อันที่จริงแล้วแม้ว่าผมจะเป็นหมอและมีพื้นฐานครอบครัวเป็นหมอทั้งบ้านคือ คุณพ่อ คุณแม่ และน้องชายทั้ง 2 คน เป็นหมอ แต่ตอนเด็ก วิธีการสอนเพศศึกษาของรุ่นคุณพ่อคุณแม่ที่เป็นวัยเบบี้บูมเมอร์ (คุณพ่อคุณแม่ที่เกิดในช่วง พ.ศ. 2489-2507) ก็ดูไม่ค่อยแตกต่างกับครอบครัวคนไทยส่วนใหญ่เท่าไรนัก คือไม่ค่อยได้สอนอะไรที่ตื่นเต้น หวือหวา ตอนเด็กช่วงผมอายุประมาณ 10 ขวบ เริ่มอ่านหนังสือได้ สมัยนั้นหนังสือพิมพ์ มติชนสุดสัปดาห์ มีคอลัมน์หนึ่ง ชื่อหัวข้อว่า ‘งานวิจัยพบว่า Sex ช่วยให้คุณนอนหลับได้ดีขึ้น’ ก็ถามคุณพ่อว่า “Sex เนี่ย คืออะไรครับพ่อ” คุณพ่อบอกว่า “เดี๋ยวโตขึ้นก็รู้เอง”

พอกองบรรณาธิการ THE STANDARD POP ให้งานมาเขียนเรื่องสิวหนุ่ม คำนี้ประกอบด้วยคำว่าสิวและหนุ่ม ก็เลยต้องเล่าความถึงเพศศึกษาขั้นพื้นฐานของหนุ่มๆ กันก่อนล่ะครับว่า ในร่างกายผู้ชายจะมีภาวะที่เรียกกันว่า ‘ภาวะแตกหนุ่ม’ ซึ่งเป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงจากเด็กไปสู่วัยรุ่น (Puberty) เป็นช่วงที่สูงไวขึ้น รูปร่างเหมือนผู้ใหญ่มากขึ้น ใบหน้าจากกลมๆ เด็กๆ ก็จะออกไปทางรูปไข่เป็นผู้ใหญ่มากขึ้น เสียงเปลี่ยน หน้าอกใหญ่พองขึ้น (จึงเรียกว่านมแตกพาน) มีกล้ามเนื้อมากขึ้น มีกลิ่นตัว มีขนขึ้นบริเวณต่างๆ และมีการพัฒนาการของอวัยวะเพศ อวัยวะเพศแข็งบ่อยขึ้น มีการหลั่งน้ำอสุจิแรกเริ่ม อย่างเช่น ฝันเปียก และต่อมาก็สามารถมีน้ำออกมาได้อย่างตั้งใจ มีอัณฑะใหญ่ขึ้น สร้างฮอร์โมนเพศมากขึ้น มีอารมณ์ทางเพศขึ้นได้ และที่สำคัญมักจะมีสิวขึ้น

เหตุการณ์ที่ว่ามานี้มักเริ่มเกิดขึ้นในช่วงอายุ 9-12 ปี และไปสิ้นสุดในช่วง 16-18 ปีในเพศชาย นี่คงเป็นที่มาที่เขาเรียกกันว่า ‘สิวหนุ่ม’ คือพอเป็นหนุ่มแล้วมีสิวขึ้น เพราะการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายโดยธรรมชาติทั้งหมดที่ว่ามานี้เกี่ยวข้องและควบคุมโดยฮอร์โมนเพศชายนั่นเองครับ ฮอร์โมนตัวนี้มีชื่อว่า เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ถามว่า ผู้หญิงมีฮอร์โมนตัวนี้ไหม จริงๆ แล้วมีครับ แต่มีในปริมาณที่น้อยกว่าผู้ชาย ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนมีส่วนที่เกี่ยวกับผิวหนังโดยตรง เพราะทำให้เกิดการทำงานที่เพิ่มขึ้นของต่อมเหงื่อและต่อมไขมัน ทำให้มีกลิ่นตัว ต่อมทั้งหลายเหล่านี้เมื่อผลิตไขมันเพิ่มมากขึ้นในสภาวะผิวหนังที่อยู่ในความชื้นเหมาะสม ผิวหนังก็กลายเป็นอาหารให้กับเชื้อสิวดีๆ นี่เอง งานนี้สิวหนุ่มก็เลยมาครับ

แนวทางรักษาสิววัยรุ่น 

เวลาหมอๆ เรียนเรื่องสิว จะทราบกันดีว่า สิวมีเหตุปัจจัย 4 อย่าง (ตามตำราดั้งเดิม)  ได้แก่ 1. การผลิตน้ำมันของต่อมไขมันในผิวมากเกินไป 2. การที่ผิวหนังชั้นนอกสุด เกิดการหนาตัวขึ้นผิดปกติ เซลล์ผิวที่ตายแล้วอุดตันท่อต่อมไขมัน ระบายน้ำมันไม่ได้ 3. แบคทีเรียที่อยู่บริเวณรูขุมขนเจริญเติบโต กำเริบเสิบสาน 4. กระบวนการอักเสบของร่างกายที่ต่อต้านเชื้อสิว ทำให้เกิดสิวบวมแดงและอักเสบขึ้น สามารถอักเสบขยายไปยังเนื้อเยื่อรอบข้างและลึกลงได้ เวลามารักษาคนไข้จริง นอกจากการอธิบายกระบวนการเกิดแล้ว การรักษาก็คือรักษาตามสาเหตุทั้ง 4 อย่างนี่เอง 

1. ในวัยรุ่น ฮอร์โมนเพศจะมีผลกระทบมากในเรื่องของการผลิตน้ำมันของต่อมไขมันใต้ผิว ซึ่งสุดท้ายเป็นอาหารให้กับเชื้อสิว การรักษาของหมอสำหรับรายที่เป็นมาก บางครั้งก็จะให้ยาที่ปรับลดความมันของต่อมไขมันนั่นเอง และในบางรายอาจพิจารณาให้ยาที่ควบคุมฮอร์โมนเพศชายด้วย

2. ส่วนการที่ผิวหนังชั้นนอกหนา หมอก็มักมีผลิตภัณฑ์หรือยาที่ช่วยเปิดรูขุมขน ไม่ว่าจะใช้ล้างหน้าหรือทา เพื่อไม่ให้รูขุมขนอุดตัน รวมถึงการทำทรีตเมนต์หรือเลเซอร์ เครื่องมือบางอย่างที่ช่วยกระตุ้นการผลัดเซลล์ผิวให้ผิวเปิด มีการระบายได้

3. สำหรับแบคทีเรียที่กำเริบเสิบสาน เราก็ใช้ยาอย่างเหมาะสมในการฆ่าเชื้อสิวนั่นเอง ผมมักใช้คำอธิบายว่า ใบหน้าที่เรียบเนียนของเราก็เปรียบเสมือนกับภาชนะที่เต็มไปด้วยอาหารที่อุดมสมบูรณ์ ให้เชื้อสิวเขามากิน และเพาะพันธุ์ หากเราระมัดระวัง รีบรักษาโดยเร็วตั้งแต่จำนวนเชื้อสิวยังน้อย ไม่ลุกลาม ก็จะดี แต่หากปล่อยไว้ เชื้อสิวก็เจริญงอกงาม กินลุกลามไปทั่วหน้า ขยายเผ่าพันธุ์อาณานิคมไปทั่ว และอาจลงลึกกลายเป็นสิวอักเสบ สิวหัวช้าง สิวที่รักษายากได้ และส่วนใหญ่ปัญหาที่เกิดมักไม่ใช่แค่เชื้อสิวสายพันธุ์เดียว เพราะเมื่อเขาหรือเธอตัดสินใจมารักษากับผม เหล่าสิวบนใบหน้ามักมาเป็นเครือญาติ หลายเผ่าพันธุ์ ทำให้ต้องใช้วิทยายุทธ (ยา) ผสมผสานในการรักษา บางรายเป็นหนองโพรงลึกก็ต้องเจาะระบาย 

4. สำหรับเรื่องของการอักเสบก็จะมีการใช้ยา ทรีตเมนต์หน้า หรืออุปกรณ์ต่างๆ ที่ช่วยลดการอักเสบ ที่ว่ามานี้ การรักษาโดยทั่วไปก็จะพบคุณหมอในช่วงระยะเวลา 3-4 เดือน อาการควรจะดีขึ้น ถ้าไม่ดีขึ้นก็จะต้องพิจารณาว่าอาจจะมีสาเหตุอื่นเพิ่มเติม ไม่ใช่แค่สิวทั่วไปเสียแล้ว

สิ่งสำคัญอย่างหนึ่งที่ควรระมัดระวังในสิวหนุ่มคือ เนื่องจากว่าเป็นช่วงที่วัยรุ่นซึ่งฮอร์โมนเพศมีระดับปริมาณกำลังพลุ่งพล่าน การให้สเตียรอยด์ ทั้งยาทาและยาฉีดควรต้องระวัง เพราะจะกระตุ้นให้เกิดสิวสเตียรอยด์ตามมาได้ ตัวเสตียรอยด์เองกระตุ้นฮอร์โมน และทำให้ผิวเป็นอาหารของเชื้อสิวบางประเภทได้มากขึ้น ที่เห็นเยอะๆ คือใช้เสตียรอยด์แล้วมีสิวขึ้นหลัง ขึ้นคอ ขึ้นตัว พวกนี้ก็จะมีวิธีรักษาอีกแบบหนึ่ง ประสบการณ์ของผมเองเจอเคสที่เป็นสิวสเตียรอยด์มาหาเยอะเหมือนกัน ผมเลยไม่เคยใช้สเตียรอยด์ในการรักษาสิวหนุ่ม กล่าวคือ สิวทั่วไปในวัยรุ่น เลยครับ

สิวสาวก็มี แต่ไม่เยอะ 

สำหรับบทความนี้สาวๆ อย่างเพิ่งน้อยใจหรือดีใจไปก่อน ถามว่าสิวสาวมีหรือไม่ จริงๆ แล้วสิวสาวก็มีครับ เพราะไม่ใช่ว่าในร่างกายผู้หญิงจะไม่มีฮอร์โมนเพศชายตัวนี้เลย ดังนั้น สาวที่เป็นสิวก็ไปให้คุณหมอรักษาได้ประปราย และมีอยู่กลุ่มโรคหนึ่งเป็นเคสที่เจอได้บ่อยคือ ถ้าคนไข้ที่เป็นผู้หญิงเป็นสิวมากๆ มีประวัติว่าเป็นสิวเรื้อรัง รักษามาหลายที่ไม่หาย เดินเข้ามาหาแพทย์พบเห็นมีหนวด มีขนเล็กๆ ตามใบหน้า แขน ขา หน้าแข้ง หรือมีลักษณะคล้ายๆ เพศชาย เป็นผมจะถามทันทีว่า ปกติประจำเดือน (รอบเดือน) มาปกติหรือไม่ ถ้าประจำเดือนไม่ปกติ พวกนี้สามารถเป็นกลุ่มโรคที่เรียกว่า ถุงน้ำ (ซีสต์) ในรังไข่ได้ครับ พีซีโอเอส (Poly Cystic Ovarian Syndrome: PCOS) ในประสบการณ์ที่รักษามา ก็เจอเคสเช่นนี้ประปราย สาวๆ ที่มีถุงน้ำในรังไข่ มักผลิตฮอร์โมนเพศชายมากกว่าปกติ ทำให้พวกเธอมีใบหน้าที่มัน มีขน และรอบเดือนมาไม่ค่อยสม่ำเสมอ ส่งไปพบสูตินรีแพทย์ห้องข้างๆ อัลตราซาวด์ดูก็จะพบว่า เจอถุงน้ำจำนวนมากกว่าปกติในรังไข่ และเป็นโรคที่ทำให้มีบุตรยากด้วย สำหรับสาวๆ ที่มีสิวสาว จึงควรสำรวจตัวเองว่า ประจำเดือนมาปกติหรือเปล่า มีสิวเรื้อรังไหม มีขนขุยขึ้นหน้า แขน ขา ตามตัวเยอะไปไหม ทางที่ดี หากเป็นอย่างที่ว่าหรือไม่ค่อยแน่ใจ สามารถเข้าพบสูตินรีแพทย์ใกล้บ้าน เพื่อตรวจเพิ่มเติมได้ครับ เพราะหากเป็นโรคพีซีโอเอส ต้องใช้เวลาในการรักษานานเหมือนกัน ไม่ต่ำกว่า 6-12 เดือน โดยมีทั้งยารับประทาน ยาฉีด หรือวิธีอื่นๆ ตามเทคโนโลยีการแพทย์ที่พัฒนาขึ้นเรื่อยๆ

ภาพเปิด: เทียนจรัส วงศ์พิเศษกุล

ภาพ: shutterstock

พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล

อ้างอิง:

• What is Testosterone? By Rachel Rettner June 23, 2017 Health 
• www.livescience.com/38963-testosterone.html
• Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine, 8e Lowell A. Goldsmith, Stephen I. Katz, Barbara A. Gilchrest, Amy S. Paller, David J. Leffell, Klaus Wolff
• www.womenshealthmag.com/health/a19970440/symptoms-of-pcos