อ่านแผนยุทธศาสตร์ผลิตกำลังคน 80,000 คนใน 5 ปี ของ กระทรวง อว. ปิดช่องโหว่ทักษะ ติดอาวุธกำลังคนทักษะสูง [Advertorial]

อาวุธเดียวที่จะต่อกรกับการเปลี่ยนแปลงของโลกได้ไม่ว่าจะถูกท้าทายด้วยวิกฤตใดคือ ‘คน’

การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของประเทศจึงเป็นกลยุทธ์ที่หลายประเทศทุ่มสรรพกำลังทุกด้านเพื่อเร่งพัฒนา ‘แรงงาน’ ซึ่งเป็นทุนมนุษย์สำคัญและมีคุณค่าต่อการพัฒนาประเทศในทุกระดับ โดยเฉพาะการพัฒนากำลังคนที่ตอบโจทย์อุตสาหกรรมเป้าหมายและยุทธศาสตร์ของประเทศ

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม หรือ กระทรวง อว. หน่วยงานที่เตรียมรับมือกับความท้าทายโลก และเตรียมพร้อมตั้งรับอุตสาหกรรมที่เป็นกลไกขับเคลื่อนเศรษฐกิจใหม่ของประเทศไทยอย่าง ‘อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์’ ด้วยแผนการพัฒนากำลังคนทักษะสูง เพื่อสร้างระบบนิเวศที่แข็งแกร่ง

“การจะเริ่มอุตสาหกรรมใหม่ หัวใจสำคัญคือการมีคนที่มีทักษะที่พร้อม การพัฒนากำลังคนซึ่งถือเป็น ‘สินทรัพย์’ ของประเทศเป็นสิ่งที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกัน” ศาสตราจารย์ ดร. ศุภชัย ปทุมนากุล ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม หรือ กระทรวง อว. ยังบอกด้วยว่า แผนยุทธศาสตร์ของ กระทรวง อว. ต่อจากนี้คือการมุ่งเป้าอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ โดยเน้นนโยบายลงทุนในคน ผ่านกลยุทธ์ด้านการศึกษา ปักเป้าผลิตกำลังคน 80,000 คน ภายใน 5 ปี ครอบคลุมในทุกระดับ ตั้งแต่กำลังคนที่อยู่ในภาคอุตสาหกรรม นักวิจัย รวมถึงการผลิตบัณฑิตในระดับปริญญาตรี โท เอก

แรงงานไทยพร้อมติดปีกหรือต้องเร่งสปีด?

รองศาสตราจารย์ ดร.ภานวีย์ โภไคยอุดม อธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร และหนึ่งในศูนย์ฝึกอบรมเซมิคอนดักเตอร์แห่งชาติ บอกว่า ผลพวงจากการเป็นเจ้าตลาดในอุตสาหกรรมในอดีต โดยเฉพาะอุตสาหกรรมยานยนต์ ทำให้แรงงานไทยมีความสามารถในการแก้ไขปัญหา ทำงานเป็นทีมระหว่างสายงานไฟฟ้า เครื่องกล และวัสดุได้อย่างดี

“จุดแข็งเหล่านี้คือพื้นฐานที่ดีในการต่อยอดสู่อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ได้ โดยเฉพาะในส่วนกลางน้ำและปลายน้ำ เช่น การผลิตชิ้นส่วน การทำแพ็กเกจจิ้ง และการทดสอบ ซึ่งไทยถือว่ามีศักยภาพสูงอยู่แล้ว”

ดร.นัยวุฒิ วงษ์โคเมท ประธานคณะกรรมการบริหาร บริษัท ซิลิคอน คราฟท์ เทคโนโลยี จำกัด (มหาชน) มองว่า หากประเทศไทยต้องการมีบริษัทออกแบบวงจรรวมเพิ่มขึ้น จำเป็นต้องมีการพัฒนากำลังคนทักษะสูง เนื่องจากในสาขานี้บัณฑิตที่จบใหม่จะยังไม่สามารถทำงานออกแบบวงจรรวมในเชิงพาณิชย์หรือในระดับอุตสาหกรรมได้ จึงกลายเป็นภาระของผู้ประกอบการที่ต้องทำการอบรมเพิ่มอีก 6 – 24 เดือน จึงจะได้นักออกแบบที่พอจะใช้งานได้ ซึ่งกลายเป็นต้นทุนที่สูงขึ้นของผู้ประกอบการ

“ทางออกของปัญหานี้คือภาครัฐช่วยตั้ง Incubation center เพื่อช่วยเพิ่มศักยภาพของบัณฑิตจบใหม่ หรือนักออกแบบที่สนใจจะไปตั้งบริษัท Startup ของตัวเอง และที่สำคัญ Incubation center ยังสามารถช่วย Upskill ของอาจารย์ผู้สอนในสาขาการออกแบบวงจรรวมได้อีกด้วย” ดร.นัยวุฒิ กล่าว

รองศาสตราจารย์ ดร. ภานวีย์ คิดเช่นกันว่า ‘Skill Gap’ ที่ต้องเร่งพัฒนา คือ ทักษะขั้นสูง เพื่อยกระดับจากการผลิตทั่วไปไปสู่ Advanced Packaging, Advanced Assembly และที่สำคัญคือการก้าวขึ้นไปสู่ต้นน้ำของห่วงโซ่อุตสาหกรรมอย่าง IC Design

“ท้ายที่สุดแล้วมูลค่าทางเศรษฐกิจสูงสุดของอุตสาหกรรมนี้อยู่ที่การออกแบบ ดูอย่างกรณีของ Apple เขาไม่มีโรงงานผลิตชิปเองแต่ก็สร้างมูลค่ามหาศาลจากการออกแบบและคิดค้นนวัตกรรม”

“อีกทักษะสำคัญที่ไทยต้องเร่งพัฒนาคือภาษาอังกฤษและการสื่อสาร (Communication Skill) ซึ่งเป็นจุดที่ตามหลังสิงคโปร์และมาเลเซียอยู่พอสมควร หากเรามีความสามารถด้านการศึกษาที่ดีขึ้น จะช่วยให้แรงงานไทยเข้าถึงองค์ความรู้ เทคโนโลยี และมาตรฐานสากล ซึ่งส่วนใหญ่พัฒนาขึ้นในต่างประเทศ นำไปสู่การ Upskill และ Reskill ที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากกว่าเดิม”

ศาสตราจารย์ ดร.สุรินทร์ คำฝอย รองผู้อำนวยการ สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ หรือ สอวช. เสริมว่า “การลงทุนเข้ามาในไทยเยอะ แต่เรามีกำลังคนไม่เพียงพอ ยกตัวอย่าง บริษัท Delta ประเทศไทย มีการเติบโตยอดขายน่าจะอยู่ที่ 1,900 ล้านเหรียญสหรัฐ เฉพาะในประเทศไทยอย่างเดียวนะที่ส่งออก Power Electronic หรือ Power Supply เขาต้องการบัณฑิตปริญญาโท-เอก 1,500 คน ต่อปี แต่เรามีปริญญาโท-เอก ในด้านวิศวกรรมที่เกี่ยวข้องกับเซมิคอนดักเตอร์รวมกันทั้งประเทศแค่ประมาณ 1,800 คน”

กางแผนพัฒนากำลังคนของกระทรวง อว.

ศาสตราจารย์ ดร. ศุภชัย บอกว่า “ที่ผ่านมาประเทศไทยไม่มีหลักสูตร ‘เซมิคอนดักเตอร์เอ็นจิเนียร์’ ถึงจะเอาคนที่จบด้านวิศวกรรมไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์มา Upskill ได้ แต่ก็ยังไม่ตอบโจทย์การยกระดับจากการผลิตทั่วไปไปสู่การผลิตขั้นสูง”

ศาสตราจารย์ ดร. สุรินทร์ กล่าวต่อว่า ที่ผ่านมาเด็กเรียนด้านนี้น้อย พอจะมาเร่งผลิตกำลังคนตอนนี้มันเร่งไม่ได้ทันที ต้องมีกลไกเข้ามาสนับสนุน อาจารย์ที่เก่งๆ มีแต่กระจัดกระจาย กระทรวง อว. จึงส่งเสริมให้อาจารย์มาร่วมกันทำหลักสูตรกลางขึ้นมาเพื่อผลิตคนเข้าสู่อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ จับมือกับภาคอุตสาหกรรมที่อยู่ใน Supply Chain ช่วยกันออกแบบหลักสูตรใหม่ผ่านกลไก Higher Education Sandbox ซึ่งเป็นกระบวนการดำเนินงานภายในเครือข่ายสถาบันอุดมศึกษาให้มีการดำเนินงานที่คล่องตัว ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนทรัพยากรในการจัดการศึกษาร่วมกันอย่างเต็มประสิทธิภาพ เพื่อร่วมกันผลิตบัณฑิตคุณภาพสูงอย่างเป็นระบบและมีจำนวนที่มากพอ นำไปสู่การยกระดับความเข้มแข็งของสถานประกอบการในประเทศและดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศในอนาคต

กระทรวง อว. ได้กำหนดแผนอย่างเป็นระบบภายใต้กรอบนโยบาย “อว. for Semiconductor” ตั้งเป้าหมายพัฒนากำลังคนสมรรถนะสูง จำนวน 80,000 คน ภายใน 5 ปี มุ่งเน้นการบูรณาการความร่วมมือจากทุกภาคส่วนทั้งหน่วยงานภาครัฐ ภาคการศึกษา และภาคเอกชน รวมถึงหน่วยงานชั้นนำระดับโลก และขับเคลื่อนโปรแกรมการผลิตและพัฒนากำลังคนในหลากหลายรูปแบบ อาทิ โครงการ Semiconductor Bootcamp เพื่อเตรียมนักศึกษาชั้นปี 3 – 4 เข้าสู่อุตสาหกรรมจริง การพัฒนาหลักสูตรเฉพาะทางด้านวิศวกรรมเซมิคอนดักเตอร์ หลักสูตรระยะสั้นเพื่อ Upskill Reskill โปรแกรม Train the trainer เพื่อพัฒนาอาจารย์และนักวิจัย ตลอดจนทุนปริญญาเอกแบบมุ่งเป้าด้าน IC Design

รวมถึงการจัดตั้ง ศูนย์พัฒนากำลังคนด้านเซมิคอนดักเตอร์แห่งชาติ (National Semiconductor Training Centers: NSTCs) ซึ่งจะทำหน้าที่เป็นกลไกหลักในการพัฒนากำลังคน และการสร้างความร่วมมือเชิงลึกร่วมกับภาคอุตสาหกรรมและสถาบันการศึกษาทั้งในและต่างประเทศ

ดร.พันธุ์เพิ่มศักดิ์ อารุณี ผู้ช่วยปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม บอกว่า หากจะยกระดับระบบนิเวศการศึกษาทั้งองคาพยพให้เร็วและมีประสิทธิภาพต้องตั้งศูนย์กลางขึ้นมาเพื่อเป็น “โครงสร้างพื้นฐานกลาง” ในการพัฒนากำลังคนด้านเซมิคอนดักเตอร์ ให้ทุกคนมาใช้ทรัพยากรร่วมกัน

“NSTC มุ่งเน้นให้ครอบคลุมตลอด Value Chain ของอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์และอิเล็กทรอนิกส์ขั้นสูง เพื่อยกระดับศักยภาพบุคลากร ส่งเสริมการร่วมวิจัยระหว่างภาคการศึกษาและภาคอุตสาหกรรม และการสร้างความร่วมมือกับภาคอุตสาหกรรมและสถาบันการศึกษาทั้งในและต่างประเทศ โดยกำหนดบทบาทหลักไว้ 3 ด้าน ได้แก่

• Bootcamp สำหรับนักศึกษา ทำหน้าที่ฝึกอบรมเข้มข้นเพื่อเติมเต็มทักษะที่ตรงความต้องการของสถานประกอบการ
• Upskill/Reskill เพื่อยกระดับทักษะให้ทันเทคโนโลยีและตอบโจทย์อุตสาหกรรม
• สร้างเครือข่ายความร่วมมือ เชื่อมโยงภาคเอกชนและสถาบันต่างประเทศเพื่อพัฒนาคนและวิจัยที่ใช้ได้จริง

นำร่องจัดตั้ง NSTC ที่มหาวิทยาลัย 3 แห่ง ได้แก่ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร ซึ่งทั้ง 3 สถาบันมีความพร้อมทั้งในด้านบุคลากร ห้องปฏิบัติการ และเครื่องมือที่ทันสมัย รวมถึงได้รับการสนับสนุนจากภาคเอกชนในการลงทุนอุปกรณ์และร่วมพัฒนาหลักสูตรอย่างใกล้ชิด โดยแต่ละศูนย์มีความเชี่ยวชาญและจุดเน้นเฉพาะทางที่แตกต่างกันเพื่อรองรับความต้องการของภาคอุตสาหกรรมอย่างมีประสิทธิภาพ

• สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง มุ่งเน้นด้าน IC Testing (Chip Packaging Test) ขับเคลื่อนเครือข่ายสถาบันอุดมศึกษาผ่านกลไก Higher Education Sandbox
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ มุ่งเน้นด้าน IC Assembly and Test & PCBA สร้างความร่วมมือในเชิงลึกกับภาคอุตสาหกรรมภายในประเทศ
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร มุ่งเน้นด้าน IC & PCB Layouts/Designs สร้างความร่วมมือในเชิงลึกกับสถาบันการศึกษาต่างประเทศ

“สิ่งแรกที่ศูนย์ NSTC ต้องทำคือ ต้องมีการอบรม Train the trainer ทั้งตัวอาจารย์และนักวิจัย เพราะคนเหล่านี้คือคนที่จะมาต่อยอดการศึกษาไปยังนักศึกษาและหน่วยงานต่างๆ รวมถึงการจัด Bootcamp อัปเกรดทักษะเร่งเติมกำลังคนเข้าสู่อุตสาหกรรมให้เร็วที่สุด”

รองศาสตราจารย์ ดร.จีรนุช เสงี่ยมศักดิ์ ผู้ช่วยอธิการบดี ม.ขอนแก่น และ ประธานคณะทำงานด้านการจัดทำหลักสูตรด้าน Semiconductor กับสถาบันอุดมศึกษาและภาคอุตสาหกรรมในต่างประเทศ เล่าว่า “เรากำลังเปลี่ยนวิกฤตช่องว่างทักษะเป็นโอกาสของประเทศ”

ปี 2567 คือจุดเริ่มต้นของก้าวแรก Bootcamp รุ่นบุกเบิกจำนวน 100 คน นำร่องด้วยความร่วมมือจากมหาวิทยาลัย อุตสาหกรรมพันธมิตร ก่อนที่จะริเริ่มดำเนินการผ่านศูนย์ NSTC ทั้ง 3 ศูนย์

“ในปี 2568 ศูนย์ NSTC มีบริบทในการตอบสนองการปรับทักษะแต่ละด้านที่แตกต่างกัน เพื่อเร่งขยายเป้าหมายให้มากขึ้นและเร็วขึ้น และแทนที่จะขยายเชิงปริมาณแบบเดิม เราปรับกลยุทธ์ให้นักศึกษาเลือกเส้นทาง Upskill ด้วยตัวเองตามความถนัดเฉพาะด้าน ผ่าน NSTC ทั้ง 3 แห่ง ที่จะเปิดอบรมหลายรอบต่อปี ตัวเลขที่ตั้งเป้าไว้ในปี 2568 ขั้นต่ำ 200 คนต่อปี และจะเร่งตัวเลขนี้เพิ่มขึ้นในปีถัดไป”

“Bootcamp ไม่เพียงช่วยเร่งสปีดสร้างคนเติมเข้าไปในอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ได้เร็วขึ้น แต่ยังช่วยแก้ Pain Point ให้กับนักศึกษาและภาคอุตสาหกรรม นักศึกษาที่เข้าแคมป์ก็ได้เพิ่มสกิลที่จำเป็น ทั้ง Hard Skill และ Soft Skill ทันเวลาและพร้อมทำงานทันทีที่เรียนจบ ภาคอุตสาหกรรมเองก็ได้บุคลากรพร้อมใช้เร็วขึ้น ด้วยการลดระยะเวลาในการเทรนไม่ต้องเสียเวลาส่งเทรนอีก ซึ่งน้องๆ ที่เข้า Bootcamp ปี 67 ทั้ง 100 คน รับและสัมภาษณ์โดยบริษัททั้งหมด กระบวนการเหมือนรับบัณฑิตจบใหม่เข้าทำงาน หลังจบบูธแคมป์ตัวเลขที่นักศึกษาได้ทำงานต่อสูงมาก”

“ในขณะที่โปรแกรมนำร่องเชิงกลยุทธ์ในการวางหมุดด้านเทคโนโลยี ให้ประเทศไทยสามารถลงแข่งขันในอุตสาหกรรมอย่างมีมีศักยภาพ ผ่านโครงการ ‘Train the Trainers Program 2025: Next-Generation Semiconductor Technologies – Academic Immersion in AI, Quantum, and NEMS Innovation’ ที่มุ่งเป้าไปที่บุคลากรที่เป็นอาจารย์ในภาคการศึกษาและนักวิจัยทั้งภาครัฐและภาคอุตสาหกรรมไปเทรนที่ National Taiwan University จำนวน 25 คน พวกเขากลับมาพร้อมบทบาทในการออกแบบหลักสูตรที่ส่งเสริมความสามารถในการแข่งขันที่สอดคล้องกับทิศทางความต้องการของภาคอุตสาหกรรม ต่อเชื่อม R&D และความร่วมมือระหว่างประเทศ และเป็นกำลังสำคัญของ Semiconductor Ecosystem ไทย”

รองศาสตราจารย์ ดร. จีรนุช บอกว่า โปรแกรมการผลิตและพัฒนากำลังคนในหลากหลายรูปแบบ ที่กระทรวง อว. พัฒนาร่วมกับทุกภาคจะช่วยสร้าง Ecosystem ที่ดี ตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำให้กับนักเรียน นักศึกษา อาจารย์ นักวิจัย รวมถึงแรงงานในอุตสาหกรรม

“การที่คนเหล่านี้อยู่ใน Ecosystem ที่ดี จะทำให้เขาอยากที่จะเรียนรู้และเกิดการเรียนรู้ที่แตกแขนงได้เยอะ นั่นจึงเป็นเหตุผลว่าทำไมเราถึงต้องพาคนออกนอกรั้วมหาวิทยาลัย เพื่อให้เขาได้เห็นโลกจริง ได้เชื่อมโยงอุตสาหกรรม ได้ร่วมมือข้ามพรมแดนกับมหาวิทยาลัยและพาร์ทเนอร์ที่ต่างประเทศ ร่วมถึงอาจารย์และนักวิจัย”

รองศาสตราจารย์ ดร. จีรนุช ทิ้งท้ายบทสรุปและโอกาสของไทยที่เราไม่ควรพลาดว่า โลกกำลังต้องการ Semiconductor Workforce และไทยมีศักยภาพในการเป็นศูนย์กลาง Supply Chain ใหม่ของภูมิภาค นักศึกษาไทยมีศักยภาพสูงแต่ต้องได้รับโอกาสที่ถูกออกแบบอย่างมีกลยุทธ์

“เวลานี้เราไม่เพียง ‘ปิดช่องว่างทักษะ’ แต่เรากำลัง ‘เปิดประตูโอกาสระดับประเทศ’ เพราะสุดท้ายแล้ว We Stronger than ME และประเทศไทยจะไปได้ไกลที่สุดเมื่อเราเดินไปด้วยกัน”