‘อ่านมนุษย์’ หนึ่งในกิจกรรมที่ถูกพูดถึงอย่างมากในมหกรรมหนังสือระดับชาติ ครั้งที่ 27 ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ กิจกรรมนี้ก่อตั้งโดยธนาคารจิตอาสา และความสุขประเทศไทย ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เพื่อเปิดพื้นที่ให้ได้รับฟังและได้รู้จักกันอย่างไม่รีบตัดสิน รวมถึงมองความต่างเป็นความงดงาม เพราะทุกคนล้วนมีความแตกต่างกัน
อ่านมนุษย์ มีรูปแบบของกิจกรรมคือ การเปิดพื้นที่ให้บุคคลจำนวน 2 กลุ่มที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อนได้มีปฏิสัมพันธ์กัน และเปิดใจรับฟังกันอย่างไม่ตัดสินจากรูปลักษณ์ภายนอกที่แตกต่างกันออกไป โดยทั้ง 2 กลุ่ม คือบุคคลที่เป็น ‘หนังสือ’ เช่น คนตาบอด คนพิการ LGBTQIA+ คนไร้บ้าน คนจนเมือง แรงงานเมียนมา คนสลัมคลองเตย คนแต่งคอสเพลย์ ฯลฯ และกลุ่มบุคคลที่เป็น ‘ผู้อ่านหนังสือ’ ที่ถูกคัดสรรมาเป็นอย่างดี
‘ดีน’ อดีตเด็กในสถานพินิจฯ หนึ่งในผู้เป็นหนังสือ เล่าถึงความรู้สึกของกิจกรรมในวันนี้ว่า ตนเองได้คู่ผู้อ่านเป็นครูสอนระดับชั้นมัธยมศึกษารายหนึ่ง พร้อมบอกว่าตนเองอยากเป็นผู้ที่เป็นบทเรียนให้แก่เยาวชน ที่จะนำพาเยาวชนในช่วงอายุนั้น ซึ่งเป็นช่วงเวลาหัวเลี้ยวหัวต่อในการที่ก้าวผิดพลาดได้ ตนเองได้เล่าชีวิตที่ผ่านมาต้องพบเจอกับอะไร มีชีวิตเป็นแบบไหน ทัศนคติของตัวเองเป็นอย่างไร และครอบครัวเป็นส่วนสำคัญที่สุดที่จะทำให้เราก้าวเดินไปทางไหน
ดีน ได้เล่าชีวิตของตัวเองว่าพยายามเค้นความรู้สึกของตัวเองออกมาให้ได้มากที่สุด อย่างน้อยขอให้ไม่มีเยาวชนที่ก้าวพลาดเพิ่มแค่ 1 คน ก็พอใจแล้ว รู้สึกภูมิใจที่เรื่องราวของตนเองได้เป็นครูของครู เพื่อส่งต่อเรื่องราวให้แก่เยาวชนต่อไป
ขณะที่ ‘ครูปัท’ ครูผู้สอนวิชาภาษาไทยในโรงเรียนแห่งหนึ่ง ในฐานะผู้อ่านหนังสือเด็กในสถานพินิจฯ เล่าว่า บางครั้งหนังสือก็ไม่ใช่สิ่งตอบโจทย์เรา ตอนที่เห็นกิจกรรมอ่านมุนษย์ เรารู้สึกและคาดเดาไปก่อนว่าเราจะได้พบเจอผู้คน จึงสมัครเข้ามา พร้อมความคาดหวังว่าเราจะได้เรียนรู้อะไรใหม่ๆ ได้รู้สึกและได้เรียนรู้ชีวิตของคนอื่น เราจะเป็นผู้ให้ แต่ความรู้สึกหลังร่วมกิจกรรม เรากลับได้รับทั้งกำลังใจ ได้รับความรู้สึกใหม่ๆ และได้รับทัศนคติใหม่ๆ เกี่ยวกับหนังสือของเรา และมองเด็กในสถานพินิจฯ เปลี่ยนไป
ขณะที่ โชติศักย์ กิจพรยงพันธ์ หัวหน้าโครงการอ่านมนุษย์ ระบุถึงกิจกรรมนี้ว่า รูปแบบของกิจกรรมสองกลุ่มคือผู้ที่เป็นหนังสือ เป็นกลุ่มที่มักจะถูกตีตราโดยที่คนเหล่านั้นไม่เคยได้รู้จักคนกลุ่มนี้มาก่อน ส่วนใหญ่เวลาที่เราไม่ชอบคนแบบไหนเรามักจะดูกันที่พฤติกรรม เรามักตัดสินคนเหล่านั้นโดยที่ตัวเราเองไม่รู้ตัว กิจกรรมอ่านมนุษย์จึงอยากเชิญชวนให้เห็นว่ามีภาพลักษณ์บางอย่างที่ทำให้เรามีความคิดและความเชื่อแบบนั้นหรือไม่ พร้อมกล่าวต่อไปว่า จะมีกำหนดการจัดกิจกรรมในรูปแบบนี้อีกในช่วงเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคมนี้
