วันแดดอบอุ่นในฤดูหนาว, นิวยอร์กซิตี้

หนึ่งในภารกิจที่ผมวางแผนไว้อย่างมั่นเหมาะว่าต้องทำให้ได้เมื่อมาเยือนนิวยอร์กซิตี้ คือ การเดินเท้าระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร ข้ามสะพานแขวนเหนืออีสต์ ริเวอร์ ซึ่งเชื่อมระหว่างฝั่งแมนฮัตตันกับฝั่งบรูกลิน สะพานแห่งนั้น คือ สะพานบรูกลิน 

ความน่าสนใจของสะพานอยู่ที่อายุเก่าแก่กว่าศตวรรษ ทว่าแข็งแกร่งทนทานด้วยการผสานระหว่างโครงสร้างหินปูน หินแกรนิต ซีเมนต์ เหล็ก ไม้ สายเคเบิล ตระหง่านงามด้วยหอคอยคู่สถาปัตยกรรมสไตล์นีโอโกธิก เข้มขลังด้วยสีน้ำตาลอิฐ และได้รับการขึ้นทะเบียนให้เป็นสถานที่ประวัติศาสตร์ของชาวอเมริกัน แต่การเดินข้ามสะพานประวัติศาสตร์ก็ไม่มีอะไรมากไปกว่าได้ชมทัศนียภาพของเกาะแมนฮัตตันในมุมสูงเหนือแม่น้ำ มีโอกาสมองเห็นเทพีเสรีภาพอยู่ลิบๆ กลับกลายเป็นว่าวันที่ได้เดินข้ามสะพาน ผมกลับเจอสิ่งสะดุดตาและประทับใจก็ตอนที่ลงมาจากสะพานไปแทน นั่นคือเครื่องเล่นม้าหมุนริมแม่น้ำ ซึ่งมีชื่อเสียงเรียงนามว่า Jane’s Carousel

ม้าหมุนที่ชวนสะดุดตา ตั้งอยู่บริเวณเชิงสะพานฝั่งบรูกลิน เรียกว่า ย่านดัมโบ (Dumbo) ซึ่งไม่ได้หมายถึง เจ้าดัมโบ ชื่อช้างน้อยหูกางของแอนิเมชันค่ายดิสนีย์ แต่เป็นชื่อย่อมาจาก Down Under the ‘Manhattan Bridge’ Overpass (เหตุผลที่ชื่อย่อมาจากสะพานแมนฮัตตันแทนที่จะเป็นสะพานบรูกลิน เพราะมีสะพานแมนฮัตตันด้วย ตั้งอยู่ไม่ใกล้ไม่ไกลจากกันนั่นล่ะ)

ช่วงกลางคืนดัมโบอาจจะดูเหงาๆ เปลี่ยวๆ จนดูน่ากลัวไปนิด แต่ถ้าในเวลากลางวันดัมโบฉายความเป็นตัวเองได้อย่างสดใสร่าเริง มีร้านอาหาร ร้านค้าขนาดเล็กน่ารัก อาคารที่ดัดแปลงมาจากโกดังเก่ามาเป็นอาร์ตแกลเลอรี บริเวณเชิงสะพานยังเป็นสวนสาธารณะติดริมน้ำ พื้นที่กว้างขวางบรรยากาศดีมาก ‘ม้าหมุนของคุณเจน’ ก็อยู่แถวนี้

เหตุผลที่ผมเรียกว่าม้าหมุนของคุณเจน เพราะเป็นของคุณเจนจริงๆ เดิมทีเคยเป็นม้าหมุนของสวนสนุก Idora Park ในเมือง Youngstown รัฐโอไฮโอ มีความเก่าแก่ สร้างมาตั้งแต่ปี 1922 จนกระทั่งสวนสนุกปิดตัวลง เครื่องเล่นที่เคยเป็นขวัญใจเด็กๆ ก็มีแนวโน้มว่าจะโดนชำแหละแบ่งขายเพื่อสร้างมูลค่าครั้งสุดท้าย

แต่แล้วในเดือนตุลาคมปี 1984 สองสามีภรรยาตระกูลวาเลนทัส (David & Jane Walentas) เดวิดกับเจน ก็ประมูลม้าหมุนมาแบบยกคอกในราคา 3.85 แสนดอลลาร์ เพื่อป้องกันการแยกชิ้นส่วนไปขายนั่นเอง

ผมคิดว่าการประมูลครั้งนั้นนับเป็นเรื่องที่ควรค่าแก่การบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์นิวยอร์กซิตี้ได้เหมือนกัน เพราะเดวิดเป็นนักธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ ส่วนเจนเป็นศิลปิน ม้าหมุนที่ซื้อไว้จึงไม่ได้เอาไปประดับบ้านใช้เป็นสมบัติส่วนตัวเก๋ๆ หรือแยกไปขายทำกำไรต่อใน eBay พวกเขาตัดสินใจชุบชีวิตให้เครื่องเล่นได้ทำหน้าที่อย่างที่มันควรจะเป็น โดยเจนนำม้าจำนวน 48 ตัว และรถม้าอีก 2 คัน ไปซ่อมแซมที่สตูดิโอของตัวเองในย่านดัมโบ เพราะม้าทุกตัวเป็นงานไม้แกะสลักแฮนด์เมดที่ต้องใช้ความประณีต มีเอกลักษณ์ที่ต่างกันไป ไม่ว่าจะเป็นสีหน้า แผงคอ เครื่องประดับ อานม้า หรือท่วงท่าที่เคลื่อนไหว 

ศิลปินหญิงรายนี้พิถีพิถันในการฟื้นฟูสภาพ มีการบันทึกรายละเอียดในการซ่อม แล้วจึงค่อยทาบทาสีสันสดใสแต่งแต้มลงไป เมื่อเสร็จสมบูรณ์ในขั้นตอนหัตถศิลป์ จึงค่อยนำไปผสานเข้ากับเครื่องยนต์กลไกสมัยใหม่ เพื่อให้ม้าหมุนฟื้นคืนชีพมาสร้างความสุขได้ไม่ต่างจากหลายสิบปีก่อน

ยังหรูไม่พอ…เจนประดับไฟกว่าพันดวง พร้อมสร้างเรือนกระจกใสรูปทรงสี่เหลี่ยมครอบม้าหมุนเอาไว้ เพิ่มความวิจิตรดูมีระดับขึ้นไปอีกเท่าตัว และในวันที่ 16 กันยายน 2011 ม้าหมุนแห่งสวนสนุก Idora จึงมีลมหายใจขึ้นอีกครั้งที่สวนสาธารณะบรูกลิน โดยมีชื่อใหม่ว่า Jane’s Carousel (ราคาต่อรอบเพียง 2 ดอลลาร์เท่านั้น ส่วนใครพาลูกหลานตัวน้อยอายุต่ำกว่า 3 ขวบ ก็นั่งฟรีได้)

ผมยืนเก็บภาพความสวยงามของม้าหมุนอยู่ด้านนอกเรือนกระจก ในบ่ายวันนั้นมีลูกค้าเข้าไปใช้บริการค่อนข้างบางตาเพราะเป็นช่วงฤดูหนาว แต่ก็พอมีทยอยเข้าไปเล่นเรื่อยๆ ไม่ขาดสาย ซึ่งลูกค้าส่วนใหญ่คือพ่อแม่ที่มีสมาชิกตัวน้อย แต่ม้าหมุนคุณเจนไม่ปิดกั้นอายุผู้เล่นนะครับ แถมยังเปิดกว้างให้สามารถเหมาสถานที่ทำกิจกรรมได้หลากหลาย ไม่ว่าจะใช้เป็นโลเคชันถ่ายภาพ ถ่ายทำภาพยนตร์ (ใครเคยดูหนังนอกกระแสเรื่อง Demolition นำโดยพระเอกหนุ่ม Jake Gyllenhaal ก็ใช้ม้าหมุนที่นี่เป็นหนึ่งในฉากสำคัญ) 

ส่วนใครจะใช้จัดงานสังสรรค์ต่างๆ เช่น งานวันเกิด หรืองานแต่งงานก็ได้ นึกภาพดูครับ งานเลี้ยงกลางคืน มีม้าหมุนแบบคลาสสิกเปิดไฟระยิบระยับริมแม่น้ำ แล้วพิธีกรก็กล่าว “ขอเชิญแขกทุกท่านร่วมเล่นม้าหมุนเพื่อเป็นเกียรติแก่คู่บ่าวสาวด้วย…” โคตรเก๋เลย หรือใครมีเงินถุงเงินถัง อยากจะใช้จัดงานฉลองส่วนตัวอะไรก็ไม่เกี่ยง ขอแค่อย่าไปทำม้าหมุนพังก็พอ

หลังจากเก็บภาพมุมด้านนอกจนพอใจ ก็ได้เวลาเขยิบเข้าไปใกล้ชิดสนิทสนมอีกหน่อย แวบแรกเห็นราคาถูกแค่ 2 ดอลลาร์ ก็นึกอยากลองนั่งม้าหมุนย้อนวัยดูสักครั้งครับ จำความได้ลางๆ ว่าเคยนั่งม้าหมุนครั้งสุดท้ายในงานกาชาดตั้งแต่สมัยยังไม่เรียนประถมเลยมั้ง เอาน่า…ไม่ต้องเขินอายใครๆ ไม่มีมีใครรู้จักหรอก เมื่อกี้มีสาวๆ วัยรุ่นบางคนยังขึ้นไปเล่นเลย แต่เมื่อผมนึกภาพผู้ชายผมยาว มีหนวดเคราหร็อมแหร็ม นั่งม้าหมุนไปกับคุณหนูตัวน้อย โดยมีพ่อแม่ของเด็กคอยโบกมือและยืนถ่ายรูปอยู่รอบนอก…ถ้าจะเขินก็เขินตัวเองนี่ล่ะวะ แต่ใครควงคู่กันไปไม่ต้องมัวเขินอายเลยครับ Jane’s Carousel นับเป็นหนึ่งในสถานที่ยอดนิยมที่หนุ่มสาวนิวยอร์กเกอร์เค้าใช้เป็นเดตแรกกันเชียวล่ะ

สุดท้ายแล้ว ผมขอเลือกเป็นผู้ชมวงนอกมองดูความสุขของคนอื่นผ่านเลนส์ดีกว่า จึงเดินออกมาหาที่นั่งถ่ายภาพอยู่ข้างๆ ม้าหมุน โดยมีลุงคนหนึ่งนั่งอยู่เป็นเพื่อน ซึ่งสังเกตจากผมสีขาวทั้งศีรษะแล้ว ไม่น่าจะอายุต่ำกว่า 60-70 ปี และคงมารอหลานสาวตัวน้อยที่ผมเห็นว่านั่งยิ้มร่าอยู่บนม้าหมุนแวบๆ เมื่อครู่…แต่ผมเดาผิดครับ

เมื่อรอบหมุนจบลง ลุงตะโกนเรียกชื่อ “…” แล้วเดินเข้าไปหาบุคคลเป้าหมาย ซึ่งเป็นผู้ชายอายุไม่น่าจะต่ำกว่า 30-40 ปี ผมขอใช้นามสมมติผู้ชายคนนั้นว่า ‘แจ๊ค’ แล้วกันครับ (เพราะจำไม่ได้แล้วว่าเขาชื่ออะไร)

นาทีนั้นหากใครเคยดูภาพยนตร์สารคดี ‘เดอะดาวน์’ ประโยคเกริ่นนำของพี่โหน่ง วงศ์ทนง ก็คงเป็นภาพแฟลชแบ็กมาในหัวทันที “…เรื่องของเรื่องคือ ผมไปเที่ยวอิตาลี ตลอดหลายวันที่ไปในสถานที่ต่างๆ…ผมจะได้เจอคนเป็นดาวน์ซินโดรมหลายครั้ง ทุกคนใช้ชีวิตปกติธรรมดาเหมือนคนทั่วไป…” พี่โหน่งเอ่ยประโยคนี้ในต้นเรื่อง

ใช่แล้วครับ แจ็คคือบุคคลลักษณะนั้น และถ้าหากเทียบวัยที่ประมาณโดยสายตาดูแล้ว ลุงก็คงจะเป็นพ่อของแจ็ค มากกว่าจะเป็นตาหรือปู่กับหลาน

แจ๊คดูสนุกสนานไปกับม้าหมุนไม่ต่างจากเด็กๆ วัยประถม หลังจากหมดรอบเขาเดินเปลี่ยนม้าตัวอื่น ก่อนที่มันจะเริ่มหมุนนำเขาไปสู่โลกในจินตนาการและความสดใสอีกครั้ง พอหมดรอบลุงก็เดินเข้าไปในพื้นที่วงกลม หยิบขนมป้อนให้แจ็คกิน ไม่ต่างจากเด็กๆ ก่อนลุงจะเดินออกมานั่งตรงม้านั่งที่เดิม และมองดูม้าหมุนหมุนวนไปอีกรอบแล้วรอบเล่า

ช่วงเวลานั้นผมคล้ายตกอยู่ในภวังค์ ภาพของลุง ม้าหมุน และแจ็ค เป็นความสวยงามที่น่าประทับใจที่สุดครั้งหนึ่งในการตระเวนถ่ายรูปในนิวยอร์กเลย เป็นภาพความผูกพันที่เรียบง่าย และคงเป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นในเมืองใหญ่แห่งนี้

ความรู้สึกดีๆ ที่เกิดในนาทีนั้น หากต้องขอบคุณใครสักคน ผมคงต้องขอบคุณ ‘เจน’ ที่มอบความรักให้กับม้าหมุนเก่าๆ ที่กำลังจะกลายเป็นเพียงเครื่องประดับแยกส่วนกระจายไปคนละทาง และด้วยความรักในสไตล์อาร์ทิสต์ของเธอ จึงทุ่มเทความสามารถจนฟื้นคืนชีพให้ม้าหมุนได้กลับมาควบฝีเท้าได้อีกครั้ง

แม้ในวันนี้เจนได้จากโลกใบนี้ไปแล้ว (เธอเพิ่งเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งไปเมื่อเดือนกรกฎาคม ปี 2020 นี่เอง) แต่ชื่อของเจนจะถูกชาวนิวยอร์กซิตี้จดจำไว้เสมอ และผมก็เชื่อว่าม้าหมุนของเจนทั้ง 48 ตัว จะวิ่งวนไปอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยได้อีกนานแสนนาน เพราะนี่เป็นม้าหมุนพิเศษ ที่ผมคิดว่าใช้พลังความรักในการขับเคลื่อน