดวัคซีน ปวดศีรษะและเมื่อยล้า
จากข้อมูลโครงการระบบรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากวัคซีน (Vaccine Adverse Event Reporting System: VAERS) พบว่า ผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีนแบบ mRNA ราว 372 โดส จากทุกๆ 1 ล้านโดส จะเกิดอาการข้างเคียงไม่ร้ายแรง ซึ่งน้อยกว่าตัวเลขที่คาดการณ์ไว้สำหรับการทดลองทางคลินิก ซึ่งพบว่าผู้ได้รับวัคซีนราว 80% จะมีอาการปวดบริเวณที่ฉีด
ขณะที่ข้อมูลของ VAERS นั้นอ้างอิงจากการฉีดวัคซีนให้กลุ่มบุคลากรทางการแพทย์และประชาชนทั่วไปที่แจ้งผลข้างเคียงหลังจากฉีดวัคซีนโควิด-19 ด้วยตัวเอง
จนถึงตอนนี้พบว่ารายงานอาการข้างเคียงจากวัคซีนแบบ mRNA นั้นคล้ายคลึงกัน โดยวัคซีนประเภทนี้จะเป็นการให้วัคซีน 2 โดส หรือฉีด 2 เข็ม ซึ่งโดสแรกนั้นจะฉีดเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ส่วนโดสที่ 2 จะเรียกว่า Booster เพื่อเสริมสร้างความสามารถของร่างกายในการต่อต้านเชื้อไวรัสโควิด-19
สำหรับวัคซีนของ Pfizer ที่เริ่มฉีดให้ประชาชนทั่วไปก่อนหน้าวัคซีนของ Moderna นั้นจะมีข้อมูลมากกว่า ดังนั้นข้อมูลผลข้างเคียงจากการฉีดในโดสที่ 2 นั้นจึงมีมากกว่า
ในสหราชอาณาจักรมีการฉีดวัคซีนโควิด-19 จากมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดที่พัฒนาร่วมกับ AstraZeneca ไปแล้วราว 3 ล้านโดส ซึ่งข้อมูลจากโครงการ Yellow Card หรือโครงการเฝ้าระวังความปลอดภัยของวัคซีน พบว่าผู้ได้รับการฉีดวัคซีนราว 4,000 โดสจากทุกๆ 1 ล้านโดสจะเกิดอาการข้างเคียง
ขณะที่องค์การยาแห่งสหภาพยุโรป หรือ EMA เผยข้อมูลการทดลองทางคลินิกของวัคซีนจาก AstraZeneca พบว่า ผู้ที่ได้รับวัคซีนราว 50% จะมีอาการปวดบริเวณที่ฉีดยา ปวดศีรษะและเมื่อยล้า และยังพบว่าอาการข้างเคียงในการฉีดวัคซีนโดสที่ 2 นั้นจะเบากว่าการฉีดโดสแรก
เทียบอาการข้างเคียงวัคซีนโควิด-19 กับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ต่างกันอย่างไร?
สำหรับวัคซีนโควิด-19 แบบ mRNA นั้น แพทย์ส่วนใหญ่ให้ความเห็นว่ามีผลข้างเคียงมากกว่าวัคซีนโรคไข้หวัดใหญ่ และในการทดลองฉีดวัคซีนของ Pfizer พบว่า 75% ของอาสาสมัครที่เข้าร่วมรับการฉีดวัคซีนมีอาการข้างเคียง เช่น ปวดศีรษะ ไข้ขึ้นและหนาวสั่น ซึ่งหากเทียบกับการทดลองฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่อย่าง Flubok Quadravalent จะมีผู้เข้าร่วมทดลองราว 34% อายุตั้งแต่ 18-49 ปี ที่เกิดอาการข้างเคียง และอาการข้างเคียงจะยิ่งน้อยลงสำหรับอาสาสมัครที่อายุเกิน 50 ปีขึ้นไป
โดย เฮเลน ชู ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคติดเชื้อจากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยวอชิงตัน ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ที่ได้วัคซีนโควิด-19 จาก Pfizer แล้ว กล่าวว่าวัคซีนโควิด-19 แบบ mRNA นั้นจะก่อให้เกิดการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอาการข้างเคียง
ขณะที่ชูเล่าประสบการณ์ว่าหลังฉีดวัคซีนจาก Pfizer ในโดสที่ 2 ราว 6 ชั่วโมง เธอก็เกิดอาการป่วย หนาวสั่น มีไข้สูง ปวดกล้ามเนื้อ และต้องนอนพักนานกว่า 24 ชั่วโมง ก่อนที่อาการข้างเคียงเหล่านี้จะหายไป และแทบไม่มีอาการอะไรอีกหลังผ่านไป 36 ชั่วโมง ซึ่งแม้อาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นชั่วคราวจะค่อนข้างรุนแรง แต่เธอยืนยันว่าคุ้มที่จะเสี่ยง ดีกว่าต้องติดเชื้อโควิด-19 ที่อาจทำให้เธอป่วยหนักถึงขั้นเสียชีวิตได้
มีผู้เสียชีวิตหลังจากฉีดวัคซีนโควิด-19 หรือไม่?
จนถึงตอนนี้ยังไม่มีคำตอบแน่ชัดว่าวัคซีนโควิด-19 สามารถทำให้เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้หรือไม่
โดยก่อนหน้านี้ที่นอร์เวย์มีรายงานผู้สูงอายุในบ้านพักคนชรา 33 คนเสียชีวิตหลังได้รับวัคซีนจาก Pfizer ราว 6 วัน แต่จากการสืบสวนโดยองค์การยาของนอร์เวย์และองค์การอนามัยโลก สรุปได้ว่าการเสียชีวิตที่พบนั้นอยู่ในระดับอัตราการเสียชีวิตปกติของกลุ่มผู้สูงอายุ และมั่นใจว่าวัคซีนจาก Pfizer ยังคงปลอดภัยสำหรับการฉีดให้ผู้สูงอายุ
ขณะที่ในอินเดีย ทางกระทรวงสวัสดิการสุขภาพและครอบครัวระบุว่า มีผู้เสียชีวิต 27 คนหลังได้รับการฉีดวัคซีน แต่ยังไม่พบสาเหตุการเสียชีวิตที่เชื่อมโยงกับวัคซีนโควิด-19 โดยตรง
นักวิจัยรู้อะไรบ้างเกี่ยวกับอาการแพ้รุนแรงจากการฉีดวัคซีนโควิด-19
ข้อมูลจากโครงการ VAERS ระบุว่า วัคซีนจาก Moderna นั้นก่อให้เกิดอาการแพ้ขั้นรุนแรง 3 กรณีจากการฉีดวัคซีนทุกๆ 1 ล้านโดส ส่วน Pfizer พบว่าเกิดอาการแพ้รุนแรง 5 กรณีจากการฉีดวัคซีนทุกๆ 1 ล้านโดส ซึ่งถือว่าสูงกว่าวัคซีนป้องกันโรคอื่นๆ รวมถึงวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ที่จะพบผู้มีอาการแพ้รุนแรงราว 1 คน ในทุกๆ 1 ล้านโดส
ขณะที่วัคซีนจาก AstraZeneca ที่ฉีดให้ประชาชนในสหราชอาณาจักรแล้วกว่า 3 ล้านคน พบผู้มีอาการแพ้รุนแรงที่ยืนยันแล้วถึง 30 คน บางคนอาการหนักถึงขั้นต้องนำตัวเข้ารักษาในโรงพยาบาล แต่ทั้งหมดหายดีแล้ว
ซึ่งหน่วยงานสาธารณสุขของสหราชอาณาจักรแนะนำให้ประชาชนที่มีประวัติอาการแพ้ยาหรืออาหารรุนแรงไม่ควรได้รับการฉีดวัคซีน ขณะที่อาการแพ้รุนแรงจากวัคซีนโควิด-19 นั้นสามารถรักษาให้หายได้ในเวลาไม่นานด้วยการให้ยาเอพิเนฟรีน (Epinephrine)
ภาพ: Joe Raedle / Getty Images
พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า
อ้างอิง:
