ถึงแม้ว่าภาพของ ไมเคิล จอร์แดน และ Nike จะเป็นเหมือนดังเงาของกันและกันชนิดที่แยกจากกันแทบไม่ออก แต่ในความเป็นจริงแล้วอดีตราชา NBA ไม่เคยมีความคิดแม้สักนิดที่จะสวมใส่รองเท้ายี่ห้อนี้มาก่อน

เพราะมีรองเท้ายี่ห้อเดียวที่เขาอยากจะใส่คือรองเท้าของ Adidas บริษัทยักษ์จากเยอรมนีเท่านั้น

แล้วจอร์แดนมาลงเอยกับ Nike ได้อย่างไร และด้วยเหตุผลกลใด

เรื่องนี้หากใครเคยได้ยินมาแล้วก็ถือเสียว่ามาทบทวนความทรงจำไปด้วยกันอีกสักครั้ง แต่หากไม่เคยได้ยินเรื่องราวนี้ที่ไหนมาก่อน ก็อยากชวนมาย้อนวันเวลาไปด้วยกันนะครับ 🙂

บิดเข็มนาฬิกาย้อนเวลากลับไปเมื่อปี 1984 มีสงครามขนาดย่อมๆ ในวงการรองเท้ากีฬาที่สหรัฐอเมริกาครับ

นักกีฬาที่เป็นที่ต้องการตัวในเวลานั้นคือ ไมเคิล จอร์แดน ไอ้หนูมหัศจรรย์ที่สร้างผลงานชวนตะลึงในระดับมหาวิทยาลัยกับทีมนอร์ทแคโรไลนา ก่อนจะถูกดราฟต์เข้าสู่ทีมชิคาโก บูลล์ส และสร้างผลงานได้อย่างน่าประทับใจในการแข่งขันโอลิมปิก​ฤดูร้อนที่แคลิฟอร์เนีย

ยักษ์ใหญ่ในวงการกีฬารู้ว่าเด็กคนนี้จะก้าวมาเป็น ‘สตาร์’ อย่างแน่นอน 

สิ่งที่น่าทึ่งคือจอร์แดน – แม้จะเป็นแค่เด็กเพิ่งจบมหาวิทยาลัยหมาดๆ – กลับไม่ต้องการจะเป็นตัวเลือกให้กับใคร เขาต้องการจะเป็นคนเลือกด้วยตัวเอง และบริษัทเดียวที่เขาปรารถนาจะร่วมงานด้วยคือ Adidas

เพียงแต่ด้วยสถานการณ์ภายในของ Adidas ที่มีปัญหาอย่างมากหลังจากที่สูญเสียผู้นำอย่าง อาดิ ดาสส์เลอร์ ไปในปี 1978 ทำให้พวกเขายังอยู่ในระหว่างการปรับจูนทิศทาง และไม่พร้อมสำหรับการพิจารณาข้อเสนอให้แก่นักกีฬาที่ยังไม่ได้โอกาสแจ้งเกิด

ยักษ์ใหญ่อีกเจ้าที่จับตาอยู่และยื่นข้อเสนอให้อย่างจริงจัง Converse รองเท้าที่จอร์แดนใส่ตลอดการเล่นระดับมหาวิทยาลัย (โดยหนึ่งในเหตุผลคือ ดีน สมิธ โค้ชที่ดูแลจอร์แดนจะได้รับค่าตอบแทน 10,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี หากมีนักกีฬาใส่รองเท้าตราดาวลงสนาม)

ถึงจะไม่สนใจ ไม่แม้แต่จะอยากไปรับฟังข้อเสนอ แต่ด้วยความเกรงใจโค้ชเก่าจอร์แดนจึงยอมที่จะเดินทางไปเพื่อรับฟังข้อเสนอพร้อมกับเดวิด ฟอล์ก เอเจนต์จากบริษัท Proserv ที่ดูแลนักกีฬาระดับชั้นนำมากมายที่เพิ่งจะมีโอกาสได้พบกับรุกกี้ที่ The New York Times ยกย่องว่าจะเป็น ‘ปรากฏการณ์’ ของวงการได้ไม่กี่ครั้ง

ในห้องประชุมที่สำนักงานใหญ่ของ Converse ฝ่ายการตลาดของ Converse ในเวลานั้นคือโจ ดีน พยายามกล่อมจอร์แดนด้วยคำพูดที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง

We are basketball – เราคือบาสเกตบอล

ที่ดีนกล้าพูดแบบนั้นเพราะในช่วงเวลานั้น Converse คือเจ้าแห่งวงการนี้อย่างแท้จริง พวกเขามีซูเปอร์สตาร์อย่าง เมจิก จอห์นสัน, แลร์รี เบิร์ด, จูเลียส เออร์วิง (Dr.J) และ มาร์ก แม็กไกวร์ แม้กระทั่งตัวของจอร์แดนเองก็ใส่ Converse Chuck Taylor ลงแข่งพิชิตชัยมากมาย

ถ้าเป็นเด็กหนุ่มทั่วไปการได้ร่วมเป็นหนึ่งในพรีเซนเตอร์กับนักกีฬาในระดับชั้นนำเหล่านี้ถือเป็นเกียรติอย่างสูงสุด และคงจะยอมรับข้อเสนออย่างงามที่วางอยู่บนโต๊ะแน่นอน โดยในเวลานั้น Converse เสนอให้กับจอร์แดนถึงปีละ 100,000 ดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งเทียบเท่ากับเหล่าสตาร์ระดับชั้นนำคนอื่นๆ

แต่สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงพอสำหรับคนที่เกิดมาเพื่ออยู่สูงกว่านั้นอย่างจอร์แดน

คำถามที่เด็กหนุ่มถามกลับและทำให้นักการตลาดของแบรนด์ระดับชั้นนำของประเทศถึงกับไปไม่เป็นคือ “มีดาวเด่นมากขนาดนี้ คุณจะให้ผมไปอยู่ตรงไหน”

คำตอบจากดีนคือ “เราจะปฏิบัติกับคุณเหมือนกับซูเปอร์สตาร์คนอื่น”

และเมื่อ เจมส์ จอร์แดน พ่อผู้เลี้ยงดูไมเคิลมาอย่างดีและรู้จักลูกชายดีที่สุดถามขยี้ว่า “พวกคุณไม่มีไอเดียอะไรที่มันแปลกใหม่หน่อยหรือ”

ไม่มีคำตอบใดๆ มีเพียงความเงียบงัน ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นเพราะการเสนอเงินให้แก่เด็กใหม่มากกว่าซูเปอร์สตาร์นั้นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เพราะถ้าทำเช่นนั้นพวกเขาจะสู้หน้ากับนักบาสฯ ระดับ เมจิก จอห์นสัน หรือ แลร์รี เบิร์ด ได้อย่างไร

ในเวลานั้นไม่มีใครรู้ว่า Converse ได้พลาดโอกาสดีที่สุดในประวัติศาสตร์ของพวกเขาไปเรียบร้อย

อีกหนึ่งบริษัทที่สนใจในตัวของจอร์แดนคือ Sport-Bilt แบรนด์รองเท้าภายใต้บริษัท Hyde Athletic ซึ่งมีพรีเซนเตอร์อย่าง โอ.เจ. ซิมป์สัน นักอเมริกันฟุตบอลระดับตำนาน (ก่อนที่จะกลายเป็นฆาตกรในคดีอื้อฉาวในเวลาต่อมา) ซึ่งเป็นเขาที่แนะนำให้ผู้บริหารของ Sport-Bilt รีบทำการติดต่อเป็นการด่วนก่อนจะโดนใครคว้าตัวไป

จอห์น เอช. ฟิชเชอร์ รองประธานฝ่ายการตลาดของ Sport-Bilt จึงรีบทำการติดต่อกับพ่อของจอร์แดนเพื่อสอบถามว่าควรจะต้องทำอย่างไรจึงจะได้ตัวไมเคิลมาเป็นพรีเซนเตอร์ และได้รับคำแนะนำว่า “Don’t leave a dime at the door”

การติดต่อเจรจาจึงเกิดขึ้นทันทีโดย Sport-Bilt นำโดยฟิชเชอร์ และบริษัทเอเจนซี John Brown & Partners ซึ่งเป็นเอเจนซีเก่าของ Nike ที่จัดเตรียมสตอรีบอร์ดและไอเดียนำเสนอว่าถ้าเซ็นสัญญากับพวกเขาแล้วจอร์แดนจะเป็นอย่างไร ซึ่งหลักๆ แล้วก็คือเขาจะเป็น โอ.เจ. ซิมป์สัน คนต่อไป และจะเป็นนักกีฬาคนสำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ของสโมสร

แต่ดูเหมือนข้อเสนอก็ยังไม่น่าพอใจ

ในหัวของจอร์แดนเวลานั้นยังคิดถึงและเฝ้ารอ Adidas อยู่เสมอ 

ทว่าในหัวของฟอล์กแล้ว บริษัทที่เขาคิดว่าน่าสนใจกว่าคือ Nike

ในเวลานั้น Nike ไม่ได้มีสภาพเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ในวงการกีฬาเหมือนในปัจจุบัน แต่ก็ถือเป็นบริษัทผลิตอุปกรณ์กีฬาที่น่าจับตามอง โดยรายได้ของบริษัทเพิ่มจาก 28.7 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เป็น 867 ล้านดอลลาร์สหรัฐเมื่อจบปี 1983

เพียงแต่พวกเขายังเป็นแค่เบอร์ 3-4 หรืออาจจะต่ำกว่านั้นในวงการ ที่สำคัญคือพวกเขาไม่ได้เป็นรองเท้าในดวงใจของนักบาสเกตบอลในยุคสมัยนั้นด้วย

ที่แย่กว่านั้นคือในสายตาของไมเคิล จอร์แดน นักบาสเก็ตบอลรุกกี้ที่น่าจับตามองมากที่สุด รองเท้าของ Nike เป็นรองเท้าสำหรับ ‘นักวิ่ง’ ไม่ใช่รองเท้าที่จะเอามาใส่ทะยานฟ้าขึ้นไปยัดห่วงเล่น

“ผมไม่สนใจจะไปที่นั่นหรอก” เอ็มเจซึ่งเพิ่งกลับจากโอลิมปิกและเหนื่อยเกินกว่าจะคิดอยากไปคุยกับใครบอกกับเอเจนต์ของเขาในตอนนั้นแบบนี้ครับ “ทำในสิ่งที่คุณต้องทำเพื่อให้ผมไปอยู่กับ Adidas”

แต่ฟอล์กต้องการจะให้จอร์แดนเซ็นสัญญากับ Nike ให้ได้

เหตุผลลึกๆ ส่วนตัวคือเรื่อง ‘เงิน’ เพราะเขามีความสนิทสนมกับร็อบ สตราสเซอร์ รองประธานบริษัทซึ่งเป็นคนที่มีหน้าที่ในการปิดดีลนักกีฬา ซึ่งเขาได้แจ้งจำนวนเงินที่ต้องการไปแล้วว่าหากเขาพาจอร์แดนมาเซ็นสัญญาด้วยเขาจะได้ส่วนแบ่งเท่าไร ซึ่งสตราสเซอร์ตกลงรับข้อเสนอเพราะนี่ไม่ใช่นักกีฬาคนแรกที่ฟอล์กพามา ยังมี เบอร์นาร์ด คิง, ฟิล ฟอร์ด และ โมเซส มาโลน

แต่เรื่องค่าตอบแทนนั้นเป็นแค่ส่วนหนึ่งของงาน เพราะหน้าที่หลักของฟอล์กในฐานะเอเจนต์คือการเลือกสิ่งที่ดีที่สุดให้ลูกค้า ซึ่งในความรู้สึกของเขา Nike แม้จะเป็นบริษัทที่กำลังคลำทางอยู่ แต่พวกเขาเติบโตอย่างน่าจับตามอง มีความต้องการที่จะเปลี่ยนแบรนด์จากรองเท้าวิ่งเป็นสินค้าของนักกีฬาระดับชั้นนำ

และที่สำคัญพวกเขายังไม่มีนักกีฬาตัวท็อปสักคน นั่นทำให้สิ่งที่จอร์แดนฝัน – ซึ่งดูเป็นความฝันที่ใหญ่เกินตัวไม่น้อยสำหรับเด็กรุกกี้ แต่มันอาจจะเป็นข้อยกเว้นสำหรับคนที่เกิดมาเก่งที่สุดอย่างเขา – ในการจะมีรุ่น ‘รองเท้ากีฬาเป็นของตัวเอง’ เรื่องนี้มีความเป็นไปได้กับ Nike

อย่างไรก็ตาม ความพยายามจะเกลี้ยกล่อมจอร์แดนของฟอล์กไม่ประสบความสำเร็จ เอ็มเจไม่ยอมฟังอะไรทั้งนั้น

ด้วยเหตุนี้ทำให้ฟอล์กต้องใช้กึ๋นและความเจ้าเล่ห์เล็กน้อยในการขอความช่วยเหลือจากพ่อและแม่ของจอร์แดน

(และนี่คือจุดที่สำคัญที่สุดของเรื่อง!)

เด็กดื้ออย่างเขาก็ต้องเจอกับคุณแม่ เดโลริส จอร์แดน ที่ขอแกมบังคับ

“ลูกต้องไปฟังข้อเสนอของเขา ลูกอาจจะไม่ชอบใจ แต่ลูกต้องไปฟัง” จอร์แดนเล่าให้ทุกคนฟังเองในสารคดี The Last Dance “แม่ทำให้ผมต้องนั่งเครื่องบินเพื่อไปฟังข้อเสนอ”

อ้างอิง:  https://twitter.com/darrenrovell/status/1257116447400230917?s=21

บรรยาย: ภาพโฆษณา Air Jordan 1 ตัวแรก (Jumpman)

จอร์แดนที่ไม่เต็มใจเดินทางไปกับฟอล์กถึงแคมปัสของ Nike ก่อนที่จะได้พบกับ สตราสเซอร์, กูรูบาสเกตบอลของบริษัทอย่าง ฮาวเวิร์ด ไวท์ และ ซอนนี วัคคาโร และคนสำคัญที่สุดอีกคนอย่างปีเตอร์ มัวร์ ดีไซเนอร์ผู้ออกแบบรองเท้ารุ่นนี้

ในการประชุมจอร์แดนได้นั่งดูสไลด์ที่มีเพลง Jump ที่เพิ่งจะเปิดตัวในช่วงนั้นคลอไปด้วย โดยที่มัวร์ได้นำเสนอแบบรองเท้ารุ่นใหม่ในคู่สีแดง-ดำ (Black and Red หรือ ‘Bred’ ที่เป็นตำนานในเวลาต่อมา) แต่สิ่งที่จอร์แดนได้เห็นไม่ทำให้เขาประทับใจนัก

เหตุผล (หรือข้ออ้างก็ไม่แน่ใจ) คือเขารู้สึกว่ารองเท้าของ Nike มีพื้นที่หนาเกินไป ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำให้เขาชอบรองเท้าของ Adidas ที่พื้นเตี้ยกว่า เพราะมันทำให้เขา ‘สัมผัส’ กับพื้นได้มากกว่า

แต่มัวร์รับฟังและยืนยันว่าเขาพร้อมจะปรับให้ทันที ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่มากเพราะไม่มีบริษัทกีฬาที่ไหนทำมาก่อน ในการจะปรับรองเท้าตามความต้องการของนักกีฬา

ด้านสตราสเซอร์ ใช้ความเป็นสุดยอดนักเจรจา โดยหลังจากที่มีการย้ายการประชุมไปอีกห้องหนึ่ง เขาเห็น ฟิล ไนต์ ประธานและผู้ก่อตั้งร่วมของ Nike เดินเข้ามาในห้องพอดี จึงพูดว่า “ถ้าคุณจะร่วมงานกับ Nike…”

สตราสเซอร์เหยียดแขนก่อนจะชี้ไปที่ด้านนอกของห้องซึ่งมีรถ Mercedes ระดับตำนานของนักสะสม 2 คันจอดอยู่ ซึ่งเขารู้ดีว่าจอร์แดนมีความคลั่งไคล้ในรถยนต์อย่างมาก – ในขณะที่ฟิล ไนต์ เห็นภาพนั้นก็แทบจะลมจับเพราะนั่นมันไม่ใช่รถของสตราสเซอร์ แต่เป็นรถสุดรักสุดหวงของเขา 

อย่างไรก็ดี สำหรับจอร์แดนเขาไม่ได้รู้สึกอะไร และแม้จะไปทานดินเนอร์กันต่อทั้งกลุ่ม แต่ในหัวของเขาคิดแค่ว่าเขาไม่อยากจะเจรจาอะไรแล้ว

โชคดีสำหรับ Nike ที่พวกเขากล้าจะรับฟังคำแนะนำของวัคคาโร ที่บอกให้เสนอเงินให้จอร์แดน เป็นเงินสด 500,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี เป็นระยะเวลา 5 ปี ซึ่งเป็นจำนวนตัวเลขที่ฉีกคนอื่นกระจุย โดยในเวลานั้นนักกีฬาที่ทำรายได้เยอะที่สุดคือ เจมส์ เวิร์ทธี ที่รับจาก New Balance 150,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อปีเท่านั้น

นั่นหมายถึงจอร์แดนสามารถทำเงินได้มากถึง 7 ล้านดอลลาร์สหรัฐด้วยกัน (เมื่อรวมเงื่อนไขโบนัสอื่นๆ ด้วย) 

เพียงแต่ในสัญญานั้นมีข้อแม้ 3 ข้อด้วยกัน

1) เขาต้องคว้ารางวัล Rookie of the Year 

2) ต้องติดทีม All-Star 

3) ต้องทำแต้มได้เฉลี่ยเกมละ 20 แต้มใน 3 ปีแรก

ถ้าทำไม่ได้ตามนี้ Nike มีสิทธิ์จะยกเลิกสัญญาใน 2 ปีสุดท้าย!

ด้านฟอล์กบอกว่า แล้วถ้าจอร์แดนทำตามเงื่อนไข 3 ข้อไม่ได้ แต่ว่ายังทำให้บริษัทขายรองเท้าได้ดีจะทำอย่างไร? คำตอบของ Nike คือถ้ารองเท้าของจอร์แดนมียอดขายอย่างต่ำ 4 ล้านดอลลาร์สหรัฐในปีที่ 3 เขาก็จะยังได้เงินตามเงื่อนไขเดิมในสัญญา 2 ปีที่เหลือ

มาถึงตรงนี้จอร์แดนรู้ว่าข้อเสนอมันดีมากพอแล้ว เพียงแต่เขามีสิ่งสุดท้ายที่อยากทำเพื่อให้มั่นใจ

จอร์แดนกลับไปที่ Adidas เพื่อเอาสัญญาของ Nike ให้ดูแล้วบอกว่านี่คือสิ่งที่เขาได้รับข้อเสนอมา ถ้าหาก Adidas ยื่นข้อเสนอที่ดีเท่าเทียมกันได้เขาจะเซ็นสัญญาด้วยทันที

ไม่มีข้อเสนอกลับมาจาก Adidas

และนั่นนำไปสู่การร่วมมือกันจากความไม่ค่อยเต็มใจระหว่างไมเคิล จอร์แดน กับ Nike ที่กลายเป็นจุดเปลี่ยนแปลงประวัติศาสตร์ของวงการกีฬา

ส่วนคนที่ตั้งชื่อ Air Jordan ให้ก็ไม่ใช่ตัวของจอร์แดน หรือคนของ Nike

แต่เป็น เดวิด ฟอล์ก คนที่นำด้ายแดงแห่งโชคชะตาของจอร์แดนไปผูกให้กับ Nike นั่นเอง

พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์

อ้างอิง:

• solecollector.com/news/2020/04/how-air-jordan-got-its-name
• sports.yahoo.com/michael-jordan-mother-deloris-credit-010014480.html
• hoopshype.com/2016/12/02/the-untold-story-of-the-shoe-wars-michael-jordans-influence-on-design/
• www.espn.com/blog/playbook/dollars/post/_/id/2918/how-nike-landed-michael-jordan
• www.grailed.com/drycleanonly/jordan-1-history
• www.cbssports.com/nba/news/the-last-dance-the-story-behind-michael-jordan-almost-choosing-adidas-over-nike-explained-in-documentary/
• www.chicagotribune.com/sports/bulls/ct-cb-michael-jordan-air-jordan-shoes-timeline-20200422-scqnqnmomnhmxbxiahg55vurii-htmlstory.html
• www.jordan.com/collection/