การพูดถึงกลุ่มคนชาติพันธุ์และปัญหาความเหลื่อมล้ำอาจไม่ใช่เรื่องใหม่อะไร แต่การพูดถึงพวกเขาให้พวกเรา ‘รู้จัก’ มากขึ้น ไม่ใช่เรื่องง่ายที่ใครก็สามารถทำได้ เมื่อเดินเข้าไปสัมผัสนิทรรศการใหม่ Sound of the Soul ที่จัดแสดงอยู่ในหอศิลปกรุงเทพฯ ด้วยตัวเอง จึงคิดได้ขึ้นมาทันทีว่านี่คือการนำเสนอ ‘เสียง’ ของกลุ่มชาติพันธุ์ในรูปแบบที่เชื่อว่าไม่ว่าใครก็ต้องอยากหยุดและตั้งใจฟัง
Sound of the Soul เป็นนิทรรศการเสียงจากกลุ่มชาติพันธุ์ที่จัดโดยหอศิลปกรุงเทพฯ ร่วมกับศิลปิน 3 กลุ่ม คือ Hear & Found, ศุภชัย เกศการุณกุล และ DuckUnit พวกเขาตั้งใจช่วยกันออกแบบนิทรรศการให้ออกมาในรูปของงานศิลปะสไตล์ Visual Performance ที่มีองค์ประกอบอื่นๆ เข้ามาช่วยเสริมให้ ‘เสียง’ อันเป็นใจความสำคัญของนิทรรศการมีความเด่นชัดมากขึ้น
ซึ่งเสียงที่นิทรรศการนี้อยากพูดถึงและอยากให้พวกเราฟังมี 3 ความหมาย คือ เสียงธรรมชาติอันเป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่มชาติพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็นเสียงน้ำ เสียงนก หรือเสียงไม้ ต่อมาคือเสียงดนตรีที่เป็นเหมือนวัฒนธรรมของพวกเขา และสุดท้ายเป็นเสียงของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ไม่เคยมีใครรับฟัง
หลายคนอาจคิดว่าเนื้อหาของนิทรรศการนี้ดูหนัก แต่เราว่าทีมศิลปินออกแบบพื้นที่ได้เปิดโล่งและให้อิสระกับผู้ชมมากพอตัว เชื่อว่าทุกคนจะเดินชมและฟังเสียงต่างๆ ได้อย่างเพลิดเพลินจนลืมตัวแน่ๆ
เริ่มตั้งแต่การออกแบบทางเดินด้วยผ้าที่ทำให้รู้สึกเหมือนหลุดเข้าไปในอีกสถานที่หนึ่ง ซึ่งเบื้องหลังผืนผ้าที่ถูกตัดปลายเป็นทรงโค้งราวกับภูเขาจะมีเสียงแว่วๆ ของกลุ่มชาติพันธุ์ให้เราเงี่ยหูฟังด้วย รวมถึงไฟกลางห้องที่เคลื่อนไหวได้ก็ทำให้บรรยากาศดูมีชีวิตชีวาอยู่ตลอดเวลา
เมื่อเดินเข้าไปอีกจะพบงานวิดีโอที่ศิลปินเข้าป่าไปพูดคุยกับกลุ่มชาติพันธุ์ด้วยตัวเอง ก่อนจะนำข้อความเหล่านั้นมาเปิดให้ชมและคิดตามผ่านหูฟัง ซึ่งเรื่องราวตรงนี้ไม่อยากให้ทุกคนเดินผ่าน เนื่องจากเป็นเสียงจริงๆ ของคนชาติพันธุ์ที่ไม่ถูกเกลาหรือดัดแปลง
“ด้วยความที่เราทำงานที่หอศิลป์ และได้เห็นการเรียกร้องต่างๆ อยู่ตลอดเวลา เรื่องความเหลื่อมล้ำของกลุ่มคนชาติพันธุ์ก็เป็นอีกเรื่องที่พวกเราสนใจ แต่เราจะนำเสนออย่างไรให้ไม่กลายเป็นนิทรรศการเชิงมนุษยวิทยาและไม่ต่อว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง จึงเกิดเป็นนิทรรศการนี้ที่อยากให้คนรุ่นใหม่ได้แก้ไขความเข้าใจผิดเกี่ยวกับกลุ่มชาติพันธุ์ที่ไม่มีสอนในห้องเรียน” หนึ่งในทีมผู้จัดนิทรรศการ ฟ้า-กัณหรัตน์ เลี่ยมทอง หัวหน้าฝ่ายกิจกรรมศิลปะของหอศิลป์ บอกกับเรา
Sound of the Soul เปิดให้เข้าชมฟรี ที่ชั้น 4 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (BACC) ตั้งแต่วันนี้ – 31 กรกฎาคม 2565 เวลา 10.00-19.00 น. (ปิดวันจันทร์)
