เปิด 7 คุณสมบัติที่แบงก์ชาติมองหาในผู้สมัครขอไลเซนส์ Virtual Bank พร้อมสรุปไทม์ไลน์ คนไทยจะได้ใช้เมื่อไร?

ผู้สนใจขอไลเซนส์เป็นผู้ให้บริการ ‘ธนาคารไร้สาขา’ (Virtual Bank: VB) ต้องมีคุณลักษณะแบบใด หลังธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เปิด 7 หลักเกณฑ์สำคัญในการพิจารณาคำขออนุญาตจัดตั้ง Virtual Bank ฉบับล่าสุด! (Final)

 

ประกาศ เปิดรับสมัครอย่างเป็นทางการวันแรก วันที่ 20 มีนาคม 2567 ประกาศผลผู้ได้ใบอนุญาตเดือนมิถุนายน 2568 ก่อนเริ่มเปิดดำเนินการได้จริงในเดือนมิถุนายน 2569

 

เปิด 7 คุณสมบัติที่แบงก์ชาติมองหา

 

1. มีความสามารถในการดำเนินธุรกิจได้ตาม Green Line โดยไม่เกิด Red Line

 

โดย ธปท. จะประเมินจากสิ่งที่ผู้สมัครเสนอมา ยกตัวอย่างเช่น

 

– รูปแบบ / แผนการประกอบธุรกิจ

– ความสามารถในการตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายได้อย่างเหมาะสม

– ความเป็นไปได้ทั้งด้านการเงินและทรัพยากรอื่นๆ

– ความสามารถในการบริหารรายได้และต้นทุนอย่างยั่งยืน

– KPI ในการดำเนินงานตามแผนการประกอบธุรกิจที่ชัดเจน

 

ทั้งนี้ สิ่งที่ ธปท. อยากเห็น (Green Line) ได้แก่

 

– บริการทางการเงินรูปแบบใหม่หรือเพิ่มประสิทธิภาพของบริการทางการเงินที่มีอยู่เดิมผ่านช่องทางดิจิทัล

– มีบริการทางการเงินที่เหมาะสมกับความต้องการของลูกค้าแต่ละกลุ่ม โดยเฉพาะรายย่อยและ SMEs กลุ่ม Unserved / Underserved

– สร้างประสบการณ์การใช้บริการทางการเงินดิจิทัลที่ดีแก่ลูกค้า

– ส่งเสริมและกระตุ้นการแข่งขันในระบบสถาบันการเงินอย่างเหมาะสม

 

ส่วนสิ่งที่ ธปท. ไม่อยากเห็น (Red Line) ได้แก่

 

– แนวทางประกอบธุรกิจที่จะก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อเสถียรภาพของระบบการเงิน หรือเป็นเหตุให้เกิดความเสียหายต่อผู้ฝากเงิน / ผู้ใช้บริการ ในวงกว้าง

– การประกอบธุรกิจในรูปแบบที่ไม่ยั่งยืน ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อฐานะหรือความมั่นคง

– การประกอบธุรกิจในรูปแบบที่ทำให้เกิดการแข่งขันในระบบการเงินอย่างไม่เหมาะสม ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพระบบการเงิน 

– การเอื้อประโยชน์แก่ผู้ที่เกี่ยวข้องและใช้อำนาจตลาดอย่างไม่เหมาะสม

 

2. การเข้าถึงการบริหารจัดการและใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่หลากหลาย ยกตัวอย่างเช่น

 

– แนวทางการได้มา / เข้าถึง การบริหารจัดการ และใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่เป็นไปตามแนวนโยบาย Data Governance ของ ธปท.* 

– แนวทางการพัฒนาระบบหรือส่วนเชื่อมต่อข้อมูล เพื่อให้ผู้ใช้บริการสามารถโอนย้ายข้อมูลของตนได้สะดวกตามสิทธิที่กฎหมายกำหนด

 

3. ความสามารถในการประกอบธุรกิจที่ใช้เทคโนโลยีและให้บริการผ่านช่องทางดิจิทัล

 

4. การใช้เทคโนโลยีที่ยืดหยุ่น มั่นคง ปลอดภัย และให้บริการได้ต่อเนื่อง ยกตัวอย่างเช่น

 

– กรรมการอย่างน้อย 1 คน และผู้บริหารในตำแหน่งสูงสุดด้านเทคโนโลยี มีประสบการณ์ในงานด้าน IT หรือการให้บริการด้านดิจิทัล อย่างน้อย 3 ปี 

– แผนงานด้านระบบ IT เหมาะสมกับแผนการประกอบธุรกิจ ซึ่งได้รับการประเมินจากผู้เชี่ยวชาญภายนอกที่มีคุณสมบัติตามที่ ธปท. กำหนด

– รวมถึงแผน IT Outsource (ถ้ามี) โดยต้องไม่ใช้ระบบเงินฝาก / สินเชื่อ / Mobile และ Internet Banking ร่วมกับสถาบันการเงินอื่น

 

5. ความรู้ ความสามารถ และธรรมาภิบาล ของผู้ขออนุญาตและผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญ ยกตัวอย่างเช่น

 

– คุณสมบัติและประสบการณ์ที่จะเป็นประโยชน์ต่อธุรกิจ Virtual Bank 

– มีธรรมาภิบาลที่ดี และไม่มีลักษณะต้องห้ามหรือประวัติการไม่ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ที่มีนัยสำคัญทั้งในไทยและต่างประเทศ

– การมีโครงสร้างองค์กรและโครงสร้างคณะกรรมการ ที่สะท้อนกลไกในการกำกับดูแลกิจการและการควบคุมภายในที่ดีตามหลักเกณฑ์ของ ธปท. 

 

6. ความสามารถในการบริหารความเสี่ยงธุรกิจการเงินและวัฒนธรรมความเสี่ยง (Risk Culture) ที่ดี ยกตัวอย่างเช่น

 

– แผนการบริหารความเสี่ยงที่ชัดเจน สอดคล้องกับแผนการประกอบธุรกิจ รวมถึงเป็นไปตามหลักเกณฑ์และแนวนโยบายของ ธปท. 

– แผนการเสริมสร้างวัฒนธรรมด้านความเสี่ยง (Risk Culture) 

– แผนการคุ้มครองผู้ใช้บริการ ซึ่งครอบคลุมถึงการให้บริการแก่ลูกค้าอย่างเป็นธรรม และการให้สินเชื่อด้วยความรับผิดชอบ

– แผนการเลิกประกอบกิจการ (Exit Plan)
ที่เตรียมแนวทางรองรับและดูแลลูกค้าอย่างเหมาะสม กรณีมีเหตุจำเป็นต้องเลิกกิจการในช่วงระยะแรกของการประกอบธุรกิจ (Phasing)*

 

7. ฐานะและการสนับสนุนทางการเงินของผู้ถือหุ้น ยกตัวอย่างเช่น

 

– ฐานะและผลการดำเนินงานของผู้ถือหุ้นสำคัญ

– ความสามารถและความมุ่งมั่นของผู้ถือหุ้นหลักที่จะสนับสนุนทางการเงินให้แก่ Virtual Bank ทั้งในกรณีต้องการสภาพคล่องหรือเงินทุน รวมถึงกรณีจำเป็นต้องชดใช้คืนเงินฝากตาม Exit Plan

 

 

 

สรุปไทม์ไลน์ คนไทยจะได้ใช้เมื่อไร?

 

วันที่ 19 มีนาคม 2567: ธปท. จะจัดประชุมชี้แจงให้แก่ผู้ที่สนใจยื่นคำขออนุญาต 

 

โดยสามารถศึกษารายละเอียดที่เว็บไซต์ ธปท.

 

วันที่ 20 มีนาคม 2567: เปิดรับสมัครคำขออนุญาต

 

ผู้ยื่นคำขออนุญาตต้องลงทะเบียนใช้งาน Digital Signature กับ TDID และลงทะเบียน BOT SecureNET กับ ธปท. เพื่อใช้ยื่นคำขอและเอกสารผ่านช่องทาง Microsoft Teams 

 

โดยสามารถศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ วิธีการ และเอกสารประกอบการยื่นคำขออนุญาตได้ที่เว็บไซต์ ธปท.

 

ทั้งนี้ ตลอดระยะเวลาที่เปิดรับสมัคร ผู้ที่สนใจตั้ง Virtual Bank สามารถส่งคำถามผ่านเว็บไซต์ได้เพียงช่องทางเดียว โดย ธปท. จะมีการประกาศคำถามและคำตอบผ่านสาธารณะ เนื่องจากจะไม่มีการส่งคำถามเป็นการส่วนตัวหรือขอเข้าพบ

 

วันที่ 19 กันยายน 2567: ปิดรับสมัครคำขออนุญาต

 

โดยหลังจากปิดรับสมัคร ธปท. จะพิจารณาเอกสารและข้อมูล เพื่อคัดเลือกผู้ที่สมควรได้รับอนุญาตให้จัดตั้ง Virtual Bank และกระทรวงการคลังพิจารณารายชื่อตามที่ ธปท. เสนอ

 

เดือนมิถุนายน 2568: กระทรวงการคลังประกาศผลการคัดเลือก

 

ทั้งนี้ หากมีเหตุอันควร อาจขยายระยะเวลาได้อีกไม่เกิน 3 เดือน

 

หลังจากนั้นผู้ได้รับอนุญาตให้จัดตั้ง Virtual Bank เตรียมความพร้อมด้านต่างๆ ก่อนยื่นขอรับใบอนุญาตให้ประกอบธุรกิจ Virtual Bank จากกระทรวงการคลัง


 

เดือนมิถุนายน 2569: เปิดดำเนินการ Virtual Bank

 

ทั้งนี้ หากมีเหตุอันควร อาจขยายระยะเวลาได้อีกไม่เกิน 1 ปี

 

 

 

มีใครสนใจขอใบอนุญาตบ้าง?

 

สำหรับรายชื่อบริษัทผู้สนใจสมัครของไลเซนส์ ธปท. ระบุว่า จะรู้ชัดในเดือนมิถุนายนปี 2568 เลย โดยระหว่างทาง ธปท. จะไม่มีการเปิดเผยรายชื่อออกมาก่อน

 

สำหรับจำนวนผู้สนใจสมัครอาจมากกว่าที่ออกข่าวก็ได้ โดยต้องรอดูว่าสุดท้ายคนที่บอกว่าสนใจจะยื่นจริงหรือไม่ หรือคนที่ไม่เคยออกข่าวเลยสุดท้ายจะมายื่นหรือไม่

 

ก่อนหน้านี้มีกลุ่มบริษัทที่เคยแสดงความสนใจและเป็นข่าวอยู่ 3 กลุ่ม ได้แก่

 

กลุ่ม 1: KTB + AIS + GULF

กลุ่ม 2: SCB + KakaoBank (ของเกาหลีใต้)

กลุ่ม 3: JMART Group + Partner

 

แบงก์ชาติยัน ยึดเกณฑ์คลัง ให้ตั้ง Virtual Bank ได้ไม่จำกัดจำนวน

 

วิภาวิน พรหมบุญ ผู้อำนวยการอาวุโส ฝ่ายกลยุทธ์สถาบันการเงิน ยืนยันว่า ใช้หลักการเดียวกับประกาศกระทรวงการคลัง ที่ไม่ได้กำหนดจำนวนใบอนุญาตไว้แต่อย่างใด ซึ่ง ธปท. จะพิจารณาใบอนุญาต Virtual Bank ในจำนวนที่เหมาะสมกับระบบสถาบันการเงินในประเทศไทย

 

แต่กระนั้น ตามที่ ธปท. เคยประเมินไว้ก่อนหน้านี้ วิภาวินก็ยังมองว่า จำนวนที่เหมาะสมคือ ‘ไม่เกิน 3 ราย’ แต่ในอนาคตก็ต้องพิจารณาอีกครั้งตามประกาศของกระทรวงการคลัง 

 

ยืนยัน Virtual Bank ช่วยในการเข้าถึงบริการทางการเงินของลูกค้ารายเล็กได้

 

วิภาวินกล่าวว่า กลุ่มคนที่ไม่เข้าไม่ถึงบริการทางการเงินส่วนใหญ่ในประเทศไทยเป็น SMEs รายย่อย หรือผู้ไม่มีรายได้ประจำ ไม่มีประวัติการเงินที่ยาวนานกับสถาบันการเงินพอ

 

โดยจากประสบการณ์ต่างประเทศพบว่า Virtual Bank ในประเทศบราซิล จีน และเกาหลีใต้ ช่วยตอบโจทย์ปัญหาเหล่านั้นอย่างมาก

 

ไม่ได้กำหนดสัดส่วนลูกค้า SMEs-Underserved-Unserved

 

วิภาวินระบุว่า ธปท. ไม่ได้กำหนดว่า Virtual Bank ต้องมีสัดส่วนลูกค้ารายเล็กและรายย่อย (SMEs) กลุ่มที่ไม่ได้รับบริการการเงินอย่างเพียงพอ (Underserved) และกลุ่มที่เข้าไม่ถึงบริการทางการเงิน (Unserved) เป็นสัดส่วนเท่าไรของพอร์ต โดยจะเปิดให้ผู้สมัครเสนอมาก่อนตามศักยภาพและความสามารถ แต่ระบุว่า สัดส่วนดังกล่าวก็เป็นหนึ่งในเกณฑ์การพิจารณา

 

หากผู้สนใจเป็นธนาคารรายเดิม-ผู้เล่นรายใหญ่ จะเกิดปัญหาการครองตลาดหรือไม่

 

วิภาวินยืนยันว่า ผู้ที่สนใจต้องมีคุณสมบัติตรงตามเกณฑ์ 7 ข้อ รวมไปถึงการต้องมาในรูปแบบใหม่ การให้บริการที่แตกต่าง และตอบโจทย์ได้ดีขึ้น เช่น บริการทางการเงินที่ตรงกับจริตของลูกค้า และบริการทางการเงินที่กระตุ้นการแข่งขัน ซึ่งอาจนำไปสู่การพัฒนาที่ดีขึ้นและการลดค่าธรรมเนียมบริการเงินฝาก

 

นอกจากนี้ยังหวังว่า การเข้ามาของ Virtual Bank จะทำให้ต้นทุนการดำเนินการในระยะยาว (หลังจากต้องลงทุนในระบบในช่วงแรก) จะต่ำกว่าธนาคารพาณิชย์ทั่วไป และอาจส่งผ่านต้นทุนที่ลดลงให้เกิดประโยชน์กับประชาชนทั่วไปได้

 

ทุนจดทะเบียนไม่น้อยกว่า 5 พันล้านบาท ปิดกั้นรายเล็กหรือไม่

 

ธปท. ระบุว่า ทุนจดทะเบียนไม่น้อยกว่า 5 พันล้านบาท เป็นระดับที่เหมาะสมสำหรับการรองรับการดำเนินงานในช่วงแรกที่ต้องลงทุนเยอะก่อนที่รายได้จะเข้ามา 

 

โดยตัวเลขทุนจดทะเบียนไม่น้อยกว่า 5 พันล้านบาทในระยะแรก และไม่น้อยกว่า 1 หมื่นล้านบาทในระยะปกติ ธปท. ประเมินจาก Virtual Bank ที่เคยเกิดขึ้นในต่างประเทศที่พบว่า การติดตั้งและวางระบบก็คิดเป็นมูลค่าราว 1.2 พันล้านบาทแล้ว 

 

นอกจากนี้ Virtual Bank ที่จะเกิดขึ้นมาก็ต้องมีอัตราเงินกองทุนต่อสินทรัพย์เสี่ยงในระดับที่มั่นคง เพื่อให้ทางการและประชาชนมั่นใจ

 

“มีตัวอย่างของ Virtual Bank ที่ปิดกิจการในสหราชอาณาจักรและออสเตรเลีย ซึ่งเปิดให้ตั้ง Virtual Bank แบบไม่จำกัด โดยรายเล็กก็สามารถเปิด Virtual Bank ได้ ทำให้มีหลายรายที่เปิดต่อไม่ไหวและต้องปิดตัวไป บทเรียนนี้ทำให้ ธปท. กำหนดเกณฑ์ Exit Plan ว่าต้องมีการเตรียมการดูแลลูกค้าอย่างไรหากเกิดเหตุไม่คาดฝัน”