ทุกครั้งเมื่อเดินทาง การได้เรียนรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ รวมถึงข้อมูลเบื้องหลังของสถานที่ต่างๆ ย่อมทำให้สนุกกับการทำความเข้าใจโลกใบนี้ ที่ทุกสิ่งล้วนเชื่อมโยงกัน มีแรงบันดาลใจถ่ายทอดต่อกันและกันอย่างไม่น่าเชื่อ
Unite d’habitation คืออาคารที่พักอาศัยตั้งอยู่ที่เมืองมาร์กเซย ทางตอนใต้ของประเทศฝรั่งเศส ผลงานของสถาปนิกระดับโลก เลอ กอร์บูซิเยร์ สร้างเสร็จในปี 1952 โดยเป็นอาคารที่รวมสิ่งจำเป็นต่างๆ ในการใช้ชีวิต ทั้งโรงเรียน ร้านค้า สระว่ายน้ำ สนามกีฬา ฯลฯ คล้ายๆ เป็นชุมชนย่อยๆ ในแห่งเดียว ซึ่งว่ากันว่านี่คือต้นแบบอาคารพักอาศัยหรือคอนโดมิเนียมที่เราเห็นอย่างคุ้นเคยในปัจจุบัน!
Photo: www.foundationlecorbusier.fr
เมื่อเดินทางมาถึง Unite d’habitation โดยรอบบริเวณเป็นสวนสีเขียวโอบล้อมอาคารขนาดใหญ่อีกที รูปทรงของมันดูไกลๆ ก็ไม่ได้ต่างจากอาคารสำหรับพักอาศัยอื่นมากนัก แต่เมื่อยิ่งเข้าไปใกล้ เราจึงพบว่านี่คืองานศิลปะที่งดงามเหนือกาลเวลา ทั้งยังเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับชีวิตมนุษย์เรามากที่สุดชิ้นหนึ่ง
Charles-Edouard Jeanneret หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ เลอ กอร์บูซิเยร์ (Le Corbusier 1887-1965) สถาปนิกชาวสวิสที่กลายมาเป็นพลเมืองประเทศฝรั่งเศสตั้งแต่ปี 1930 เขาเป็นทั้งดีไซเนอร์ จิตรกร นักเขียน รวมทั้งได้รับขนานนามว่าเป็นผู้สร้างสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ (Modern Architecture) จากการออกแบบสถาปัตยกรรมในประเทศต่างๆ ทั้งทวีปยุโรป ญี่ปุ่น อินเดีย และอเมริกาเหนือ-ใต้ จากการทำงานมากกว่า 50 ปี
ในวันที่ 17 กรกฎาคม 2016 หรือราว 51 ปีหลังจากที่ เลอ กอร์บูซิเยร์ จากโลกนี้ไป โปรเจกต์อาคาร 17 หลังใน 7 ประเทศที่เขาออกแบบได้รับเลือกให้เป็นมรดกโลก UNESCO World Heritage ในสาขา the Modern Movement รวมถึงอาคาร Unite d’habitation แห่งนี้
เลอ กอร์บูซิเยร์ เริ่มโปรเจกต์นี้ขณะที่อายุใกล้ 60 ปี Unite d’habitation เป็นโครงการที่อยู่อาศัยขนาดมาตรฐานแห่งแรกในเมืองมาร์กเซย เพื่อทดแทนอาคารหลายหลังที่ถูกทำลายอย่างหนักในช่วงสงครามโลก และแก้ปัญหาขาดแคลนที่อยู่จากภาวะสงคราม
สำหรับ เลอ กอร์บูซิเยร์ อาคารนี้ไม่ได้ออกแบบมาเพียงแค่การพักอาศัย แต่ยังรวมถึงการบริการต่างๆ อย่างเช่น ร้านค้า ร้านอาหาร ที่นั่งรับประทานอาหาร และพื้นที่สำหรับโรงเรียนอนุบาลด้วย ส่วนบนชั้นดาดฟ้า จัดเป็นพื้นที่ส่วนกลาง มีลู่วิ่ง สระว่ายน้ำไว้สำหรับออกกำลังกาย นอกจากนี้โดยรอบบริเวณของอาคารยังมีทั้งต้นไม้และสวนเล็กๆ เพื่อให้ผู้พักอาศัยได้ผ่อนคลาย
เขาเคยบอกบอกไว้ว่า คอนเซปต์ของ Unite d’Habitation ได้แรงบันดาลใจมาจากครั้งที่เขาสร้าง Florence Charterhouse ที่เมือง Galluzzo ประเทศอิตาลี ในปี 1907 และ 1910 เป็นความต้องการสร้างสถานที่ในอุดมคติสำหรับชุมชนที่มากกว่าการเป็นที่พักอาศัย
Unite d’habitation สร้างเสร็จในปี 1952 เน้นเรื่องประโยชน์ใช้สอยของตัวอาคารเพื่อผู้ใช้งานเป็นที่ตั้ง ตัวอาคารจัดสรรเป็นอพาร์ตเมนต์ 337 ยูนิต 23 แบบ รองรับผู้อยู่อาศัยราว 1,600 คน
ความแตกต่างอย่างหนึ่งของอาคารคือ การเลือกใช้คอนกรีตเปลือยเพื่อให้ได้พื้นผิวที่หยาบ และเน้นเรื่องสัดส่วนการใช้งานของผู้คน อย่างเช่นที่ผนังด้านนอกของอาคาร ที่มีการสลักการกำหนดสัดส่วนของมนุษย์สูง 6 ฟุต ซึ่งเป็นสัดส่วนทองคำในระบบทางคณิตศาสตร์
ทุกวันนี้พื้นที่โดยส่วนใหญ่สงวนไว้สำหรับผู้อยู่อาศัย จึงจำกัดให้เข้าชมได้ในบริเวณชั้นล่างและชั้นดาดฟ้า รวมถึงร้านอาหาร และแกลเลอรีสำหรับจัดแสดงงานศิลปะ
บริเวณชั้นล่างของตัวอาคารก็มีความน่าสนใจในวิธีการยกพื้น ที่ตรงตามลักษณะสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ 5 ประการของ เลอ กอร์บูซิเยร์ ทั้งนี้เพื่อช่วยเรื่องความปลอดภัยและแก้ปัญหาความชื้นภายในอาคาร นอกจากนี้การยกพื้นยังช่วยในเรื่องของการร้อยสายไฟ รวมถึงท่อต่างๆ ให้เป็นที่เป็นทางสวยงาม
พื้นที่บนดาดฟ้าให้ความรู้สึกผ่อนคลายคล้ายอยู่บนดาดฟ้าเรือ เพราะมีกำแพงสูงรอบบริเวณ แต่ก็มีมุมหนึ่งที่เป็นเนินสูงขึ้นมา ออกแบบให้ขึ้นไปยืนชมทิวทัศน์ได้รอบบริเวณ ลานกลางดาดฟ้ามีอัฒจันทร์กลางแจ้งไว้สำหรับจัดกิจกรรมต่างๆ อีกด้วย
จากอาคารที่เคยใช้เป็นที่พักอาศัยทั่วไปสำหรับผู้มีรายได้ไม่มากนัก พอเดินทางผ่านเวลามาถึงวันนี้ Unite d’habitation ได้กลายเป็นที่พักอาศัยที่ฮิปที่สุดอีกแห่งของมาร์กเซย
ปัจจุบันอาคารมีผู้อยู่อาศัยจริง การจะได้สัมผัสรายละเอียดการตกแต่งในห้องพัก การให้ความสำคัญกับแสงและเงาบริเวณระเบียงชั้นต่างๆ จึงไม่สามารถทำได้ เพื่อตอบโจทย์ความต้องการเหล่านี้ ทางตัวอาคารจึงเปิดบริเวณที่ใช้เป็นโรงแรม Le Corbusier Hotel จำนวน 21 ห้องพัก ให้บริการในราคา 80-185 ยูโรต่อคืน www.hotellecorbusier.com นอกจากตกแต่งในสีและลายเส้นที่คุมโทนแล้ว ในห้องยังเลือกใช้เฟอร์นิเจอร์ที่ เลอ กอร์บูซิเยร์ ออกแบบ ในแบบที่จะเติมเต็มความประทับใจได้ไม่รู้ลืม
พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า
- เมืองเก่ามาร์กเซยอยู่บริเวณท่าเรือ การคมนาคมขนส่งที่เป็นเส้นทางหลักในยุคนั้น ส่วน Unite d’habitation ตั้งอยู่ห่างจากท่าเรือราว 4 กิโลเมตร จากท่าเรือ Vieux Port สะดวกสบายที่สุดคือเรียก Uber หรือแท็กซี่ ใช้เวลาราว 10 นาที หรือสะดวกสบายกว่าด้วยการซื้อทัวร์กับการท่องเที่ยวเมืองมาร์กเซย ในราคา ผู้ใหญ่ 10 ยูโร และเด็ก 5 ยูโร www.marseille-tourisme.com/en/discover-marseille/the-essentials/cite-radieuse-le-corbusier
- สายการบิน Qatar Airways เปิดให้บริการเส้นทางกรุงเทพฯ-โดฮา-นีซ ซึ่งอยู่ห่างจากมาร์กเซยด้วยรถยนต์ราว 2 ชั่วโมง อ่านข้อมูลเพิ่มเติมและสำรองตั๋วโดยสารได้ที่ qatarairways.com
