โครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุจังหวัดชายแดนใต้ ร่วมกับ De’ Lapae Art Space จัดนิทรรศการ ‘สดับเสียงเงียบ จดจำตากใบ 2547 สัญจร: นราธิวาส’ ระหว่างวันที่ 20 ตุลาคม – 10 พฤศจิกายน 2566 ณ หอศิลป์ De’ Lapae Art Space Narathiwat (เดอลาแป อาร์ต สเปซ นราธิวาส) อำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส
สำหรับนิทรรศการสดับเสียงเงียบ จดจำตากใบ 2547 สัญจร เป็นนิทรรศการสัญจรครั้งที่ 2 ของโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุจังหวัดชายแดนใต้ โดยครั้งนี้โครงการทำงานร่วมกับ De’ Lapae Art Space เพื่อให้ความเงียบได้เปล่งเสียง ให้ถ้อยคำสื่อสารได้ และให้วัตถุพยานได้บอกเล่าเรื่องราว เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการต่อสู้กับวัฒนธรรมลอยนวลพ้นผิด ไม่ให้อาชญากรรมของรัฐเกิดขึ้นซ้ำ และเพื่อให้ชีวิตและความทรงจำได้หวนกลับไปสู่พื้นที่
โครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุจังหวัดชายแดนใต้คือความพยายามจัดตั้งพื้นที่การเรียนรู้สาธารณะ เพื่อให้พิพิธภัณฑ์และงานจดหมายเหตุเป็นพื้นที่ขับเคลื่อนประชาธิปไตย และเปิดโอกาสให้แก่เสียง ความเห็น และประสบการณ์อันหลากหลาย โครงการเชื่อมั่นว่า การรวบรวมข้อมูลอย่างเป็นระบบและกิจกรรมการศึกษาคือการสื่อสารเพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ สงวนรักษา และฟื้นฟูความทรงจำของผู้คน เพื่อให้ข้อเท็จจริงชนะความพยายามทำให้ลืมและวัฒนธรรมลอยนวลพ้นผิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระหว่างความยุติธรรมช่วงเปลี่ยนผ่าน
สำหรับเหตุการณ์ตากใบ เกิดขึ้นในวันที่ 25 ตุลาคม 2547 หรือวันนี้เมื่อวัน 19 ปีที่แล้ว ซึ่งเป็นวันหนึ่งของเดือนถือศีลอดในปีนั้น ในช่วงเช้าที่หน้าสถานีตำรวจภูธรตากใบ อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส มีผู้คนนับพันคนมารวมตัวกันเพื่อเรียกร้องให้ปล่อยตัวชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน 6 คนที่ถูกควบคุมตัวและสอบสวนมากว่าสัปดาห์ ด้วยข้อสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับอาวุธที่หายไป
คล้อยบ่ายเริ่มเกิดการปะทะระหว่างผู้ชุมนุมกับเจ้าหน้าที่ แม่ทัพภาคที่ 4 จึงมีคำสั่งสลายการชุมนุม โดยเริ่มจากการฉีดน้ำ ใช้แก๊สน้ำตา และยิงตอบโต้ มีผู้เสียชีวิตในที่เกิดเหตุ 7 คน เจ้าหน้าที่ได้รับบาดเจ็บ 14 นาย เมื่อเจ้าหน้าที่เริ่มควบคุมเหตุการณ์ เจ้าหน้าที่ได้สั่งให้ผู้ชุมนุมถอดเสื้อแล้วมัดมือไพล่หลัง และนำผู้ชุมนุม 1,370 คนขึ้นรถบรรทุกในลักษณะนอนซ้อนทับกันไป เพื่อเดินทางไปยังค่ายอิงคยุทธบริหาร อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี
ทว่าเมื่อรถไปถึงจุดหมาย พบว่ามีผู้เสียชีวิตขณะเดินทาง 77 คน เสียชีวิตที่โรงพยาบาลอีก 1 คนหลังจากนั้น ผลการชันสูตรศพระบุสาเหตุการตายว่า ‘ขาดอาหารและน้ำ ขาดอากาศหายใจ ถูกกดทับที่หน้าอก ไตวายเฉียบพลัน’ นับเป็นเหตุการณ์ที่มีผู้เสียชีวิตมากที่สุดในห้วงเวลา 19 ปีของความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้
