ทำไมป้ายทะเบียนรถอาจกลายเป็นชนวนความขัดแย้งครั้งใหญ่ระหว่างเซอร์เบีย-คอซอวอ

ในอดีตเราเคยเห็นปัญหาเรื่องดินแดน ชาติพันธุ์ หรือความแตกต่างของอุดมการณ์ทางการเมืองเป็นข้อพิพาทหลักระหว่างสองประเทศ

แต่ดูเหมือนว่า ‘ป้ายทะเบียนรถ’ ได้กลายเป็นข้อพิพาทระหว่างสองรัฐด้วยเช่นกัน โดยตลอดหลายเดือนที่ผ่านมา เซอร์เบียและคอซอวอมีปัญหาขัดแย้งในเรื่องป้ายทะเบียนรถ และอาจนำไปสู่การเผชิญหน้าได้ในอนาคตอันใกล้

เรื่องนี้มีที่มาที่ไปอย่างไร?

เซอร์เบียและคอซอวออยู่ที่ไหน และใครอาศัยอยู่ที่นั่น

ทั้งเซอร์เบียและคอซอวอตั้งอยู่ในทวีปยุโรป โดยคอซอวอเคยเป็นหนึ่งในจังหวัดปกครองตนเองของเซอร์เบียมาก่อน ในช่วงที่เซอร์เบียยังคงเป็นส่วนหนึ่งของยูโกสลาเวีย ต่อมายูโกสลาเวียล่มสลายลงอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 27 เมษายน 1992 จึงทำให้ประเทศและดินแดนต่างๆ ที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของยูโกสลาเวียต่างเสาะแสวงหาเอกราชของตนเอง ซึ่งรวมถึงคอซอวอด้วย

ความพยายามในการที่จะประกาศเอกราชของคอซอวอ นำไปสู่การใช้ความรุนแรงของรัฐบาลเซอร์เบียที่เข้าไปปราบปรามอย่างหนักในช่วงเวลานั้น จนทำให้องค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ (NATO) เข้าแทรกแซง เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยภายในภูมิภาค เมื่อปี 1999

โดยประชากรส่วนใหญ่ของเซอร์เบียเป็นชาวเซิร์บ (83.3%) ชาวฮังการี (3.5%) และชาวโรมา (2.1%) จากจำนวนประชากรทั้งหมด 6.8 ล้านคน ขณะที่ประชากรส่วนใหญ่ของคอซอวอเป็นชาวแอลเบเนียน (92%) ชาวเซิร์บ (4%) และชาวบอสเนีย (2%) จากจำนวนประชากรทั้งหมด 1.8 ล้านคน

แม้กองกำลังเซอร์เบียจะยอมถอนทัพออกจากคอซอวอ ภายหลังจากที่กองกำลัง NATO เข้าแทรกแซงในช่วงกว่า 2 ทศวรรษก่อน แต่ความขัดแย้งระหว่างชาวเซิร์บกับชาวคอซอวอที่มีเชื้อสายแอลเบเนียนยังไม่เคยได้รับการแก้ไขแต่อย่างใด โดยในปัจจุบันกองกำลังคอซอวอ (KFOR) ที่นำโดย NATO ยังคงประจำการอยู่ที่คอซอวอ จำนวน 3,770 นาย

คอซอวอได้รับเอกราชด้วยวิธีการใด

เมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2008 ทางการคอซอวอตัดสินใจประกาศเอกราชอย่างเป็นทางการแต่เพียงฝ่ายเดียว โดยไม่ได้รับความยินยอมหรือเห็นชอบจากรัฐบาลเซอร์เบียแต่อย่างใด ทำให้ความขัดแย้งระหว่างเซอร์เบียและคอซอวอยิ่งฝังรากลึกมากขึ้นไปอีก

ปัจจุบันมี 99 ประเทศ จากทั้งหมด 193 ประเทศในประชาคมโลก ที่เป็นสมาชิกองค์การสหประชาชาติ (UN) รับรองเอกราชของคอซอวอ ซึ่งรวมถึงประเทศมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และสมาชิกสหภาพยุโรป (EU) 22 ประเทศ จากทั้งหมด 27 ประเทศ

ขณะที่จีนและรัสเซีย พันธมิตรที่สำคัญของเซอร์เบีย ปฏิเสธที่จะให้การรับรองสถานะความเป็นรัฐเอกราชของคอซอวอ และขัดขวางการเข้าเป็นสมาชิกสหประชาชาติของคอซอวออีกด้วย

ส่วนอเล็กซานดาร์ วูซิส ประธานาธิบดีของเซอร์เบีย ประกาศกร้าวอย่างแน่ชัดว่า รัฐบาลเซอร์เบียจะไม่มีวันรับรองคอซอวอในฐานะรัฐเอกราชโดยเด็ดขาด

ทั้งเซอร์เบียและคอซอวอต่างยังไม่ได้เป็นสมาชิก EU ด้วยกันทั้งคู่ แต่เซอร์เบียได้ยื่นเอกสารแสดงความจำนงที่ต้องการจะสมัครเข้าเป็นสมาชิก EU มาตั้งแต่ปี 2012 ขณะที่ทางการคอซอวอชี้ว่า คอซอวอเองก็จะดำเนินการยื่นใบสมัครเข้าเป็นสมาชิก EU ภายในปี 2022

‘ป้ายทะเบียนรถ’ กลายเป็นชนวนเหตุของความขัดแย้งได้อย่างไร

ความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลคอซอวอที่มีเชื้อสายแอลเบเนียนกับชนกลุ่มน้อยชาวเซิร์บภายในประเทศดำเนินมาอย่างต่อเนื่องหลายทศวรรษ และปะทุขึ้นอีกครั้งเมื่อราวๆ เดือนสิงหาคมที่ผ่านมา หลังจากที่รัฐบาลคอซอวอต้องการให้ชาวเซิร์บในคอซอวอเปลี่ยนป้ายทะเบียนรถ จากป้ายที่เคยออกให้โดยรัฐบาลเซอร์เบีย มาเป็นป้ายทะเบียนที่ออกให้โดยรัฐบาลคอซอวอเท่านั้น

โดยชาวเซิร์บที่กระจายตัวอยู่ในหลายพื้นที่ทั่วคอซอวอราว 50,000 คน โดยเฉพาะพื้นที่ทางตอนเหนือ ติดกับพรมแดนเซอร์เบีย ปฏิเสธที่จะเปลี่ยนป้ายทะเบียนรถ เนื่องจากพวกเขาไม่ยอมรับการประกาศเอกราชของคอซอวอเมื่อปี 2008 และมองว่าพื้นที่ที่ตนเองอาศัยอยู่ขณะนี้นั้นเป็นส่วนหนึ่งของเซอร์เบียมาโดยตลอด

ทางการคอซอวอมีมาตรการจะเริ่มเก็บค่าปรับแก่เจ้าของรถยนต์ที่ป้ายทะเบียนยังเป็นป้ายที่ออกให้โดยรัฐบาลเซอร์เบีย เป็นจำนวนเงิน 150 ยูโร (ราว 5,560 บาท) ตั้งแต่วันนี้ (22 พฤศจิกายน) เป็นต้นไป ซึ่งหลายฝ่าย รวมถึงสหรัฐฯ และ EU ต่างต้องการให้ทางการคอซอวอเลื่อนการบังคับใช้มาตรการดังกล่าวนี้ออกไปก่อน พร้อมทั้งเรียกร้องให้มีการหารือกันเพื่อรักษาสันติภาพ หวั่นกลายเป็นชนวนเหตุที่อาจนำไปสู่ความขัดแย้งครั้งใหญ่ระหว่างเซอร์เบียและคอซอวอ

ล่าสุดความพยายามที่จะร่วมมือกันหาทางออกระหว่างรัฐบาลเซอร์เบียและคอซอวอ ที่กรุงบรัสเซลส์ เมืองหลวงของประเทศเบลเยียม ดูเหมือนจะประสบความล้มเหลว หลังการเจรจานานหลายชั่วโมงไม่ได้ข้อยุติ

ประธานาธิบดีวูซิสของเซอร์เบียระบุว่า “สถานการณ์ขณะนี้ใกล้จะเข้าสู่ความขัดแย้งอย่างแท้จริง” โดยเขาได้เรียกร้องให้ตำรวจคอซอวอไม่พยายามเก็บค่าปรับชาวเซิร์บที่ยังมีป้ายทะเบียนรถที่ออกโดยรัฐบาลเซอร์เบีย พร้อมให้คำมั่นว่า เซอร์เบียจะยุติการต่ออายุป้ายทะเบียนรถเดิม รวมถึงยุติการออกป้ายทะเบียนรถใหม่ให้กับชาวเซิร์บที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ทางตอนเหนือของคอซอวอ เพื่อลดความตึงเครียดที่เกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้ ขณะที่ทางการคอซอวอระบุว่า การจดทะเบียนป้ายทะเบียนรถใหม่โดยคอซอวอนั้นควรจะแล้วเสร็จภายในเดือนเมษายน ปี 2023

หลายฝ่ายแสดงความกังวลว่า ถ้าหากทางการคอซอวอบังคับใช้มาตรการดังกล่าวอย่างเข้มงวดในพื้นที่ที่มีชาวเซิร์บอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น อาจจะก่อให้เกิดความไม่สงบและเกิดการใช้ความรุนแรงขึ้นตามมาได้ภายในคอซอวอ

ภาพ: Ffikretow / Shutterstock, Hazir Reka / Reuters

อ้างอิง: