ธุรกิจไทยประเมินความเสี่ยงต่ำไป? มุมมองจาก Marsh ผู้เชี่ยวชาญความเสี่ยงระดับโลก

เหตุการณ์น้ำท่วมไทยและในภูมิภาค รวมถึงข่าวปลอมจาก AI ล้วนชี้ถึง “ความเสี่ยงในธุรกิจที่ต้องจัดการ” ซึ่งไม่ใช่ความเสี่ยงธรรมดา แต่เพิ่มทั้งขนาด ความเร็ว และการเชื่อมโยง จนเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจ

ปีที่ผ่านมา ธุรกิจเผชิญความเสี่ยงใหม่มากมาย ทั้งภัยพิบัติ ภูมิรัฐศาสตร์ ต้นทุนพลังงาน ซัพพลายเชน และภัยไซเบอร์ แม้ว่าองค์กรจะมีความตระหนักรู้เพิ่มขึ้น แต่หลายองค์กรยังประเมินต่ำไปว่าความเสี่ยงเหล่านี้ส่งผลกระทบอย่างไรและจะทวีความรุนแรงขึ้นได้รวดเร็วเพียงใด

THE STANDARD ได้มีโอกาสพูดคุยกับ Derek Heng ประธานเจ้าหน้าที่บริหารของ Marsh McLennan Thailand ซึ่งให้บริการที่ปรึกษาด้านความเสี่ยงและกลยุทธ์การถ่ายโอนความเสี่ยงแก่บริษัทในประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็น SET50 กว่า 40 แห่ง ด้วยการใช้ประโยชน์จากการเข้าถึงข้อมูลและการวิเคราะห์ระดับโลก เช่น ข้อมูลการเคลมประกันและข้อมูลความสูญเสีย Marsh สามารถให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับภูมิทัศน์ความเสี่ยงที่กำลังเปลี่ยนแปลง และสนับสนุนอุตสาหกรรมหลักในประเทศไทย เช่น การท่องเที่ยวและโรงแรม อสังหาริมทรัพย์ อาหารและเครื่องดื่ม อุตสาหกรรมด้านสุขภาพ เพื่อขับเคลื่อนการเติบโตควบคู่ไปกับการบริหารความเสี่ยง

Derek Heng ประธานเจ้าหน้าที่บริหารของ Marsh McLennan Thailand

Marsh กับความเสี่ยงที่ธุรกิจไทยที่ต้องบริหาร

Derek เริ่มต้นบทสนทนาด้วยบทบาทของ Marsh โดยเน้นว่า “ความเสี่ยงวันนี้ไม่ใช่สิ่งที่อ่านจากรายงาน แต่คือสิ่งที่เกิดขึ้นจริงที่สามารถส่งผลกระทบสำคัญต่อการดำเนินธุรกิจ”

“สิ่งที่ทำให้ Marsh มองเห็นความเสี่ยงได้อย่างชัดเจน ไม่ได้มาจากการจำลองสถานการณ์ แต่มาจากข้อมูลความเสียหายจริงที่เกิดขึ้นทั่วโลกและในไทย เช่น น้ำท่วม ไฟไหม้ การหยุดชะงักของการดำเนินงาน ความขัดแย้งทางภูมิรัฐศาสตร์ และภัยไซเบอร์ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้สะท้อนผลกระทบจริงต่อธุรกิจได้ชัดเจนและน่าเชื่อถือกว่าการคาดการณ์ทั่วไป”

“Marsh องค์กรที่ปรึกษาด้านความเสี่ยงและนายหน้าประกันภัยระดับโลก”

ภูมิทัศน์ความเสี่ยงยุคใหม่ที่ไม่ใช่แค่ “ความเสี่ยง” อีกต่อไป

“จากรายงาน Global Risk Report เผยแพร่โดย World Economic Forum ทุกปี ชี้ชัดว่าความเสี่ยงระยะสั้นที่สุดที่ผู้นำองค์กรต้องให้ความสำคัญในช่วง 1-2 ปีข้างหน้า มี 3 ประการหลักที่เกิดขึ้นแล้วในประเทศไทยภายในปีเดียว ซึ่งถือเป็นสัญญาณเตือนที่ชัดเจนที่สุดที่ผู้นำธุรกิจต้องเตรียมพร้อมอย่างจริงจัง” Derek กล่าว และความเสี่ยงระยะสั้น Derek ได้กล่าวไว้ว่ามีทั้งหมด 3 ประการ ได้แก่

Misinformation and disinformation: ข้อมูลบิดเบือนและข่าวปลอมแพร่เร็วในโลกดิจิทัล โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อถูกขยายผลด้วย AI
Geopolitical Tension: ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ส่งผลกระทบต่อเนื่อง ทั้งสงคราม รัฐประหาร มาตรการกีดกันทางการค้า และความขัดแย้งชายแดน
Environmental Risks: เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้วที่เกิดบ่อยครั้งและรุนแรงขึ้น

“การเผยแพร่ข้อมูลเท็จ ภูมิรัฐศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม

คือความเสี่ยงสำคัญที่องค์กรต้องดูแลและจัดการ”

“ในส่วนของความกังวลสูงสุดของผู้นำทั่วโลกใน 10 ปีข้างหน้า คือ ‘ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อม’ ซึ่งชี้ว่าระบบภูมิอากาศโลกกำลังเข้าสู่ยุคใหม่ ภาคธุรกิจจึงต้องเตรียมพร้อมในระดับโครงสร้าง แทนที่จะเป็นเพียงระดับปฏิบัติการในระยะสั้น”

จุดอ่อนที่ทำให้ผู้นำไทย “รู้ว่ามีความเสี่ยง แต่ไม่ได้เตรียมตัวพอ”

แม้ผู้บริหารจำนวนมากยอมรับความเสี่ยงสำคัญ แต่ Derek พบช่องว่างสำคัญในองค์กรไทยคือ ผู้นำรู้ความเสี่ยง แต่ “ไม่รู้ความลึกและรู้กว้าง” เมื่อเกิดขึ้นจริง

“ตัวอย่างที่ผมเห็นในหลายอุตสาหกรรมไทยคือ มีความเสี่ยงอยู่จริง แต่ประเมิน ‘ระดับความเสียหาย’ ต่ำเกินไป หลายบริษัทคิดว่าระบบล่มจะแก้ได้ในไม่กี่ชั่วโมง ทั้งที่จริงอาจหยุดได้หลายวันและสัปดาห์ ทุกชั่วโมงที่หยุดคือรายได้และความเชื่อมั่นที่หายไป ต้นทุนฟื้นฟูที่สูงขึ้น”

“เช่นเดียวกับน้ำท่วม หลายที่คิดว่าจะกระทบแค่ส่วนหนึ่ง แต่ความจริงคือพนักงานและรถขนส่งเข้าไม่ได้ ทำให้สายการผลิตหยุดทันที และการกลับสู่ภาวะปกติก็ไม่ทันทีเสมอไป นี่คือจุดบอดที่ทำให้องค์กรเสียหายหนักกว่าที่ควรจะเป็น”

“หลายบริษัทยังประเมินความเสี่ยงขององค์กรต่ำไป”

อีกจุดบอด คือ การมองความเสี่ยงแบบแยกส่วน องค์กรไทยส่วนใหญ่มองว่าเป็นเรื่องของฝ่ายความปลอดภัย ทั้งที่ความเสี่ยงปัจจุบันเชื่อมโยงกับทุกส่วนธุรกิจ เช่น ไฟไหม้อาจกระทบซัพพลายเออร์หลายราย ระบบล่มอาจหยุดให้บริการลูกค้าจำนวนมาก หรือหยุดผลิตอาจทำให้รายได้ไตรมาสหายไปมาก ความเสี่ยงไม่ใช่แค่ “เหตุการณ์” แต่คือ “กระบวนการเชื่อมต่อกันทั้งระบบ” ซึ่งหลายองค์กรยังไม่ได้เตรียมพร้อมบริหารจัดการรวมถึงรับมือกับผลกระทบที่ลุกลามตามมา

อีกจุดบอดที่น่ากังวล คือ การเปลี่ยนผ่านสู่เทคโนโลยีและ AI ที่เร็วเกินระบบรองรับ ผู้นำมุ่งเน้นการใช้ AI เพิ่ม Productivity แต่ละเลยความเสี่ยงจาก “Single Point of Failure” ที่รุนแรงขึ้นหลายเท่า เนื่องจากการพึ่งพาระบบส่วนกลางเพียงไม่กี่แพลตฟอร์ม เช่น Cloud หรือ Endpoint Security ซึ่งเคยเกิดเหตุการณ์ระบบล่มพร้อมกันทั่วโลกมาแล้ว

ความเสี่ยงกลายเป็นงานหลักของผู้นำยุคใหม่ในสายตาของ Marsh

สิบปีก่อน ความเสี่ยงจำกัดอยู่แค่ฝ่ายปฏิบัติการหรือประกันภัย แต่วันนี้ใหญ่ขึ้น หลากหลายมิติ และเป็นวาระสำคัญของ C-suite “ความเสี่ยงไม่ใช่แค่การควบคุมความเสียหายอีกต่อไป ความเสี่ยงได้กลายเป็นตัวแปรเชิงกลยุทธ์ที่กำหนดความยืดหยุ่นขององค์กร (organizational resilience) ผู้นำได้เปลี่ยนจากการรับผิดชอบของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นความรับผิดชอบร่วมของ C-suite ทั้งหมด โดยตระหนักว่าการบริหารความเสี่ยงที่มีประสิทธิภาพเป็นแรงขับเคลื่อนผลการดำเนินงานทางการเงินและการเติบโตในระยะยาว”

Derek เห็นว่าผู้นำในยุคนี้ควรมองความเสี่ยงเป็น ‘ความสามารถเชิงกลยุทธ์และข้อได้เปรียบทางการแข่งขัน’ ที่ช่วยให้องค์กรอยู่รอดในวิกฤตและเติบโตเร็วกว่าเมื่อตลาดฟื้นตัว แทนที่จะมองว่าเป็นต้นทุนเหมือนในอดีต”

Risk Management Framework ที่องค์กรต้องมีจาก Marsh

คำถามต่อมาคือ องค์กรจะจัดการความเสี่ยงในโลกที่วิกฤตการณ์รุนแรงและแพร่กระจายอย่างรวดเร็วได้อย่างไร? Derek ได้นำเสนอ 4 ขั้นตอนบริหารความเสี่ยง (Risk Management Framework) ที่เหมาะกับสภาพแวดล้อมที่ซับซ้อนของไทยไว้ดังนี้

Identify: ระบุความเสี่ยงทั้งหมดเพื่อให้เข้าใจ “ผลกระทบที่แท้จริง” ต่อสินทรัพย์ กระบวนการ ระบบ คน ซัพพลายเออร์ และตลาด

Mitigate: ลดความเสี่ยงด้วยการปฏิบัติจริง เช่น ตรวจสอบโครงสร้างตามหลักวิศวกรรม จัดทำ BCP เสริมความปลอดภัยระบบ IT กระจายห่วงโซ่อุปทาน และทดสอบแผนรับมือผ่านสถาณการณ์วิกฤตจำลอง

Transfer: โอนความเสี่ยงด้วยการประกันภัย องค์กรชั้นนำมองประกันเป็น “กลยุทธ์” เพื่อสร้างความต่อเนื่องทางธุรกิจ (การซื้อประกันโดยไม่มีข้อมูลที่ดีพอ อาจไม่ปกป้องความเสี่ยงจริง)

Monitor: ติดตามและตอบสนองเพื่อเตรียมรับมือแบบเชิงรุกต่อภัยคุกคามที่เกิดขึ้นใหม่อย่างต่อเนื่อง

Framework นี้สำคัญ เพราะช่วยให้องค์กรเห็น “Total Cost of Risk” (TCOR) ไม่ใช่แค่เบี้ยประกัน ซึ่งองค์กรไทยส่วนใหญ่ยังไม่เคยใช้ ทั้งที่ TCOR เป็นตัวชี้วัดสำคัญในการวางกลยุทธ์ระยะยาว โดยรวมถึงค่าเสียหาย ค่า Downtime ต้นทุนความเสี่ยงบุคลากร ค่าเสื่อมระบบ และค่าใช้จ่ายที่มองไม่เห็น

กรณีศึกษาความเสี่ยงจาก Marsh

ประสบการณ์ของ Marsh ในการทำงานกับลูกค้าหลากหลายอุตสาหกรรม ทั้งบริษัทไทยระดับภูมิภาคและองค์กรชั้นนำระดับโลกอย่าง Fortune 500 ทำให้ Marsh ค้นพบว่า องค์กรส่วนใหญ่มักประเมินความเสี่ยงของตนเอง ‘ต่ำกว่าความเป็นจริง’ จนกว่าจะได้เห็นข้อมูลเชิงลึกทั้งหมด

กรณีหนึ่งคือบริษัทไทยที่มีฐานปฏิบัติการหลายประเทศ แต่ไม่เคยเห็นว่า “ต้นทุนความเสี่ยงจริง” กระจายอยู่ตรงไหน Marsh ช่วยออกแบบ Captive ทำให้บริษัทสามารถวัด Loss เพิ่มประสิทธิภาพการจัดการความเสี่ยง และลด Total Cost of Risk ได้อย่างต่อเนื่อง

อีกกรณีในอุตสาหกรรมโทรคมนาคม แม้บริษัทจะมีระบบ Cyber Security และประกันภัยพร้อม แต่ไม่มั่นใจว่าหากเกิดการโจมตีทางไซเบอร์ครั้งใหญ่ ความเสียหายจริงจะมีขนาดและผลกระทบต่อธุรกิจเท่าใด Marsh จึงช่วยทำ Risk Quantification สร้างโมเดลความเสียหาย เปรียบเทียบผู้เล่นในอุตสาหกรรม และใช้ข้อมูลเคลมจริงจากต่างประเทศ เพื่อฉายภาพ Worst-case scenario เป็นตัวเลข ทำให้องค์กรเข้าใจมูลค่าความเสี่ยงที่แท้จริง สามารถจัดวางการโอนถ่ายความเสี่ยงและบริหาร Total Cost of Risk ได้อย่างแม่นยำ ช่วยลดต้นทุนความเสี่ยงของธุรกิจในภาพรวมอย่างมีประสิทธิภาพ

บทบาทที่ลึกกว่าคำว่า ‘นายหน้าประกันภัย’ ที่ช่วยเสริมขีดความสามารถให้ธุรกิจทุกขนาดของ Marsh

SME มีบทบาทสำคัญกับเศรษฐกิจไทยโดยคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 35.3 ของ GDP รวมของประเทศ (อ้างอิงจาก Thailand Economic Monitor February 2025: Unleashing Growth – Innovation, SMEs and Startups) ดังนั้น Derek จึงให้ความสำคัญกับผู้ประกอบการ SME ในการสร้างความยืดหยุ่นให้กับธุรกิจ

“บ่อยครั้ง ความเสี่ยงเดียวสามารถทำให้ SME ‘หยุดกิจการทันที’ เพราะมีสิ่งที่ถ่วงดุลน้อย บทบาทของ Marsh คือช่วยให้ผู้ประกอบการมองเห็นความเสี่ยงที่แท้จริง ก่อนสายเกินไป ไม่ใช่เข้ามาจัดการหลังเกิดเหตุ”

“ความเสี่ยงเดียวอาจทำให้ SME ปิดกิจการลงถาวร”

นั่นทำให้ Marsh เป็น “Risk Advisor” ที่แตกต่างจากนายหน้าประกันภัยทั่วไป เราให้คำปรึกษาด้านความเสี่ยงแบบครบวงจร ตั้งแต่การทำ Exposure Mapping จนถึงการวางกลยุทธ์โอนความเสี่ยง โดยใช้ข้อมูลและความเข้าใจ Value Chain ในการออกแบบระบบความเสี่ยงทั้งองค์กร เราไม่ได้ขายผลิตภัณฑ์ แต่ให้ “แนวทางการบริหารความเสี่ยงระดับองค์กรแบบองค์รวม” ซึ่งสำคัญมากในโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

Marsh กับนิยามผู้นำแบบใหม่ในโลกที่ขยับตลอดเวลา

ความเสี่ยงที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อย ๆ ในอีก 5–10 ปีข้างหน้า องค์กรจะต้องการ “ผู้นำแบบไหน” Derek เชื่อว่าทักษะของผู้นำในอนาคตต่างออกไปจากทศวรรษที่ผ่านมาอย่างสิ้นเชิง เพราะวันนี้ผู้นำไม่ได้ถูกทดสอบด้วยตลาด แต่ถูกทดสอบด้วย ความไม่แน่นอนที่มาจากหลายทิศทางพร้อมกัน

ผู้นำยุคใหม่ต้องเริ่มจากการอ่านความเสี่ยงให้ขาดและจัดการให้ทันท่วงทีก่อนเป็นวิกฤต ไม่ใช่แค่ตามข่าว แต่ต้องจับสัญญาณเล็ก ๆ ในห่วงโซ่อุปทาน พฤติกรรมลูกค้า สภาพอากาศ หรือการเคลื่อนไหวทางการเมือง เพราะสิ่งเล็ก ๆ ของวันนี้อาจเป็นช็อกครั้งใหญ่ในวันหน้า

“ผู้นำจำเป็นต้องสร้างสมดุลระหว่างการกำหนดทิศทางเชิงกลยุทธ์ขององค์กร กับการตระหนักถึงจุดที่ความเสี่ยงกำลังก่อตัวขึ้น แม้ว่าจะยังไม่ปรากฏเป็นรูปธรรม การออกแบบโครงสร้างองค์กรให้พร้อมรับมือกับความไม่แน่นอนเหล่านี้ จะช่วยให้องค์กรสามารถจัดการกับวิกฤติต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และนำไปสู่การเติบโตอย่างยั่งยืนในที่สุด”

“ผู้นำองค์กรจำเป็นต้องบริหารจัดการความเสี่ยงให้สมดุลกับทิศทางเชิงกลยุทธ์ เพื่อให้องค์กรสามารถเติบโตได้อย่างยั่งยืน”

Derek เชื่อว่าองค์กรไทยต้องเปลี่ยนจากตั้งรับ เป็นสถาปัตยกรรมที่ยืดหยุ่นเชิงรุก เพื่อให้ธุรกิจดำเนินต่อได้แม้เกิดวิกฤต การมีระบบสำรองเทคโนโลยี การกระจายความเสี่ยงซัพพลายเออร์ การพัฒนาทักษะพนักงาน และการรวมความเสี่ยงในแผนเติบโตคือคุณสมบัติสำคัญ การบริหารความเสี่ยงคือการเพิ่ม “ความมั่นใจ” ให้ผู้นำตัดสินใจได้ดีขึ้น Marsh จึงเป็นพาร์ตเนอร์ที่ช่วยผู้นำไทย “เห็นอนาคตจากข้อมูล ไม่ใช่จากความเชื่อ”

“โลกวันนี้ไม่ได้ต้องการผู้นำที่รู้คำตอบ แต่ต้องการผู้นำที่ออกแบบระบบให้รับมือกับสิ่งที่ไม่มีใครตอบได้ ถ้าธุรกิจของคุณเข้าใจความเสี่ยงแบบองค์รวม คุณจะไม่กลัวความเปลี่ยนแปลง แต่จะใช้มันเป็นพลังขับเคลื่อนการเติบโตในทศวรรษหน้า”

นี่คือบทสรุปที่ชัดเจนที่สุดของการเดินทางผ่านความเสี่ยงยุคใหม่ ความเสี่ยงไม่ใช่ภาระ แต่คือความสามารถแข่งขันขององค์กรไทยในอนาคต และผู้นำที่เข้าใจสิ่งนี้ก่อน คือผู้นำที่จะพาธุรกิจไปยืนในจุดที่คนอื่นไปไม่ถึง