*บทความนี้เปิดเผยเนื้อหาบางส่วนของหนังสือ

“ความรักไม่ใช่ความรู้สึก

ความรักไม่ใช่เรื่องโรแมนติก

ความรักคือการกระทำ

คนเราต้องพิจารณาความรักจากกรณีฉุกเฉิน”

จำได้ว่าน่าจะต้นเดือนมีนาคม เราตื่นเต้นมากๆ เมื่อเห็นสำนักพิมพ์ Library House โพสต์ภาพแรกเผยโฉมปกหนังสือเล่มใหม่ สายตาไปสะดุดกับชื่อเรื่องในภาษาที่คุ้นเคย Die Liebe im Ernstfall หรือชื่อไทย เพราะความรักมิอาจเร่งร้อน

ลองรีเสิร์ชคร่าวๆ แล้วเป็นเรื่องราวชีวิตและความรักของผู้หญิงเยอรมัน 5 คน เซ็ตติ้งอยู่ในไลป์ซิก เมืองที่ค่อนข้างชอบทีเดียว และหนึ่งในแท็กบน Goodreads คือ Feminism เราจึงไม่ลังเลที่จะกดสั่งล่วงหน้ามาเลย เพราะเล่มนี้เหมาะกับธีมรักการอ่าน (ที่ตั้งให้ตัวเอง) ธีม ‘อ่านงานผู้หญิง’ ล้อไปกับวันสตรีสากลและเดือนแห่งประวัติศาสตร์ของสตรีเมื่อมีนาคมที่ผ่านมา

อีกเหตุผลที่เราสนใจ เพราะความรักมิอาจเร่งร้อน เป็นพิเศษ ก็เพราะว่าหนังสือเล่มนี้ได้รับทุนสนับสนุนการแปลจาก Goethe Institut Thailand ซึ่งหนังสือฉีกไปจากเล่มก่อนๆ ที่เคยได้ทุนมา อาจจะคล้ายๆ Olga โอลก้า เล่มทุนปีก่อน แต่เล่มอื่นๆ ก็คืองาน Kafka หรืองานอิงประวัติศาสตร์จ๋าไปเลย

ฟาสต์ฟอร์เวิร์ดมาถึงตอนที่ได้หนังสือมาอยู่ในมือ ก่อนจะเล่าเรื่องให้ฟัง ก็ขอชมก่อนเลยว่าตัวเล่มสวยมาก (ก.ไก่ ล้านตัว) สวยจนอยากยุให้สำนักพิมพ์ออกเวอร์ชันปกผ้าไว้สะสม ที่เซอร์ไพรส์คือปกที่ออกแบบโดย Mongol Navy (นักวาดภาพประกอบและกราฟฟิกดีไซน์เนอร์ผู้ฝากผลงานปกสวยไว้มากมาย) มีประกายทองระยิบระยับ ยิ่งพอแดดตกกระทบก็คือสุดแสนจะมลังเมลือง ถึงจะแปลไปแล้ว 18 ภาษา แต่สำหรับเราเล่มไทยสวยชนะเลิศขาดลอยไปเลย

หนังสือหนาประมาณ 200 หน้าปลายๆ พาเราไปรู้จักกับ 5 สาว เพาลา เจ้าของร้านหนังสือ, ยูดิท แพทย์หญิง, บรีดา นักเขียน, มาลีกา ครูสอนดนตรี, โยรินเดอ นักแสดง ซึ่งแต่ละคนเป็นนางเอกในองก์ของตัวเอง สำหรับนี่ไม่ใช่เรื่องสั้น ต้องยกความดีความชอบให้ผู้เขียน ดานีเอลา ครีน ที่ผูกร้อยตัวละครทั้งห้าเอาไว้ในชีวิตของกันและกันได้อย่างแพรวพราวและชาญฉลาด

BURIED IN PAIN

เพาลา เจ้าของร้านหนังสือ

เปิดเรื่องแรกมากับ เพาลา สาวผมหยักศกสีแดงเพลิงที่ “ตัดสินใจว่าจะมีความสุขเสียที” (หน้า 7) เพาลาคือตัวแทนของผู้หญิงที่จำต้องสูญเสีย ‘ตัวเอง’ เพราะต้องรับหน้าที่ ‘ภรรยา’ และ ‘แม่’ ภายใต้อาณัติของ ลุดเกอร์ สามีผู้มีความคิดสุดโต่ง ทั้งเรื่องบ้านลอฟต์ ไม่กินเนื้อสัตว์ หรือไม่ฉีดวัคซีน เราไม่เห็นความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของสามีภรรยาคู่นี้ สิ่งเดียวที่รู้สึกได้คือการที่ฝ่ายหญิงพยายามมองข้ามสิ่งเล็กๆ จากฝ่ายชายที่รบกวนจิตใจเธออยู่ตลอด นานวันเข้าสิ่งเล็กๆ เหล่านั้นรวมตัวกันเป็นก้อนใหญ่ จนถึงจุดแตกหักที่การอยู่ ‘คู่กัน’ ไม่ใช่เรื่องสำคัญอะไรอีกต่อไป

จุดแตกหักที่ว่าคือการตายของ โยฮันนา ผู้เขียนใช้การเปรียบเทียบให้คนอ่าน ‘รู้สึก’ ถึงความเจ็บปวดของแม่ที่เสียลูกแบเบาะได้ชัด ได้จริง ราวกับว่าเป็นตัวเราที่เสียลูกไปเสียเอง “ความเจ็บปวดของเธอยังคงอยู่เต็มเปี่ยม มันเหมือนก้อนเค้กที่ไม่มีวันหมด ที่เธอกินเข้าไปแล้วกินเข้าไปอีก แต่ก้อนเค้กมิได้เล็กลงเลย” หรือจะเป็นความหมดอาลัยตายอยาก “เธอฟังข่าวด้วยความหวังว่าจะได้ยินประกาศอะไรก็ได้ที่แย่ไปกว่าชีวิตของเธอ… แต่ทว่าวันนั้นดูเหมือนโลกจะสงบสุขดี” นี่สินะคือความรู้สึกของคนที่ไม่อยากมีชีวิตอยู่ต่อไปแล้ว

ONCE BECOMES ALWAYS

ยูดิท แพทย์หญิง

ถ้าถามว่าเส้นเรื่องของสาวคนไหนอ่านแล้วทันยุคทันสมัยที่สุด คำตอบก็คงหนีไม่พ้นเรื่องราวของ ยูดิท แพทย์หญิงคนนี้มีความเด็ดขาด เก่งกาจ และมีความเป็นตัวของตัวเองค่อนข้างสูง ยูดิทมักเลือกคู่เดตจากเว็บไซต์หาคู่ที่แมตช์คนจากคะแนนความเข้ากันได้ ซึ่งความจริงแล้วเธอก็ไม่ได้ชอบการหาคู่เดตแบบนี้สักเท่าไร เพราะ “สิ่งที่ยากที่สุดของการนัดเจอกับชายที่ไม่รู้จักคือ ความพยายามในการแนะนำเรื่องราวของตัวเองที่ต้องเริ่มใหม่จากศูนย์ทุกครั้ง” (หน้า 60)

ยูดิทเป็นตัวแทนของผู้หญิงที่ยึดติดกับบางสิ่งบางอย่าง ทำซ้ำๆ ทำเรื่อยๆ ซึ่งไม่ใช่แค่เรื่องหาคู่เดตออนไลน์ แต่ยังรวมถึงวิธีที่เธอใช้แก้ไขปัญหาเมื่อตั้งครรภ์ (ถ้าคุณเคยดู Grey’s Anatomy เราว่าเธอคือเวอร์ชันเยอรมันของตัวละคร คริสตินา หยาง) หรือการขี่ม้าเป็นประจำที่เป็นสัญลักษณ์แทนสิ่งที่เธอควบคุมได้ในชีวิตที่ใช้ ‘เหตุผล’ นำ ถ้าเทียบกับผู้หญิงทั้งห้าแล้ว คงจะเป็นยูดิทนี่แหละที่ได้ลิ้มรสอิสระแห่งการใช้ชีวิตของตัวเองมากที่สุด

CHILDREN COME IN MANY FORMS

บรีดา นักเขียน

เรื่องของ บรีดา ได้จำนวนหน้าเยอะที่สุดในหนังสือ อาจเป็นการบอกใบ้กลายๆ เลยว่า องก์นี้จะหนักหนาและเล่นกับความรู้สึกของคนอ่านอย่างรุนแรงที่สุด ซึ่งก็คิดไม่ผิดเลย บรีดาเป็นนักเขียนที่ไปตกหลุมรักกับ เกิทซ์ เจ้าของร้านขายเฟอร์นิเจอร์วินเทจ ซึ่งถ้าพูดกันตามเนื้อผ้าก็คือ เธอเป็นมือที่สามที่เข้าไปทำลายความสัมพันธ์ระหว่างเกิทซ์กับมาลีกา (ซึ่งรับบทนำในองก์ถัดไป) บรีดาแย่งเขามาสำเร็จ ได้ใช้ชีวิตและมีลูกด้วยกัน แต่สุดท้ายแล้วก็ไปไม่รอดอยู่ดี

‘ลูก’ ของบรีดามิใช่เพียงเด็ก 2 คนที่เป็นผลิตผลของเธอและเกิทซ์ แต่ยังรวมถึง ‘หนังสือ’ ที่เธอเขียน ซึ่งอีกนัยหนึ่งมันก็คือสาเหตุของความระหองระแหงของสามีภรรยาคู่นี้ด้วย บรีดาเชื่อว่าตัวเองถูกพรากเวลาในการเขียนไปเพราะต้องดูแลลูกบรีดาต้องการใช้ชีวิต “ในฐานะนักเขียน ไม่ใช่แม่ที่เขียนหนังสือ” (หน้า 153) แต่เรื่องหลักๆ หรือแรงบันดาลใจที่เธอหยิบมาเขียนหนังสือได้เป็นเรื่องเป็นราวก็คือเกิทซ์อยู่ดี บรีดาหนีเกิทซ์ไม่พ้น แม้ฝ่ายชายจะไปมีแฟนใหม่แล้ว เธอก็ยังลอบสมสู่กับเขาในฐานะ ‘ชู้’ อยู่ดี

WHEN IT’S GONE, IT’S GONE

มาลีกา ครูสอนดนตรี

มาลีกา คนนี้ก็คือคนที่โดน บรีดา แย่งคนรักไป ในชีวิตของเธอมักจะถูกมองข้ามหรือโดนแย่งชิงบางสิ่งบางอย่างไปเสมอ ทั้งในแง่ครอบครัวที่พ่อแม่เอ็นดู เชิดชู และให้ความรักแก่น้องสาวมากกว่า (ซึ่งก็คือ โยรินเดอ ตัวเอกในองก์สุดท้าย) และแง่ความรักที่ เกิทซ์ ทอดทิ้งเธอไปหาบรีดา มาลีกาเป็นตัวแทนของคนติดหล่ม ต้องใช้เวลานานแสนนานกว่าจะมูฟออน ซ้ำร้ายแล้วยังเป็นการมูฟออนที่สร้างแผลเป็นที่ไม่มีวันหายดีไปตลอดกาล

มาลีกาโหยหาความมั่นคงในชีวิต ซึ่งเกิทซ์ก็เข้ามาเติมเต็มตรงนี้ได้ในระดับหนึ่ง แต่แล้วพอเขาเริ่มคบชู้ เธอก็ทำทุกวิถีทางเพื่อรักษาเขาเอาไว้ แม้กระทั่งโกหกว่าท้อง อย่างไรก็ตามสิ่งต่างๆ ที่เธอเสียไปก็คือเสียแล้วเสียเลย ไม่เคยที่จะได้กลับคืนมา ถึงจำนวนหน้าของมาลีกาจะค่อนข้างน้อย แต่เราชอบการบรรยายบริบทในตอนของเธอเป็นพิเศษ โดยเฉพาะในช่วงที่เกิทซ์เริ่มเปลี่ยนไปเพราะคบชู้ บางสิ่งบางอย่างต้องเป็น ‘ตัวหนังสือ’ เท่านั้นที่ทำได้

A SISTER TO CRY ON

โยรินเดอ นักแสดง

ปิดท้ายที่ โยรินเดอ ตัวละครที่มีความเกี่ยวข้องกับ มาลีกา เพียงคนเดียว ไม่เหมือนหญิงสาวคนอื่นๆ ที่ต่างก็โยงใยกันอย่างซับซ้อน ในขณะที่พี่สาวอย่างมาลีกาคิดว่าพ่อแม่ให้ความสำคัญกับน้องสาวมากกว่า แต่ลึกๆ แล้วโยรินเดอก็เป็นเพียง ‘น้องสาว’ ที่โหยหา ‘การยอมรับ’ จากพี่สาวของตัวเองก็เท่านั้น และจนแล้วจนรอดกลับเป็นตัวโยรินเดอที่ตัดสัมพันธ์กับพ่อเสียเอง

โยรินเดอมีอาชีพเป็นนักแสดง เธอมีลูก 3 คน สองคนกับสามีเก่าผู้เป็นตัวแทนของ Toxic Masculinity ได้อย่างดี ส่วนอีกคนเกิดจากความผิดพลาดกับชายอื่น ซึ่งเป็นสาเหตุให้ต้องแยกทางกับสามีและต้องต่อสู้เพื่อสิทธิในการเลี้ยงดูบุตรในเวลาต่อมา แต่ระหว่างที่ความลำบากโหมกระหน่ำเข้ามา โยรินเดอยังมีพี่สาว มีมาลีกา ที่คอยช่วยเหลือและเข้ามาเติมเต็มชีวิตของเธอกับลูกๆ เป็นการหยิบยื่นและแลกเปลี่ยนความปรารถนาของกันและกันได้อย่างสมบูรณ์

เราคิดว่าเธอทั้งห้านั้นฉลาดและเข้มแข็งในแบบของตัวเอง พวกเธอจะเลือกความสุขของตัวเอง เลือกซื่อสัตย์กับความเชื่อของตัวเอง เลือกมุ่งมั่นกับเป้าหมายของตัวเอง เลือกฮีลชีวิตของตัวเอง และเลือกต่อสู้เพื่อสิ่งสำคัญของตัวเอง

Die Liebe im Ernstfall อนุญาตให้เราก้าวเข้าไปสำรวจชีวิตและจิตสำนึกของหญิงสาวทั้งห้า เมื่อพวกเธอสุข เราสุข เมื่อพวกเธอรัก เรารัก เมื่อพวกเธอเจ็บปวด เราเจ็บปวด เมื่อพวกเธอมอดไหม้เป็นผงธุลีและฟื้นคืนสู่แสงแห่งความหวังอันแสนริบหรี่ที่ชีวิตหยิบยื่นให้อีกครั้ง เราก็เช่นกัน

สัญลักษณ์บางอย่างที่ปรากฏอยู่ในหนังสืออยู่เรื่อยๆ ก็คือดอกลินเดนที่ผลิบาน ซึ่งในบทตามโดย อาจารย์พัชราภรณ์ หนังสือได้ให้ข้อมูลไว้ว่าเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของคู่รัก เป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และรุ่งเรือง

ส่วนนกแอ่นยูเรเชียที่บินอพยพไปมาอยู่ตลอดทั้งเรื่อง เราลองหาข้อมูลเพิ่มแล้วพบว่า เป็นนกที่มีความแข็งแกร่งมากๆ บางแหล่งข้อมูลบอกว่าบางตัวอยู่บนฟ้าเป็นเวลานานติดต่อกันได้ถึง 10 เดือน

เพราะฉะนั้นถึงความรักมันจะทุกข์ทน เจ็บปวด หรือกัดกินพวกเธอแค่ไหน แต่สิ่งที่เราได้เรียนรู้จากหญิงสาวทั้งห้าก็คือ จงรักและผลิบานดั่งดอกลินเดน จงโผบินและแข็งแกร่งดั่งนกแอ่นยูเรเชีย เพราะสุดท้ายแล้วไม่ว่าใครก็อาจจะได้เจอกับความรักที่ดี เพียงแต่ต้องใช้เวลา เพราะความรักมิอาจเร่งร้อน