ในช่วง 1-2 ปีมานี้ เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินคำว่า ‘FODMAPs’ ผ่านหูกันมาบ้างแล้ว แต่หลายคนก็อาจจะยังงงกันอยู่ว่า FODMAPs คืออะไรกันนะ และการใส่ใจทำความรู้จักกับอาหารประเภทนี้จะช่วยให้สุขภาพของคุณดีขึ้นได้อย่างไร อันที่จริง FODMAPs คือกลุ่มอาหารที่มีองค์ประกอบเป็นคาร์โบไฮเดรต น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวและโมเลกุลคู่รวมหลากชนิด เราเรียกอาหารกลุ่มนี้ว่า Fermentable Oligo-, Di- and. Monosaccharides and Polyols หรือ FODMAPs นั่นเอง

อาหารกลุ่มนี้ได้แก่อาหารจำพวกไหนบ้าง มีดังนี้ครับ

• อาหารกลุ่มที่มีน้ำตาล Fructose เช่น ผลไม้ น้ำผึ้ง ไซรัปจากข้าวโพด
• อาหารกลุ่มที่มี Lactose ได้แก่ นมและผลิตภัณฑ์จากนม
• อาหารกลุ่มที่มี Fructans หรือ Inulin ได้แก่ ข้าวสาลี หัวหอม กระเทียม
• อาหารกลุ่ม Galactans ได้แก่ อาหารจำพวกถั่วชนิดต่างๆ
• และสุดท้ายคือ อาหารกลุ่ม Polyols อันได้แก่สารที่ให้ความหวานแทนน้ำตาล เช่น Sorbitol, Xylitol, ผลไม้ที่มีเมล็ดแข็งตรงกลาง เช่น พีช, พลัม, เนคทารีน, อะโวคาโด, เชอร์รี

เอ๊ะ…แล้วเราจะมาพูดถึงอาหารกลุ่มนี้กันอยู่ทำไม?

ที่เราต้องพูดถึงอาหารกลุ่ม FODMAPs ก็เพราะว่า อาหารในกลุ่มนี้ส่งผลเสียต่อสุขภาพของคนที่ร่างกายมี ‘สภาวะลำไส้แปรปรวน’ หรือ Irritable Bowel Syndrome (IBS) แล้วลำไส้แปรปรวนนั้นเป็นอย่างไร ลำไส้แปรปรวนคือสภาวะที่ท้องไส้ของคุณทำงานไม่เป็นปกติครับ บางคนอาจจะเกิดอาการท้องอืดท้องเฟ้อบ่อยๆ โดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน บางคนปวดท้องร่วมกับมีอาการถ่ายเหลวกะปริดกะปรอย เมื่อถ่ายแล้วอาการปวดดีขึ้น สักพักก็ปวดใหม่ ต้องเข้าห้องน้ำไปถ่ายอีก หรือบางคนเกิดอาการปวดท้องที่สัมพันธ์กับท้องผูกก็มี สรุปว่าลำไส้แปรปรวนนั้นเป็นสภาวะที่อยู่ๆ ท้องไส้ของคุณก็เกิดอาการเหมือนเครื่องรวน ทำงานผิดปกติไปจากเดิม และมีอาการได้หลายแบบแตกต่างกันออกไป ตั้งแต่ท้องเสียไปจนถึงท้องผูก หรือในบางรายก็เป็นแบบผสม มีท้องเสียสลับกับท้องผูก

เล่าถึงตรงนี้ คุณอาจรู้สึกว่า…อ้าว แล้วหมอจะแยกลำไส้แปรปรวนออกจากโรคในช่องท้องอื่นๆ เช่น มะเร็งลำไส้ แผลในกระเพาะอาหารได้อย่างไร คุณหมอจะแยกได้จากการซักประวัติและตรวจร่างกายโดยละเอียดครับ ลำไส้แปรปรวน มักจะมีการทำงานที่ผิดปกติไปของทางเดินอาหารเพียงอย่างเดียว ไม่มีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย อาการอื่นๆ ที่ว่ามาคือ โลหิตจาง คลำได้ก้อนในท้อง ถ่ายดำ ถ่ายเป็นเลือดสดๆ น้ำหนักลด มีไข้ มีอาการอาเจียนคลื่นไส้อย่างรุนแรง หากมีอาการอื่นๆ ดังกล่าวร่วมด้วย ให้สันนิษฐานไว้ก่อนเลยว่าความผิดปกติที่เกิดขึ้นในระบบทางเดินอาหารของคุณ ไม่น่าจะใช่ลำไส้แปรปรวน และคุณหมอก็จะมีการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมอีกหลายรายการ ไม่ว่าจะเป็นการตรวจเลือด เอกซเรย์ ส่องกล้อง และอีกหลายวิธีการ เพื่อหาสาเหตุว่าคุณป่วยเป็นอะไรกันแน่

หากตรวจทุกอย่างโดยละเอียดแล้วไม่พบโรคอื่นๆ เมื่อคุณหมอสรุปว่าคุณเป็นลำไส้แปรปรวน การรักษาส่วนมากจะเน้นรักษาตามอาการ ลดความเครียด และแนะนำให้ปรับการใช้ชีวิตเสียใหม่ เพราะผลวิจัยทางการแพทย์หลายฉบับล้วนยืนยันตรงกันว่า IBS มีส่วนสัมพันธ์กับจิตใจและการใช้ชีวิตที่เต็มไปด้วยความเคร่งเครียด คุณหมอมักจะแนะนำให้คุณปรับเวลานอน เข้านอนและตื่นให้เป็นเวลา นอนพักผ่อนอย่างน้อย 8 ชั่วโมง หากมีเวลาได้ไปออกกำลังกายบ้างก็จะช่วยได้เป็นอย่างดี พยายามหาวิธีผ่อนคลายลดความเครียด ไม่ว่าจะเป็นโยคะ, Music Therapy, ฝังเข็ม แล้วแต่ความถนัดและเศรษฐกิจของแต่ละคน และแน่นอนครับ…หลีกเลี่ยงอาหารที่จะทำให้อาการลำไส้แปรปรวนแย่ลง ซึ่งก็คืออาหารในกลุ่ม FODMAPs ที่เราพูดถึงไปในตอนต้นนั่นเอง

แต่สำหรับคนที่ไม่ได้มีอาการลำไส้แปรปรวนก็ยังอร่อยกับของชอบกันได้ตามปกตินะครับ