คดีทุจริตอื้อฉาวของกองทุน 1MDB ที่รัฐบาลมาเลเซียเป็นเจ้าของ เป็นประเด็นร้อนที่เกี่ยวโยงไปยังหลายฝ่าย ทั้งผู้นำทางการเมือง หน่วยงานรัฐและเอกชนของมาเลเซีย ไปจนถึงธนาคารเพื่อการลงทุนรายใหญ่ของสหรัฐฯ อย่าง Goldman Sachs
บุคคลสำคัญที่ถูกจับจ้องมากที่สุดในคดีนี้ คืออดีตนายกรัฐมนตรี นาจิบ ราซัค วัย 67 ปี เนื่องจากกองทุน 1MDB ถูกจัดตั้งขึ้นในปี 2009 สมัยรัฐบาลของนาจิบ และเขายังควบตำแหน่งรัฐมนตรีคลัง ที่กำกับดูแลกองทุน ซึ่งเดิมมีวัตถุประสงค์เพื่อนำงบประมาณมาพัฒนาเศรษฐกิจของมาเลเซียในระยะยาว
ในระหว่างดำเนินการ กองทุน 1MDB สามารถระดมทุนผ่านการขายพันธบัตรได้สูงถึง 8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือกว่า 252,000 ล้านบาท (ข้อมูลอัตราแลกเปลี่ยน ณ วันที่ 29 กรกฎาคม) แต่จากการสืบสวนที่เชื่อมโยงไปถึงสหรัฐฯ ระบุว่าเงินมากกว่าครึ่งถูก ‘ไซฟ่อน’ หรือยักยอกออกไปมากกว่าครึ่ง บางส่วนถูกโอนไปยังบัญชีส่วนตัวของนาจิบ ทำให้เกิดกระแสความไม่พอใจของประชาชนที่รุนแรงจนทำให้เขาพ่ายแพ้การเลือกตั้งและหลุดจากตำแหน่งในปี 2018
ขณะที่นาจิบถูกตั้งข้อหาและดำเนินคดีที่เกี่ยวพันการทุจริตกองทุน 1MDB มากถึง 35 คดี ซึ่งหลังผ่านพ้นไปกว่า 2 ปี คดีแรกที่เกี่ยวข้องกับการยักยอกเงิน 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากหน่วยงานในเครือข่ายของ 1MDB เข้าบัญชีส่วนตัวของนาจิบ ก็ได้รับการตัดสินไปเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม โดยอดีตผู้นำมาเลเซียถูกศาลตัดสินความผิด 7 ข้อหา ทั้งใช้อำนาจในทางมิชอบ ละเมิดต่อหน้าที่และข้อหาฟอกเงิน มีโทษจำคุก 12 ปี ปรับอีก 49 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
THE STANDARD ได้รวบรวมและถอดความชุดคำถามและข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับคดีนี้จากบทความของ Bloomberg โดยย้อนถึงความเป็นมาของกองทุน 1MDB ที่สร้างแรงสั่นสะเทือนแวดวงการเงินทั่วโลก ตัวละครสำคัญที่เกี่ยวข้อง และสรุปสิ่งที่เกิดขึ้นจนถึงตอนนี้
1MDB คืออะไร?
กองทุน 1MDB หรือในชื่อเต็มว่า กองทุนเพื่อการพัฒนามาเลเซีย (1Malaysia Development Berhad) อาจเรียกได้ว่าเป็นบริษัทเพื่อการลงทุนของรัฐบาลมาเลเซีย แนวคิดการตั้งกองทุนนี้เป็นรูปเป็นร่างในยุครัฐบาลนาจิบ ในปี 2009 ซึ่งเขารับหน้าที่ประธานบอร์ดที่ปรึกษาของกองทุน
ในช่วงเริ่มต้นนั้น กองทุน 1MDB มีการลงทุนในโครงการและธุรกิจขนาดใหญ่ต่างๆ ทั้งภาคอสังหาริมทรัพย์ การท่องเที่ยวหรือธุรกิจพลังงาน เช่น การซื้อโรงไฟฟ้าและพัฒนาเขตธุรกิจการเงินแห่งใหม่ในกรุงกัวลาลัมเปอร์ ขณะที่มีการกู้เงินเพื่อดำเนินการจำนวนมาก ซึ่งจากการตรวจสอบในปี 2015 พบว่าหนี้สะสมของกองทุนมีมากกว่า 12,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
อะไรที่เป็นประเด็น?
เงินที่ได้จากการระดมทุนจำนวนมากถูกยักยอกไป กระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ ระบุว่ามีเงินกว่า 4,500 ล้านดอลลาร์สหรัฐถูกโอนออกจากกองทุน 1MDB ผ่านหลายบริษัทปลอมที่ถูกตั้งขึ้นมา และส่งต่อไปยังเจ้าหน้าที่ผู้มีส่วนในการทุจริตหลายคน รวมถึงคนใกล้ชิดของบุคคลเหล่านี้
ในคำฟ้องของทางสหรัฐฯ ระบุว่า ชาวมาเลเซียกลุ่มหนึ่ง นำโดย โล แท็ก โจ (Low Taek Jho) หรือ โจ โล (Jho Lo) นักธุรกิจที่สนิทสนมกับนาจิบ ได้โอนเงินจาก 1MDB ไปยังหลายบัญชีส่วนบุคคล ที่ถูกทำให้เหมือนเป็นบัญชีของธุรกิจถูกกฎหมาย ก่อนจะส่งต่อเงินบางส่วนให้แก่เจ้าหน้าที่ผู้มีส่วนในการทุจริต
ประเด็นที่ถูกกล่าวถึงอย่างมาก คือเงินจำนวน 681 ล้านดอลลาร์สหรัฐที่ถูกโอนเข้าบัญชีส่วนตัวของนาจิบ แม้ว่าอดีตผู้นำมาเลเซียจะอ้างว่าได้คืนเงินส่วนใหญ่กลับไปยังกองทุนแล้วก็ตาม อีกทั้งในปี 2016 อัยการสูงสุดของมาเลเซีย ยังพิจารณาว่าเขาไม่มีความผิดใดๆ แต่หลังลงจากตำแหน่ง รัฐบาลชุดใหม่ภายใต้การนำของมหาเธร์ โมฮัมหมัด ก็ดำเนินการตรวจสอบจนนำไปสู่การตั้งข้อหา รวมถึง 42 ข้อหาที่เกี่ยวข้องกับการทุจริต ละเมิดต่อหน้าที่และข้อหาฟอกเงิน
เงินอยู่ที่ไหน?
วันที่ 24 กรกฎาคมที่ผ่านมา Goldman Sachs ทำข้อตกลง ยอมจ่ายเงินชดใช้แก่รัฐบาลมาเลเซีย เป็นจำนวนกว่า 2,500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เพื่อยุติการฟ้องร้องคดีอาญา ขณะที่ Goldman และอัยการสหรัฐฯ จะให้ความช่วยเหลือในการส่งคืนเงิน 1,400 ล้านดอลลาร์สหรัฐที่ได้จากการยึดทรัพย์สินกองทุน 1MDB ให้แก่รัฐบาลมาเลเซีย (ที่ผ่านมา Goldman มีรายได้กว่า 593 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากการขายพันธบัตร 3 รอบ ระหว่างปี 2012 และ 2013 เพื่อระดมทุนให้แก่ 1MDB ซึ่งได้เงินกว่า 6,500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ถือเป็นรายได้ที่สูงมากกว่าปกติที่ธนาคารทำได้จากข้อตกลงขายพันธบัตรในลักษณะนี้)
ขณะที่ข้อตกลงยุติคดี ระหว่าง Goldman กับทางการสหรัฐฯ ที่คาดว่าอาจมีการดำเนินการลงโทษปรับสูงถึง 2,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ยังอยู่ระหว่างรอการตัดสินใจจากกระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ ว่า Goldman จะต้องยอมรับสารภาพผิดก่อนหรือไม่
นอกจากนี้ ยังมีการดำเนินการเพื่อเรียกคืนเงินที่ถูกยักยอกจากกองทุน 1MDB ในอีกหลายแหล่ง อาทิ
– อัยการสหรัฐฯ ทำข้อตกลงกับ โจ โล ในเดือนตุลาคมปี 2019 เพื่อให้ชดใช้สินทรัพย์มูลค่าเกือบ 700 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งรวมถึงโรงแรมในย่านเบเวอร์ลีฮิลล์ส และอสังหาริมทรัพย์ในนิวยอร์กและลอนดอน นอกจากนี้ยังมีทรัพย์สินอีกกว่า 260 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งรวมถึงซูเปอร์เรือยอชต์มูลค่า 126 ล้านดอลลาร์สหรัฐที่ทางการมาเลเซียยึดไว้ก่อนหน้านี้
– ทางการสหรัฐฯ บรรลุข้อตกลงยุติคดีกับผู้ผลิตภาพยนตร์ ‘The Wolf of Wall Street’ ที่สร้างในปี 2013 ด้วยเงินทุนที่มาจากการยักยอกเงินของ 1MDB ซึ่งบริษัทผู้สร้างภาพยนตร์ก่อตั้งโดยริซา อาซิซ ลูกติดภรรยาของอดีตนายกฯ นาจิบ ซึ่งเป็นเพื่อนของโจ โล
– มาเลเซียเดินหน้ายึดเงิน 340 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จากบัญชีของบริษัท PetroSaudi International ในลอนดอน
– สิงคโปร์กำลังส่งเงิน 35 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ที่ได้รับคืนจาก โรเจอร์ เอ็ง อดีตนายธนาคารของ Goldman คืนให้แก่มาเลเซีย
ใครกำลังสืบสวนอยู่?
กระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ อยู่ในแนวหน้าการสืบสวนคดีทุจริตของ 1MDB โดยมุ่งเน้นไปยังคดีที่เกี่ยวกับการติดสินบน ยักยอกและฟอกเงิน จากข้อมูลของ FBI พบว่าพยานปากสำคัญบางคนกลัวที่จะให้การ
นอกจากนี้ยังมีอีกหลายประเทศที่เข้าร่วมในการสืบสวน โดยสิงคโปร์และสวิตเซอร์แลนด์ สั่งปรับเงินจากบางธนาคารที่หละหลวมในมาตรการควบคุมและป้องกันการฟอกเงิน ขณะที่มาเลเซียกำลังดำเนินการสืบกรณีข้อกล่าวหาที่ว่า จีนเสนอช่วยนาจิบ ยุติการสืบสวนคดี 1MDB ในสหรัฐฯ และหลายประเทศ เพื่อแลกกับหุ้นส่วนในโครงการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของมาเลเซียหลายโครงการ
ใครอีกที่ถูกตั้งข้อหา?
– โจ โล นักลงทุนที่ระบุว่าทำหน้าที่ที่ปรึกษาให้กองทุน 1MDB เขาถูกทางการสหรัฐฯ จับตามองในฐานะตัวกลางผู้ก่อตั้งบริษัทปลอม (Shell Company) ที่ใช้ดำเนินการยักยอกเงินจากกองทุน และจัดแจงเรื่องการถอนเงินนำไปจ่ายให้เจ้าหน้าที่ผู้มีส่วนในการทุจริต และเพื่อใช้จ่ายส่วนตัวอย่างหรูหรา โดยเขาถูกทางการมาเลเซียและสหรัฐฯ ตั้งข้อหาทั้งฟอกเงินและกระทำความผิดคดีอาญาอีกหลายกระทง ขณะที่การติดตามตัวเขาที่หลบหนีในต่างประเทศก็เป็นไปอย่างลำบาก แม้ตำรวจมาเลเซียจะมีข้อมูลว่าเขาหลบซ่อนตัวอยู่ที่ไหน ซึ่งโจ โล ยังได้ทำข้อตกลงยุติคดีกับทางการสหรัฐฯ แต่ไม่รวมถึงการยอมรับความผิดหรือการพ้นผิดจากคดีอาญา
– ทิม ไลส์เนอร์ อดีตประธานประจำภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของ Goldman รับสารภาพผิด หลังทางการสหรัฐฯ ตั้งข้อหาอาญาหลายข้อหา รวมถึงสมคบคิดฟอกเงินและติดสินบนเจ้าหน้าที่ในมาเลเซียและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ เพื่อให้ Goldman ได้ข้อตกลงขายพันธบัตร เขายอมถูกริบเงิน 43.7 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และกำลังอยู่ระหว่างรอการตัดสินคดี ซึ่งคาดว่าจะมีขึ้นในวันที่ 22 มกราคม 2021
– โรเจอร์ เอ็ง ถูกส่งตัวในฐานะผู้ร้ายข้ามแดนจากมาเลเซียไปยังสหรัฐฯ เพื่อดำเนินคดีในข้อหาที่คล้ายกับไลส์เนอร์ การไต่สวนคดีของเขาถูกเลื่อนออกไปจนถึงเดือนมกราคมปีหน้า เนื่องจากการระบาดของโรคโควิด-19
– มาเลเซียเพิ่มระดับข้อหาละเมิดกฎหมายความมั่นคงแก่ไลส์เนอร์, เอ็ง, โจโล และจัสมิน ลู ไอ สวาน อดีตที่ปรึกษาทั่วไปของ 1MDB
– ทาเร็ก โอบาอิด และแพทริค มาโฮนี ผู้อำนวยการบริษัท PetroSaudi International ถูกทางการมาเลเซียตั้งข้อหารับเงิน 300 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จาก 1MDB ผ่านการดำเนินการอย่างผิดกฎหมาย
– อารุล กันดา อดีตประธาน 1MDB ถูกตั้งข้อหาร่วมกับนาจิบ ในการดัดแปลงแก้ไขรายงานตรวจสอบสถานะทางบัญชีของกองทุน
– รอสมาห์ มานซอร์ ภรรยานาจิบ ถูกตั้งข้อหาฟอกเงินและหลบเลี่ยงภาษี ที่ผ่านมา ทางการมาเลเซียสามารถยึดทรัพย์สิน ทั้งข้าวของเครื่องใช้ที่หรูหราและเงินสดจากบ้านพักของนาจิบ ภรรยา และลูกๆ รวมมูลค่ากว่า 259 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งข้อมูลจากอัยการสหรัฐฯ พบว่าในปี 2013 โจ โล เคยโอนเงินจำนวน 27.3 ล้านดอลลาร์สหรัฐที่ยักยอกจาก 1MDB ไปให้นักออกแบบอัญมณีชาวนิวยอร์ก ที่ออกแบบสร้อยเพชรสีชมพูให้แก่มานซอร์ด้วย
ประเด็นไหนที่ยังคงเดินหน้าอยู่?
การสืบสวนและการดำเนินคดีของทางการสหรัฐฯ ที่ยังไม่ชัดเจนว่าจะทำให้ Goldman ยอมรับสารภาพผิดได้หรือไม่ คือหนึ่งในประเด็นใหญ่ที่ยังไม่ได้คำตอบ อัยการสหรัฐฯ ชี้ว่านอกจากไลส์เนอร์ พนักงานบางคนใน Goldman นั้นรู้เห็นเกี่ยวกับเรื่องการติดสินบน แต่พยายามปกปิดไม่ให้ฝ่ายกฎหมายของธนาคารรับรู้ ขณะที่สิงคโปร์ได้ขยายการสืบสวนในคดีอาญา รวมถึงกรณีของ Goldman
มีเงินจำนวนเท่าไรที่เกี่ยวข้องในคดี 1MDB?
โดยรวมแล้ว 1MDB ระดมทุนได้มากกว่า 8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากการขายพันธบัตร แต่ก็มีหนี้สะสมมากกว่า 12,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จากการกู้ยืมและดอกเบี้ย ขณะที่ทีมเจ้าหน้าที่สืบสวนของสวิตเซอร์แลนด์ ระบุว่ามีเงินประมาณ 7,000 ล้านของกองทุน 1MDB ที่ผ่านเข้าสู่ระบบการเงินโลกในช่วงปี 2009 จนถึง 2015 นอกจากนี้บางโครงการของ 1MDB ก็ยังคงเดินหน้าภายใต้การดำเนินการของรัฐบาลมาเลเซียชุดใหม่ ซึ่งรวมถึงแผนพัฒนาเขตธุรกิจใหม่ในกัวลาลัมเปอร์ และฮับด้านคมนาคมขนส่งมูลค่ากว่า 34,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
ทำไมมันจึงสำคัญ?
ทางการในเอเชีย สหรัฐฯ และยุโรป ต่างประสานความร่วมมือกันในการสืบสวนเส้นทางการเงินของ 1MDB ตลอดจนการดำเนินการทางกฎหมายต่อ Goldman Sachs และการกู้คืนทรัพย์สินที่ถูกยักยอกไป ซึ่งการดำเนินการตรวจสอบที่เกิดขึ้น อาจช่วยปิดช่องโหว่ในระบบการเงินโลกที่เปิดทางให้มีการคอร์รัปชัน
มีใครอีกที่เกี่ยวข้อง?
– อังเดร เวลลา อดีตผู้บริหารของ Goldman ประจำภูมิภาคเอเชีย ถูกธนาคารกลางสหรัฐฯ แบนจากอุตสาหกรรมธนาคารตลอดชีวิต เนื่องจากความผิดในการบริหารงานที่ไม่ปลอดภัย โดยไม่แจ้งให้คณะกรรมาธิการภายในของ Goldman ทราบว่า ข้อตกลงการขายพันธบัตรของ 1MDB นั้นเกี่ยวข้องกับนักลงทุนอย่างโจ โล
– สำนักงานอัยการของสวิตเซอร์แลนด์ ยังคงเดินหน้าสืบสวน 6 บุคคลที่ต้องสงสัยเกี่ยวข้องกับการกระทำผิดทางอาญาที่เกี่ยวข้องกับการติดสินบนและการฟอกเงิน
– สิงคโปร์สั่งยุติการดำเนินกิจการของธนาคาร Falcon จากสวิตเซอร์แลนด์ หลังพบว่ามีความเชื่อมโยงกับการรับโอนเงิน 3,800 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากกองทุน 1MDB ขณะที่ทางการสวิตเซอร์แลนด์ ขู่ถอนใบอนุญาตของธนาคาร หากพบการกระทำที่ละเมิดกฎระเบียบป้องกันการฟอกเงินอีกหลังจากนี้
– หน่วยงานกำกับดูแลกฎระเบียบการเงินของสวิตเซอร์แลนด์ ระบุว่าจะตรวจสอบมาตรการควบคุมการฟอกเงินของธนาคาร JPMorgan Chase & Co. หลังตรวจพบว่าธนาคารละเมิดกฎระเบียบอย่างร้ายแรงในการทำข้อตกลงกับ 1MDB
– ธนาคาร BSI ของสวิตเซอร์แลนด์ ถูกถอนใบอนุญาตในสิงคโปร์ จากการละเมิดกฎระเบียบป้องกันการฟอกเงิน
– มูฮัมหมัด อิบราฮิม ต้องลาออกจากตำแหน่งผู้ว่าการธนาคารกลางมาเลเซียในปี 2018 หลังเผชิญกระแสวิจารณ์ต่อบทบาทของธนาคารกลาง ที่ทำข้อตกลงซื้อขายที่ดินในกรุงกัวลาลัมเปอร์กับรัฐบาลนาจิบ มูลค่าเกือบ 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ก่อนที่เงินจากการขายที่ดินจะถูกนำไปจ่ายหนี้ให้กองทุน 1MDB
– กลุ่มธนาคาร UBS Group, DBS Group, Credit Suisse, United Overseas Bank และ Standard Chartered ถูกลงโทษจากธนาคารกลางสิงคโปร์ ฐานล้มเหลวในการต่อต้านการฟอกเงิน
– สิงคโปร์แบนผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินอย่างน้อย 8 คน ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับ 1MDB
– ทางการสิงคโปร์สอบสวนตาน บุน-กี หัวหน้าฝ่ายลูกค้าสถาบันการเงินภาคพื้นเอเชียแปซิฟิกของ Deutsche Bank เกี่ยวกับขอบเขตการมีส่วนร่วมของเธอกับบัญชี 1MDB แต่ไม่พบว่าเธอกระทำผิด
พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์
อ้างอิง:
