พิพัฒน์ กระแจะจันทร์

ความเชื่อเรื่องคนไทยมาจากเทือกเขาอัลไตนั้นถือเป็นนิทานหลอกเด็กที่ทรงอิทธิพลต่อสังคมไทยอย่างมาก ดังเห็นได้จากเมื่อไม่กี่ปีก่อนนี้ นายกฯ ก็ยังเชื่อว่า คนไทยมาจากที่นั่น กระทั่งปัจจุบันทหารบางหน่วยงานก็ยังเที่ยวตระเวนไปอบรมเผยแพร่ความเชื่อผิดๆ ให้กับครูและนักเรียนทั่วประเทศอย่างน่าเป็นห่วง    ความเชื่อว่า คนไทยมาจากเทือกเขาอัลไตนี้มีต้...

โจเอล ฟรานซิส เบอร์เดน (1999) นักประวัติศาสตร์ ได้อธิบายไว้ว่าพิธีกรรมไม่ได้มีเพียงแค่หน้าที่ของการทำให้สังคมเกิดความเป็นปึกแผ่นหรือเกิดสำนึกร่วมกัน ดังเช่นที่ เอมิล เดอร์คาม นักปรัชญา เคยได้กล่าวไว้เท่านั้น หากยังมีหน้าที่ช่วยให้กลุ่มที่มีอำนาจนำในสังคมยังคงสามารถรักษาสถานะอันสูงเด่นของตนเองไว้ได้ ความเชื่อ อุดมการณ์ และอำนาจอันชอบธรรมจะถูกสื่อสาร...

เชื่อได้ว่า ประชาชนจำนวนมากกำลังเฝ้ารอกันอย่างจดจ่อ เพื่อชมขบวนแห่เรือพระราชพิธี ซึ่งส่วนหนึ่งของพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเบื้องปลาย เป็นนาฏกรรมหนึ่งของรัฐจารีตที่ตกทอดมาสู่ยุคปัจจุบัน แม้จะข้ามยุคสมัย แต่ก็มีเป้าหมายที่เป็นจุดร่วมคล้ายกันคือ ต้องการให้สร้างระเบียบของความสัมพันธ์เชิงอำนาจให้เกิดขึ้นระหว่างสถาบันกษัตริย์กับราษฎร    อย่า...

  1   โบราณคดีคือเครื่องมือหนึ่งของการสร้างชาติ ไทยเองเคยใช้โบราณคดีค้นหารากเหง้าของความเป็นไทย เห็นได้ชัดในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม (ความจริงใช้กันมาตั้งแต่สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์แล้ว) หรือกรณีของนาซีก็ใช้วิชาโบราณคดีเพื่อค้นหาต้นกำเนิดของชาวอารยันที่เชื่อว่ามีมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ทั้งนี้เพื่อยืนยันว่าชาวอารยันคือต้นกำเนิ...

ในช่วงที่ผมเรียนอยู่ที่ SOAS มหาวิทยาลัยลอนดอน   มีข่าวหนึ่งในแวดวงวิชาการโบราณคดีที่ฮือฮาใหญ่โตมากคือ ข้อเสนอว่า กองทัพทหารดินเผาในสุสานของจิ๋นซีฮ่องเต้นั้นอาจได้อิทธิพลการสร้างมาจากอารยธรรมกรีก และมีบางกระแสถึงขั้นระบุว่า ช่างกรีกอาจเป็นผู้ปั้นและสอนช่างท้องถิ่นเลยด้วยซ้ำ แต่เอาเข้าจริงแล้ว มันเป็นตามข่าวอย่างนั้นหรือไม่   เ...

การค้นพบหลักฐานการปลูกกัญชาที่เก่าแก่ที่สุดของโลกนี้ถือเป็นข่าวที่ดังไปทั่วโลกในชั่วข้ามคืน เพราะมีการตั้งคำถามกันมานานแล้วว่ามนุษย์เริ่มปลูกกัญชาเพื่อเอามาใช้เป็นยารักษาอาการเจ็บป่วยจริงๆ ตั้งแต่เมื่อไรและที่ใดเป็นที่แรกๆ ของโลก หลักฐานของการสูบกัญชาปลูกนี้ค้นพบในหลุมฝังศพโบราณของประเทศจีนที่มีอายุ 2,500 ปี   ทีมนักโบราณคดีและนักวิทยาศ...

มหาวิหารน็อทร์-ดาม (Notre-Dame de Paris) ไม่ได้เป็นเพียงสัญลักษณ์ของชาวปารีส (ปารีเซียง) และมรดกโลกเพียงเท่านั้น หากยังเป็นต้นแบบหนึ่งของสถาปัตยกรรมยุคโกธิกที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก   ไฟไหม้มหาวิหารครั้งนี้จึงประเมินค่ามิได้ จึงไม่แปลกใจที่ผู้คนทั่วโลกจะอาลัยต่อความสูญเสียครั้งนี้ กระทั่งมีเศรษฐีฝรั่งเศสช่วยกันบริจาคเงินเพื่อจะช่วยบูรณะคืน...

ถ้าไม่เกิดกระแสสังคม อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ คงมีชะตากรรมไม่ต่างจากอุทยานประวัติศาสตร์บางแห่งในต่างประเทศที่มีการสร้างแท่นขุดเจาะน้ำมันตั้งอยู่ใกล้หรือประชิด จนเสียภูมิทัศน์และทัศนียภาพของพื้นที่ ซึ่งเท่ากับเป็นการลดทอนคุณค่าของโบราณสถาน   ในสหรัฐอเมริกามีอุทยานประวัติศาสตร์แห่งชาติอยู่ 2 แห่งที่ประสบกับปัญหาดังกล่าวนี้อย่า...

เวลาเดินในพิพิธภัณฑ์ชั้นนำของโลก เช่น บริติชมิวเซียม พิพิธภัณฑ์ลูฟวร์ หรือ กีเมต์ คุณอาจจะชื่นชมว่าโบราณวัตถุ ประติมากรรม และของจัดแสดงที่อยู่ในพิพิธภัณฑ์ว่าช่างสวยงามเหลือเกิน บางชิ้นก็ดูน่าตื่นเต้นแปลกประหลาด จนบางครั้งอดคิดไม่ได้ว่า ทำไมพิพิธภัณฑ์ในไทยจึงไม่มีของชิ้นงามๆ อย่างนี้บ้าง   แต่ถ้าคุณได้รู้ประวัติและที่มาของสิ่งของแล้วอาจจ...

ทางการยังมีความเข้าใจไม่ถูกต้องเกี่ยวกับประเพณีลอยกระทง เช่น ในเว็บไซต์ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมให้ข้อมูลว่า ประเพณีการลอยกระทงของไทยนั้นรับ วัฒนธรรมประเพณีมาจากอินเดียเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งในอินเดียเรียกประเพณีนี้ว่า ‘ทีปะวารี’ (ทีปาวลี) และประเพณีลอยกระทงนี้ยังเป็นพิธีบูชาพระพุทธบาทที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทานทีอีกด้วย   เช่นเดียวกันกับที่ทางการยัง...