หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาให้แก่พม่าในปี 2310 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงรวบรวมกำลังพลและกองทัพเรือจากเมืองจันทบุรี ล่องมาตามชายฝั่งจนถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา และต่อสู้โจมตีค่ายโพธิ์สามต้นจนสามารถขับไล่ทหารพม่าออกไปจากราชอาณาจักรได้ ทำให้กอบกู้เอกราชของกรุงศรีอยุธยาได้ในระยะเวลาเพียง 7 เดือน
อย่างไรก็ตาม หลังการกอบกู้เอกราชสภาพบ้านเมืองของกรุงศรีอยุธยาถูกทำลายและทรุดโทรมมากจนยากจะบูรณะ ประกอบกับตัวเมืองยังมีพื้นที่กว้างขวางยากแก่การป้องกันและรักษา และอยู่ห่างจากปากแม่น้ำไม่สะดวกแก่การติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ ทำให้พระองค์ตัดสินพระทัยเลือก ‘กรุงธนบุรี’ เป็นราชธานีแห่งใหม่ สาเหตุเพราะเป็นเมืองขนาดเล็ก เหมาะสมกับกำลังป้องกันทั้งทางบกและทางน้ำ อีกทั้งยังตั้งอยู่ปากแม่น้ำเจ้าพระยาที่สะดวกในการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ และยังสะดวกในการควบคุมและลำเลียงอาวุธและเสบียงต่างๆ ไปตามหัวเมืองเมื่อเกิดศึกสงคราม
การสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานีอย่างเป็นทางการมีขึ้นเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2313 โดยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชพระราชทานนามว่า ‘กรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร’ และทรงสร้างพระราชวังขึ้นทางทิศใต้ของกรุงธนบุรี ขนาบข้างด้วยวัดแจ้ง หรือวัดมะกอก (ปัจจุบันคือวัดอรุณราชวรารามราชวรวิหาร) และวัดท้ายตลาด (ปัจจุบันคือวัดโมลีโลกยารามราชวรวิหาร)
ภาพ: Pictures From History / Universal Images Group via Getty Images
