วันนี้ (28 พฤศจิกายน) นิธิ เอียวศรีวงศ์ นักประวัติศาสตร์และปัญญาชนคนสำคัญของไทย กล่าวในงาน THE STANDARD ECONOMIC FORUM 2021 หัวข้อ Reforming Thai Politics ปฏิรูปอำนาจ ปฏิรูปการเมือง ว่าการปฏิรูปการเมืองที่สำคัญคือ ‘การปฏิรูปโครงสร้างอำนาจ’ ซึ่งมีอยู่ 2 แบบคือ การเปลี่ยนสิ่งที่เป็นทางการ เช่น แก้กฎหมาย แก้รัฐธรรมนูญ แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การปฏิรูปวัฒนธรรมการเมืองไทยให้สอดคล้องกับหลักการประชาธิปไตย ทั้งนี้ การปฏิรูปวัฒนธรรมต้องใช้วิธีการที่เหมาะสม อย่าใช้อำนาจเพื่อบังคับให้เปลี่ยนวัฒนธรรม ในทางกลับกัน การใช้อำนาจเพื่อฝืนให้วัฒนธรรมบางอย่างยังคงอยู่ก็อันตรายเช่นกัน เพราะอำนาจไม่สามารถคงอยู่กับฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดได้ตลอดเวลา
แม้ในเวลานี้มีตัวอย่างของประเทศประชาธิปไตยที่มีความเหลื่อมล้ำสูง และปัญหาสังคมมากมาย คำถามคือ ตกลงแล้วประชาธิปไตยเป็นทางออกจริงหรือไม่ นิธิกล่าวว่า แม้ว่าประชาธิปไตยจะไม่เพอร์เฟกต์ แต่อย่างน้อยตอนนี้มันคือระบอบการปกครองที่ผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้โดยที่ประชาชนเจ็บน้อยที่สุดเมื่อเทียบกับระบอบอื่น และตัวอย่างทางประวัติศาสตร์เราจะเห็นพัฒนาการของประเด็นต่างๆ เช่น สิทธิสตรี สิทธิคนผิวสี ล้วนมีกระบวนการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นในการปกครองระบอบประชาธิปไตย แน่นอน ‘ประชาธิปไตย’ ไม่สามารถเนรมิตสิ่งที่เราอยากให้เกิดขึ้นได้ทันที แต่อย่างน้อยมันดีที่สุดในเวลานี้ที่จะขับเคลื่อนให้สิ่งเหล่านั้นเกิดขึ้นจริง
ประเด็นสุดท้ายแล้วประชาธิปไตยในประเทศไทยยังมีความหวังอยู่หรือไม่ นิธิบอกว่า เรายังมีความหวัง เพราะการเคลื่อนไหวของคนรุ่นใหม่ปัจจุบันมีความพิเศษและแตกต่างจากการชุมนุมกลุ่มต่างๆ ในอดีตอย่างมาก เพราะในอดีตมีเพียงการชุมนุมเพื่อเรียกร้องให้เปลี่ยนตัวผู้นำ แต่การชุมนุมของคนรุ่นใหม่มีข้อเรียกร้องไปถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างอำนาจ ซึ่งเทียบเคียงได้กับการเปลี่ยนแปลงการปกครองสมัย พ.ศ. 2475 ด้วยซ้ำไป
ดังนั้น การปฏิรูปการเมือง คือการปรับโครงสร้างอำนาจใหม่ในสังคมภายใต้ระบอบประชาธิปไตย โดยมีเป้าหมายให้ประชาชนคนข้างล่างมีอำนาจต่อรองมากขึ้น แน่นอนว่าประชาธิปไตยไม่ใช่สิ่งวิเศษที่จะเนรมิตสิ่งที่เราอยากเห็นให้เกิดขึ้นได้ทันที
แต่ระบอบนี้ยังดีที่สุดที่จะทำให้เกิด ‘กระบวนการ’ เพื่อไปสู่เป้าหมายต่างๆ เช่น การเพิ่มอำนาจให้กับชนชั้นล่าง กระจายอำนาจออกจากส่วนกลางหรือรักษาคุณค่าสิทธิเสรีภาพและความเท่าเทียม ทั้งหมดนี้จะส่งผลตรงในทางเศรษฐกิจ ทั้งการลดปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคม เกิดเสถียรภาพทางการเมือง และฉันทามติในการออกแบบนโยบาย หากการเมืองไม่เปลี่ยนแปลง คงยากมากๆ ที่เราจะหวังให้สิ่งอื่นเปลี่ยนไป
