วานนี้ (8 สิงหาคม) คณะกรรมาธิการการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กมธ.อว.) สภาผู้แทนราษฎร นำโดย ฐากร ตัณฑสิทธิ์ จัดประชุมวาระพิจารณากรณีการส่งออกปลาหมอคางดำ (Blackchin Tilapia) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556-2559 มีการเชิญตัวแทนกรมประมงและบริษัทเอกชนที่สำแดงการส่งออกปลาหมอคางดำเข้าชี้แจง
โดยมี ประพันธ์ ลีปายะคุณ รองอธิบดีกรมประมง และผู้แทน 5 บริษัทเข้าชี้แจง ประกอบด้วย
- บริษัท ไทย เฉียน หวู่ จำกัด
- บริษัท แอดวานซ์ อควาติก จำกัด
- ห้างหุ้นส่วนจำกัด สมิตรา อแควเรี่ยม
- บริษัท พี.แอนด์.พี อควาเรี่ยม เวิลด์ เทรดดิ้ง จำกัด
- บริษัท เอเชีย อะควาติคส์ จำกัด
ขณะที่ ห้างหุ้นส่วนจำกัด วี อควอเรียม ทำหนังสือแจ้ง กมธ.อว. ว่าไม่สามารถเข้าชี้แจงได้ ส่วนอีก 3 บริษัท ไม่ตอบรับ ประกอบด้วย ห้างหุ้นส่วนจำกัด ฉาง ซิน เอ็นเตอร์ไพร์ส, ห้างหุ้นส่วนจำกัด ซีฟู๊ดส์ อิมปอร์ต – เอ็กซ์ปอร์ต และบริษัท นิว วาไรตี จำกัด ส่วนบริษัท หมีขาว จำกัด ปิดกิจการไปแล้ว ไม่สามารถติดต่อได้
ทางกรมประมงทำเอกสารชี้แจงว่าเคยมีการตรวจสอบการส่งออกในปี พ.ศ. 2560 ใจความว่า สรุปข้อเท็จจริงประเด็นการส่งออกปลาหมอคางดำในช่วงปี พ.ศ. 2556-2559 ยังไม่มีพระราชกำหนดการประมง พ.ศ. 2558 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ใช้อำนาจตามพระราชบัญญัติโรคระบาดสัตว์ พ.ศ. 2499 เป็นกฎหมายในการควบคุมการส่งออก
ผู้ส่งออกสัตว์น้ำต้องมาขออนุญาตก่อนการส่งออกกับด่านตรวจประมงที่ต้องการส่งออก ใช้เพียงเอกสารใบกำกับสินค้า หรือ Invoice เป็นเอกสารประกอบการส่งออก หรืออาจมีใบรับรองสุขภาพสัตว์น้ำ (Health Certificate) ประกอบในกรณีที่ประเทศปลายทางร้องขอ ไม่ต้องแสดงแหล่งที่มาของสัตว์น้ำในการส่งออก กระทั่งปี พ.ศ. 2561 กรมประมงได้มีการออกประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดชนิดสัตว์น้ำที่ห้ามนำเข้า ส่งออก นำผ่าน หรือเพาะเลี้ยง พ.ศ. 2561 มีผลบังคับใช้ในวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2561
ในช่วงปี พ.ศ. 2556-2559 มีข้อมูลการส่งออกปลาหมอคางดำเป็นการส่งออกในลักษณะปลาสวยงามมีชีวิต จำนวน 326,240 ตัว เฉลี่ยปีละประมาณ 80,000 ตัว ส่งออกไปยัง 17 ประเทศ ได้แก่ ปากีสถาน, ตุรกี, คูเวต, อาเซอร์ไบจาน, ออสเตรเลีย, รัสเซีย, โปแลนด์, อิหร่าน, ซิมบับเว, แคนาดา, อียิปต์, เลบานอน, ญี่ปุ่น, อิสราเอล, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์, มาเลเซีย และสหรัฐอเมริกา โดยผู้ส่งออก 11 ราย
ประพันธ์ชี้แจงว่า จากการตรวจสอบพบว่าการกรอกข้อมูลในระบบมีความผิดพลาดคลาดเคลื่อนในการกรอกข้อมูลการส่งออก 212 ครั้ง จากการส่งออกปลาสวยงามในช่วงดังกล่าวกว่า 24,000 ครั้ง เช่น บริษัทต้องการกรอกข้อมูลการส่งออกปลา Sardine แต่กรอกเป็น Sarotherodon Melanotheron หรือปลาหมอคางดำ ในเบื้องต้นพบว่าในช่วงดังกล่าวไม่มีการส่งออกปลาหมอคางดำ เพียงแต่มีการกรอกข้อมูลผิดพลาดเท่านั้น ซึ่งเป็นผลการตรวจสอบเมื่อปี พ.ศ. 2560
ฐากรกล่าวว่า ยังติดใจการชี้แจงการดำเนินการของกรมประมงในกรณีที่เกษตรกรร้องเรียนการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ กลับไม่ตรวจสอบความเดือดร้อนของประชาชน แต่กลับไปตรวจสอบการส่งออก แล้วได้ข้อสรุปว่าเป็นการกรอกเอกสารผิด ซึ่งเป็นประเด็นที่ทางกรมประมงยังตอบไม่ชัดเจน ทาง กมธ.อว. คงตั้งข้อสังเกตไว้
นอกจากนี้ผู้แทน 5 บริษัท ยืนยันว่าไม่เคยส่งออกปลาหมอคางดำ พร้อมนำเอกสารใบกำกับสินค้าและใบสั่งซื้อสินค้ามาแสดง พร้อมชี้แจงในทิศทางเดียวกันว่ามอบหมายให้บริษัทส่งออกหรือชิปปิ้งดำเนินการกรอกเอกสารส่งออกกับกรมประมง ไม่ทราบว่าเกิดความผิดพลาดในการกรอกข้อมูลของชิปปิ้งในจุดใด ขณะที่บางบริษัทระบุว่ามอบหมายชิปปิ้งดำเนินการกรอกข้อมูลการส่งออกปลาหมอคางดำเกินไว้ แต่ไม่มีการส่งออกจริง โดยยืนยันจากใบสั่งซื้อสินค้า
ดังนั้นที่ประชุมมีมติมอบหมายให้คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาสาเหตุและแนวทางการแก้ไขปัญหา รวมถึงผลกระทบจากการนำเข้าปลาหมอคางดำ เพื่อการวิจัยและพัฒนาสายพันธุ์ในราชอาณาจักรไทย ที่มี นพ.วาโย อัศวรุ่งเรือง เป็นประธาน ไปจัดทำรายงานผลการศึกษาเสนอต่อ กมธ.อว. เพื่อพิจารณาสรุป โดยเฉพาะในประเด็นความเสียหายที่เกิดขึ้นกับประชาชนและสิ่งแวดล้อม ซึ่งรัฐบาลประเมินไว้กว่า 450 ล้านบาท
ซึ่ง กมธ.อว. ได้มีมติไปแล้วเมื่อวันที่ 1 สิงหาคมที่ผ่านมา ว่ารัฐบาลสามารถนำเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินมาใช้ได้ จากนั้น กมธ.อว. จะส่งรายงานให้ เศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี รวมทั้งกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อประโยชน์ในการบริหารจัดการปัญหาปลาหมอคางดำต่อไป ขณะเดียวกัน หากหน่วยงานใดต้องการข้อมูล สามารถขอมาที่ กมธ.อว. ได้
หลังการชี้แจงกว่า 2 ชั่วโมง วิชัยยุทธ แช่มโชติ เจ้าหน้าที่ส่งออกบริษัท เอเชีย อะควาติคส์ จำกัด เปิดเผยว่า ทางบริษัทไม่เคยนำเข้าและส่งออกปลาหมอคางดำ ซึ่งวันนี้ได้นำหลักฐานมายื่นต่อคณะกรรมาธิการฯ ว่าการส่งออกของบริษัทที่ถูกระบุว่ามีปลาหมอคางดำนั้น เกิดจากการกรอกข้อมูลผิดพลาดของบริษัทชิปปิ้งขนส่งสินค้า ที่กรอกชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Sarotherodon melanotheron 1 ล็อต จำนวน 900 ตัว แต่ความจริงแล้วปลาดังกล่าวคือปลาบู่หมาจู ชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Brachy Gobius sp. เป็นปลาชนิดสวยงาม เพราะบริษัททำกิจการส่งออกปลาสวยงาม ซึ่งเป็นความผิดพลาดที่เกิดขึ้นเพียงครั้งเดียว และไม่ได้ผิดจากทางบริษัท
วิชัยยุทธกล่าวต่อว่า ยังพบข้อมูลของทุกบริษัทเป็นไปในทิศทางเดียวกันว่าเกิดจากข้อผิดพลาดในการกรอกข้อมูลส่งออกของบริษัทชิปปิ้ง คาดว่าอาจเป็นเพราะทางบริษัทชิปปิ้งไม่มีความถนัดเฉพาะทางเกี่ยวกับสายพันธุ์ปลา เพราะต้องขนส่งสัตว์หลายชนิด
