สมเด็จพระพันปีหลวง จอมพลหญิง พระองค์แรกของประเทศไทย

ตลอดระยะเวลากว่า 70 ปีที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่นานับปการเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของพสกนิกรชาวไทย เช่น โครงการส่งเสริมศิลปาชีพ การเกษตรและชลประทาน การสร้างสรรค์และสืบสานเอกลักษณ์ไทย และการสาธารณสุข เป็นต้น

นอกจากพระราชกรณียกิจดังกล่าวแล้ว หนึ่งในพระราชกรณียกิจสำคัญที่ทรงปฏิบัติคู่กับพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร คือ พระราชกรณีด้านการทหาร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในฐานะทรงเป็นจอมพลหญิงพระองค์แรกของประเทศไทย ได้เสด็จพระราชดำเนินตรวจเยี่ยมทหารซึ่งปฏิบัติหน้าที่ในพื้นที่ต่างๆ เพื่อทรงเป็นพระมิ่งขวัญและพระราชทานกำลังใจ เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมทหารซึ่งได้รับบาดเจ็บระหว่างการปฏิบัติหน้าที่ การเสด็จพระราชดำเนินตรวจพลสวนสนามและรับการถวายสัตย์ปฏิญาณตนของทหารรักษาพระองค์ เนื่องในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 5 ธันวาคม เพื่อทรงเป็นพระมิ่งขวัญและศูนย์รวมจิตใจในการปฏิบัติหน้าที่ของทหาร และเสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปพระราชทานกระบี่และปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า โรงเรียนนายเรือ และโรงเรียนนายเรืออากาศ

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และพระบรมวงศานุวงศ์ เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมหน่วยทหารนาวิกโยธิน จ.นครศรีธรรมราช วันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2520 (ที่มา: หน่วยราชการในพระองค์)

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมฐานปฏิบัติการทหาร จังหวัดน่าน วันที่ 24 มกราคม พ.ศ. 2521 (ที่มา: หน่วยราชการในพระองค์)

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศนายทหารพิเศษกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศนายทหารรักษาพระองค์ กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง และพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ในฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศนายทหารพิเศษกองพันทหารราบที่ 3 กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ เสด็จพระราชดำเนินตรวจพลสวนสนามและรับการถวายสัตย์ปฏิญาณตนของทหารรักษาพระองค์ เนื่องในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 5 ธันวาคม ณ พระลานพระราชวังดุสิต วันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2547 (ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ)

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปพระราชทานกระบี่และปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า โรงเรียนนายเรือ และโรงเรียนนายเรืออากาศ ณ บริเวณสนามในศาลาว่าการกระทรวงกลาโหม วันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518 (ที่มา: หน่วยราชการในพระองค์)

นอกจากพระราชกรณียกิจด้านการทหารที่กล่าวมาข้างต้น สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ยังทรงเป็นพระมิ่งขวัญและมีความผูกพันกับกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ โดยทรงดำรงตำแหน่งองค์ผู้บังคับการพิเศษเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2502 และได้รับการสถาปนาเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์มีนามว่า ‘กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จฯพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ’ และเปลี่ยนนามเป็น ‘กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง’ เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 ซึ่งพระองค์ทรงให้ความสนพระทัยต่อการดำเนินงานของกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ โดยมีพระราชเสาวนีย์ พระราชทานพระราโชวาทและคำแนะนำในการปฏิบัติงานของหน่วยมาตลอด โดยเฉพาะโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ และการฝึกหลักสูตรทางทหารหลักสูตรพิเศษของกองทัพบก ได้แก่ หลักสูตรทหารเสือ ซึ่งเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2524 เป็นการสนองในพระราชเสาวนีย์ของพระองค์และทรงมีพระราชประสงค์ให้กำลังพลของหน่วย ‘ได้รับการฝึกพิเศษเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการที่จะปฏิบัติภารกิจที่ได้รับมอบหมายทุกรูปแบบ ทุกสภาพภูมิประเทศ มีจิตใจกล้าหาญ ซื่อสัตย์ และมีความจงรักภักดี’ หลักสูตรทหารเสือดำเนินการฝึกมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524 โดยมีพันโทณรงค์เดช นันทโพธิ์เดช ผู้บังคับการกองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ เป็นผู้ก่อตั้งหลักสูตรและอำนวยการฝึกเป็นคนแรก ปัจจุบันมีผู้บังคับการกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ เป็นผู้อำนวยการฝึกหลักสูตรทหารเสือ ทำให้หน่วยได้รับพระราชทานสมญานามว่า ‘ทหารเสือนวมินทราชินี’ หรือ ‘ทหารเสือราชินี’

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง องค์ผู้บังคับการพิเศษในฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศนายทหารรักษาพระองค์ กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง (ที่มา: หน่วยราชการในพระองค์)

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระราชทานเครื่องหมายแสดงขีดความสามารถทหารเสือแก่นายทหารที่สำเร็จการฝึกหลักสูตรทหารเสือ วันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2541 (ที่มา: TAIROM .PABARAME)

เครื่องหมายแสดงขีดความสามารถทหารเสือของกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยมีตราพระนามาภิไธยย่อ ‘ส.ก.’ (ที่มา: MGR Online)

ตราสัญลักษณ์กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงโดยมีตราพระนามาภิไธยย่อ “ส.ก.” (ที่มา: ศูนย์ประชาสัมพันธ์ กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ฯ)

นอกจากนี้ ยังมีหน่วยทหารรักษาพระองค์ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้แก่ กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์ และหน่วยขึ้นตรง โดยได้รับการสถาปนาเปลี่ยนนามหน่วยเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 ทำให้ในปัจจุบัน กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์ และหน่วยขึ้นตรงเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทั้งนี้ กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์ ได้รับการสถาปนาเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ครั้งแรกเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2530

ตราสัญลักษณ์กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยมีตราพระนามาภิไธยย่อ ‘ส.ก.’ (ที่มา: ศูนย์ประชาสัมพันธ์ กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์)

จากที่กล่าวมา เป็นพระราชกรณียกิจด้านการทหารของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ซึ่งเป็นหนึ่งในพระราชกรณียกิจสำคัญที่ทรงปฏิบัติคู่กับพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ทรงปฏิบัติมาตลอดระยะเวลากว่า 70 ปี ทรงเป็นพระมิ่งขวัญและพระราชทานกำลังใจ ทรงเสด็จพระราชดำเนินตรวจเยี่ยมและพระราชทานพระราโชวาทแก่ทหารที่ปฏิบัติหน้าที่ปกป้องอธิปไตยในพื้นที่ต่างๆ สุดท้ายนี้ ขออัญเชิญพระราโชวาทที่ทรงพระราชทานแก่ผู้สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า โรงเรียนนายเรือ และโรงเรียนนายเรืออากาศ ณ บริเวณสนามในศาลาว่าการกระทรวงกลาโหม วันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518 ตอนหนึ่งว่า

“…ข้าพเจ้าปรารถนาเป็นอย่างยิ่ง ที่จะให้นายทหารไทยผู้มีการศึกษาอันก้าวหน้าสมบูรณ์ในวิทยาการ ทั้งด้านยุทธวิธีและด้านการเสริมสร้างความมั่นคงของประเทศ ได้รักษาเลือดทหารของไทยไว้อย่าให้เสื่อมคลาย ให้มีความสำนึกตระหนักในความหมายของคำว่า “ทหาร” โดยถ่องแท้ เพื่อที่จักได้รู้จักหน้าที่ของทหารของชาติกว้างขวางลึกซึ้ง และไม่หวั่นไหวต่อคำกล่าวบิดเบือนที่ซึมเข้ามาจากต่างแดน ซึ่งมีจุดประสงค์ที่จะแยกทหารออกจากประชาชน และแยกประชาชนออกจากทหาร…”

ที่มาของภาพ:

อ้างอิง:

เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๘ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง หน่วยราชการในพระองค์ ขอเผยแพร่พระราชกรณียกิจ “ทรงเป็นขวัญและกำลังใจ” เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ https://www.royaloffice.th/04/08/2025/ทรงเป็นขวัญและกำลังใจ/
70 ปี ‘องค์จอมทัพไทย’ พระราชกรณียกิจ รัชกาลที่ 9 ด้านการทหาร https://thestandard.co/kingrama9-military/
ความเป็นมาของหลักสูตรการฝึกเพิ่มเติมทางทหาร : หลักสูตรทหารเสือและทหารมหาดเล็ก https://www.matichon.co.th/weekly/featured/article_11042
‘ทหารเสือ’หัวใจสีม่วง https://www.komchadluek.net/news/detail/190106
กองพลทหารราบที่ 2 รักษาพระองค์ https://th.wikipedia.org/wiki/กองพลทหารราบที่_2_รักษาพระองค์
โปรดเกล้าฯ สถาปนาหน่วยทหารรักษาพระองค์และหน่วยทหารในพระองค์ https://www.thaipbs.or.th/news/content/345962
พระราชกรณียกิจด้านการป้องกันประเทศ ในพระบรมราชชนนีพันปีหลวง https://www.bbc.com/thai/articles/ckg148j3grro