ถ้าไม่ได้เล่นน้ำในเทศกาลสงกรานต์ แล้วทำอะไรกันดี? คุณรู้ไหมว่าเทศกาลสงกรานต์นั้นบางครอบครัวหรือบางชุมชนจะมีการทำขนมกวนเพื่อไปทำบุญเลี้ยงพระ ไม่ว่าจะเป็นกะละแม ข้าวเหนียวแก้ว หรือข้าวเหนียวแดง และบรรยากาศการทำขนมกวนเหล่านี้ก็สนุกไม่แพ้การเล่นน้ำเลย เพราะขนมกวนเหล่านี้เป็นขนมที่ทำยาก ต้องใช้การกวนในกระทะใบใหญ่ แน่นอนว่าต้องอาศัยแรงคนหลายคนในการทำ เมื่อลูกหลานกลับบ้านไปเยี่ยมญาติผู้ใหญ่ ทำให้มีแรงงานหนุ่มสาวมาช่วยทำขนมกวน เมื่อทุกคนมารวมกันพร้อมหน้าพร้อมตา ช่วยกันทำขนม ก็เกิดการใช้เวลาร่วมกันของครอบครัวที่สนุกไม่แพ้การเล่นน้ำ ขนมกวนเหล่านี้นอกจากใช้ในการทำบุญเลี้ยงพระแล้ว ขนมเหล่านี้ยังเป็นสัญลักษณ์ของความมีกินมีใช้ และเป็นการโชว์ฝีมือการทำขนมแบบกลายๆ เพราะถ้าบ้านไหนทำเยอะ ทำอร่อย ก็จะได้รับคำชมจากคนในชุมชน
กะละแมห่อด้วยกาบหมาก
กะละแม
ขนมกวนที่ทำจากข้าวเหนียว แป้ง กะทิ และน้ำตาล สำคัญที่สุดในเทศกาลสงกรานต์ ชุมชนชาวมอญจะเริ่มเตรียมการทำกะละแมก่อนวันสงกรานต์หลายวันเลยทีเดียว เนื่องจากต้องใช้คนเป็นจำนวนมาก และการกวนนั้นใช้เวลานานเป็นวัน จึงต้องมีการผลัดเปลี่ยนเวรกันของแต่ละบ้านในชุมชน เรียกได้ว่าเป็นขนมที่ใช้ความสามัคคีของทุกคนในชุมชน ส่วนชุมชนชาวไทยนั้นจะต้องเป็นชุมชนที่ใหญ่ หรือบ้านที่มีครอบครัวใหญ่มากจึงจะกวนกะละแมในวันสงกรานต์ แม้แต่เด็กๆ ก็สนุกไปกับการกวนกะละแมได้ เพราะจะได้แอบหยิบมะพร้าวและกินกะละแมก้นหม้อกัน
การกวนกะละแม
กะละแมแบบดั้งเดิมนั้นจะต้องเป็นสีดำหรือสีออกน้ำตาลและห่อด้วยเปลือกกาบหมาก เพราะเปลือกกาบหมากจะช่วยทำให้กลิ่นของกะละแมหอมยิ่งขึ้น หอมกว่าการห่อด้วยใบตอง แต่ปัจจุบันได้มีการทำกะละแมให้น่าสนใจยิ่งขึ้น ด้วยการทำกะละแมสีสันสดใสอย่าง สีเขียว สีเหลือง นำมาห่อเป็นรูปแบบสามเหลี่ยมหรือห่อด้วยวัสดุที่ดูสวยงาม
ข้าวเหนียวแก้ว
ข้าวเหนียวแดง
ข้าวเหนียวแก้วและข้าวเหนียวแดง
นอกจากกะละแมแล้ว ก็ยังมีขนมกวนที่ทำจากข้าวเหนียวที่ทำง่ายกว่ากะละแมมากอย่าง ‘ข้าวเหนียวแก้ว’ ข้าวเหนียวสีเขียวสดใสหอมกลิ่นใบเตยและกะทิ กับ ‘ข้าวเหนียวแดง’ ที่เป็นข้าวเหนียวหนึบ หอมกลิ่นน้ำตาลไหม้ มาเป็นตัวเลือกสำหรับบ้านที่เป็นครอบครัวไม่ใหญ่นักและมีเวลาทำขนมน้อยกว่า นอกจากข้าวเหนียวแก้วและข้าวเหนียวแดงจะทำง่ายและใช้เวลาน้อยกว่าแล้ว รสชาติก็อร่อยไม่แพ้กะละแมเลย ปัจจุบันมีการทำข้าวเหนียวแก้วให้เป็นสีอื่นๆ โดยการใช้สีจากธรรมชาติอย่าง สีชมพู สีม่วง สีเหลือง และสีฟ้า เพื่อเพิ่มความน่าสนใจ
แม้ปัจจุบันการทำขนมกวนในวันสงกรานต์กำลังเลือนหายไปจากกรุงเทพฯ แล้ว แต่ในชุมชนชาวมอญหรือต่างจังหวัดยังพอมีให้เห็นอยู่บ้าง
พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า
อ้างอิง:
