วันนี้ (1 มีนาคม) จิรายุ ห่วงทรัพย์ โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า เมื่อเวลาประมาณ 08.30 น. ที่ผ่านมา นายกรัฐมนตรีได้รับรายงานจาก คณะผู้แทนไทย ประกอบด้วย ฉัตรชัย บางชวด เลขาธิการสภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.), พล.ต.อ. ไกรบุญ ทรวดทรง รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ และผู้แทนสถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงปักกิ่ง ที่เดินทางไปส่งชาวอุยกูร์กลับไปพบครอบครัว พร้อมติดตามอย่างต่อเนื่องหลังรัฐบาลจีนให้ความมั่นใจว่า ชาวอุยกูร์คือพลเมืองจีนที่จะต้องดูแลเป็นอย่างดี
เลขาฯสมช.ระบุว่า คณะได้อยู่สังเกตการณ์และตรวจสอบชาวอุยกูร์ที่ถูกส่งกลับสู่แผ่นดินแม่ในรอบ 11 ปี โดยหลังจากได้รับการตรวจสุขภาพ ได้แบ่งชาวอุยกูร์ 40 ราย เป็น 2 กลุ่ม คือกลุ่มที่อยู่ใกล้เมืองคาซือ มณฑลซินเจียง ในระยะไม่เกิน 140 กิโลเมตร และกลุ่มที่อยู่ไกลจากเมืองคาซือกว่า 1,000 กิโลเมตร รัฐบาลจีนได้จัดยานพาหนะเพื่อส่งกลับไปตามบ้านเกิด
ทั้งนี้ได้ติดตามการเดินทางส่งกลับที่อำเภอเจียซือ ห่างจากเมืองคาซือ ประมาณ 140 กิโลเมตร ชาวอุยกูร์เดินทางถึงบ้านเกิดด้วยความปลอดภัย ได้กลับไปอยู่กับครอบครัว โดยพวกเขาเหล่านั้นแสดงความดีใจ ที่ได้กลับมาพบกับครอบครัว บางคนสามารถพูดภาษาไทยได้บ้างก็ได้กล่าวขอบคุณรัฐบาลไทยที่ดูแลตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา
ขณะเดียวกันคณะผู้แทนไทยได้เดินทางไปตรวจเยี่ยมชาวอุยกูร์ที่ยังต้องอยู่ภายใต้การดูแลของทีมแพทย์ในโรงพยาบาลประจำอำเภอเจียซือ ซึ่งขอบคุณผู้แทนจากสำนักจุฬาราชมนตรีที่เข้ามาเยี่ยม และร่วมประกอบพิธีทางศาสนา รวมทั้งเลี้ยงอาหารฮาลาล ในระหว่างที่อยู่ในห้องกักของสำนักงานตรวจคนเข้าเมือง (สตม.)
เลขาสมช.ระบุว่า การส่งกลับเป็นไปด้วยความเรียบร้อย ยืนยันว่าประเทศไทยพิจารณาทุกมิติในการส่งกลับ และได้พยายามเจรจากับรัฐบาลจีนมาตลอดระยะเวลา 10 ปี เพื่อกำหนดเงื่อนไขให้จีนรับรองความปลอดภัยของการส่งกลับชาวอุยกูร์กลุ่มดังกล่าว และการต้องอนุญาตให้คณะผู้แทนไทยสามารถเดินทางไปตรวจเยี่ยมภายหลังจากการส่งกลับได้ แต่ไม่ได้รับการตอบรับ จนมาในยุครัฐบาลปัจจุบันที่รัฐบาลจีนได้มีหนังสือรับรองอย่างเป็นทางการ
นอกจากนี้ เมื่อเทศกาลตรุษจีนที่ผ่านมา รัฐบาลจีนได้จัดการแสดงวัฒนธรรมในย่านเยาวราช กรุงเทพมหานคร โดยหนึ่งในการแสดง นั้นมีการแสดงของชาวอุยกูร์ สะท้อนให้เห็นถึงการยอมรับของรัฐบาลจีนต่ออัตลักษณ์และวัฒนธรรมของชาวอุยกูร์ด้วย
ทั้งนี้ก่อนการส่งกลับชาวอุยกูร์ จีนได้ส่งคลิปญาติพี่น้องของผู้ต้องกักชาวอุยกูร์ที่แสดงถึงชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นในบ้านเกิดของตนเองในปัจจุบัน ซึ่งต่างจากเมื่อ 11 ปีที่แล้ว จนทำให้ชาวอุยกูร์ต้องการจะเดินทางกลับ เจ้าหน้าที่ตำรวจตรวจคนเข้าเมืองจึงได้นำเนื้อหาในหนังสือรับรองอย่างเป็นทางการจากทางการจีน มาแปลเป็นภาษาอุยกูร์เพื่อให้ชาวอุยกูร์ในห้องกักดู จนนำมาสู่การเดินทางกลับโดยสมัครใจในท้ายที่สุด
ส่วนการเดินทางครั้งที่ 2 หลังจากเดินทางส่งชาวอุยกูร์ถึงบ้านแล้ว ได้วางกรอบไว้ว่าประมาณ 15 วัน-1 เดือน คณะผู้แทนระดับสูงของไทย จะบินไปติดตามพันธสัญญาที่ทั้งสองประเทศให้ไว้ต่อกันอย่างต่อเนื่อง
