ปฏิเสธไม่ได้ว่าเรื่องหนึ่งที่กลายเป็นประเด็นชวนถกระหว่างคนในแวดวงภาพยนตร์ด้วยกันเอง ไปจนถึงบุคคลธรรมดาทั่วไปคงหนีไม่พ้นเรื่องของการที่ผู้คนยังนิยมดูภาพยนตร์ในโรงหรือไม่? เนื่องจากในช่วงระยะเวลา 2-3 ปีที่ผ่านมา ธุรกิจโรงภาพยนตร์นั้นถือเป็นหนึ่งในธุรกิจที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักหนาสาหัสที่สุด เพราะการมาถึงของโรคระบาดโควิด การเปลี่ยนผ่านจากยุคโรงภาพยนตร์มาสู่ยุคสตรีมมิง ไปจนถึงเรื่องของเศรษฐกิจที่ฝืดเคือง และการไม่ปรับตัวของโรงภาพยนตร์เอง
อย่างไรก็ตาม คำตอบของคำถามดังกล่าวก็อาจมีหลากหลายรูปแบบตามแต่ความคิดเห็นส่วนบุคคล แต่สิ่งหนึ่งที่ได้รับผลกระทบจากปัจจัยเหล่านั้นมากที่สุด นอกเสียจากโรงภาพยนตร์ทั่วไปที่ต้องปิดทำการในช่วงระยะเวลาหนึ่งคือ โรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนที่ต่างทยอยปิดตัวลงเนื่องจากพิษเศรษฐกิจ ความนิยม หรือกระทั่งเรื่องของกาลเวลาที่ผู้คนส่วนใหญ่ไม่ได้นิยมการดูภาพยนตร์ในโรงเหมือนกับในอดีตด้วยเหตุผลหลายประการ
จนเมื่อปี 2020 โรงภาพยนตร์ Scala ที่เป็นดั่งราชาและลมหายใจสุดท้ายของโรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนก็ได้ล้มหายตายจากไปตามกาลเวลา หลังจากที่ยืนหยัดสร้างความทรงจำให้กับผู้คนที่แวะเวียนเข้ามาชมภาพยนตร์ยาวนานถึง 50 ปี นับตั้งแต่เริ่มเปิดดำเนินการในปี 1969
Scala ที่ระลึกรอบสุดท้าย จึงกลายเป็นเหมือนสารคดีที่พาผู้ชมย้อนกลับไปสำรวจในช่วงเวลาที่โรงภาพยนตร์กำลังรื้อถอนบรรดาสิ่งของต่างๆ ตั้งแต่ป้ายชื่อตัวอักษรหน้าโรงภาพยนตร์ ไปจนถึงผ้าม่าน จอ และเก้าอี้จำนวนนับพันตัว โดยสารคดีใช้วิธีการนำเสนอที่ไม่ได้บอกกล่าวอะไรมากมายกับคนดู สิ่งเดียวที่สารคดีพาเข้าไปสำรวจในช่วงเวลาดังกล่าวจึงมีเพียงแค่การจับจ้อง และเฝ้ามองสิ่งต่างๆ ค่อยๆ หายไปจากภาพความทรงจำของใครหลายคน โรงภาพยนตร์ที่เคยสวยสดงดงามกลับกลายเป็นเพียงแค่เศษซากปรักหักพังที่กำลังจะถูกลบเลือน
ถึงกระนั้น ภาพของการรื้อถอนที่ถูกถ่ายทอดสลับกับบทสนทนาของเหล่าบรรดาพนักงานโรงภาพยนตร์ก็เป็นเหมือนกับบันทึกความทรงจำของชีวิตผู้คนที่เคยมีปฏิสัมพันธ์กับพื้นที่แห่งนี้ และที่สำคัญที่สุดคือ ตัวของคนทำเองก็เป็นหนึ่งในลูกของคนที่เคยทำงานที่โรงภาพยนตร์สยาม ซึ่งเป็นหนึ่งในเครือโรงภาพยนตร์พี่น้องของ Scala ด้วยเช่นกัน
และด้วยการที่เธอเองก็เป็นหนึ่งในคนที่เติบโตมาพร้อมกับโรงภาพยนตร์ จึงไม่น่าแปลกใจนักหากการถ่ายทำสารคดีเรื่องนี้จะมีความเกี่ยวดองกันจนกลายเป็นภาพยนตร์ส่วนตัวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะเมื่อคนทำใช้ Voice Over ในการบรรยายเรื่องราวความทรงจำที่เธอมีต่อผู้คนและสถานที่ต่างๆ ในโรงภาพยนตร์สยาม ฉะนั้นมันจึงมีหลายช่วงในสารคดีที่สามารถพบเห็นเหล่าบรรดาพนักงานถามไถ่สารทุกข์สุกดิบของคนทำ เนื่องจากหลายคนที่เธอรู้จักยังคงเป็นพนักงานที่ทำงานอยู่กับโรงภาพยนตร์ Scala
เรื่องราวความทรงจำของคนทำเองจึงกลายเป็นสิ่งที่ทับซ้อนกันเมื่อสารคดีได้ฉายภาพของการรื้อถอนและพังทลายของโรงภาพยนตร์ Scala ซึ่งถือเป็นจุดพิเศษที่คนทำได้หยิบยืมเอาสถานที่อื่นมาใช้เพื่อนำเสนอเรื่องราวของตัวเอง โดยพื้นเพของโรงภาพยนตร์สยามนั้นได้ถูกทำลายไปจากเหตุการณ์ไฟไหม้ระหว่างการสลายการชุมนุมคนเสื้อแดงในปี 2010 ฉะนั้นไม่ว่าจะด้วยอะไรก็ตามแต่ จุดจบของโรงภาพยนตร์สยามที่เป็นเหมือนบ้านในวัยเด็กของเธอก็เป็นผลพวงมาจากเรื่องของการเมืองโดยตรง
หนึ่งในเรื่องราวความทรงจำที่น่าสนใจที่คนทำเป็นคนบอกเล่าคือ เรื่องของการที่ผู้คนไม่ได้ให้ความนิยมในการดูภาพยนตร์ในโรงเหมือนแต่ก่อน นั่นก็เพราะภาพยนตร์ในอดีตเป็นความบันเทิงที่ไม่ว่าใครก็สามารถเข้าถึงได้อย่างเท่าเทียม ตั๋วภาพยนตร์ที่เคยมีราคาถูก จำนวนเก้าอี้ที่เคยถูกจับจองอย่างหนาแน่น รอบฉายที่แน่นอนและไม่ขาดทุน แต่ในปัจจุบันหลายสิ่งหลายอย่างได้เปลี่ยนไปจากอดีต ความบันเทิงที่ทุกคนสามารถเข้าถึงกลับกลายเป็นสิ่งที่ผู้คนตั้งคำถามถึงความคุ้มค่าในการจ่ายเงินเพื่อเข้าไปรับชม การดูภาพยนตร์ในโรงภาพยนตร์จึงกลายเป็นเหมือนสิ่งที่คนมีกำลังทรัพย์สามารถจับจองได้เพียงอย่างเดียว ซึ่งปัจจัยดังกล่าวก็ส่งผลโดยตรงต่อโรงภาพยนตร์รายย่อยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จนทำให้ต้องปิดตัวไปตามๆ กัน
การรื้อถอนของโรงภาพยนตร์ Scala จึงอาจเป็นเหมือนจุดที่ร่วงโรยของการดูภาพยนตร์ในโรงที่ในยุคสมัยหนึ่งเคยเป็นที่นิยมและแพร่หลายในคนหมู่มาก ซึ่งปัจจุบันอาจไม่ได้เป็นที่นิยมอีกต่อไปแล้ว ผู้คนที่มีความสัมพันธ์และความทรงจำต่อ Scala จึงเป็นเหมือนภาพแทนของวัฒนธรรมการดูภาพยนตร์ที่ผูกพันรายล้อมไปด้วยผู้คนที่สนิทชิดเชื้อและเป็นมิตรกันจนกลายเป็นบันทึกชีวิตและความทรงจำที่มีต่อสถานที่ ซึ่งเป็นสิ่งที่พบเห็นได้ยากจนถึงยากที่สุดในยุคปัจจุบัน
นอกจากเรื่องของค่านิยมและวัฒนธรรมการดูภาพยนตร์ของผู้คนที่เปลี่ยนไป สิ่งหนึ่งที่ไม่สามารถปฏิเสธได้คือ ความตายของโรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนนั้นอาจมีส่วนเกี่ยวพันกับเรื่องทางการเมืองโดยตรง เพราะนอกจากการหายไปของโรงภาพยนตร์สยามแล้ว โรงภาพยนตร์ Scala ที่กำลังอยู่ในช่วงเวลารื้อถอนเองก็ไม่ต่างกัน ทุกอย่างเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่ฝ่ายประชาธิปไตยได้มีการนัดชุมนุมเพื่อเรียกร้องสิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของตัวเองกับรัฐบาล ซึ่งในช่วงท้ายมันได้กลายเป็นเสียงอื้ออึงที่เต็มไปด้วยความหวัง และความสิ้นหวังอยู่รายล้อมความตายของอดีตราชาโรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนที่เคยตั้งตระหง่านอย่างงดงาม
Scala ที่ระลึกรอบสุดท้าย จึงไม่ได้เป็นเพียงแค่สารคดีที่พาไปสำรวจและจับจ้องการรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างของโรงภาพยนตร์ Scala เพียงอย่างเดียว แต่ยึดโยงไปถึงเรื่องของความทรงจำและการเมืองที่มีต่อผู้คนและสถานที่ จนออกมาเป็นบทสรุปความตายของโรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนที่ทั้งเจ็บปวด งดงาม และน่าเศร้าในเวลาเดียวกัน
Scala ที่ระลึกรอบสุดท้าย มีกำหนดเข้าฉายในโรงภาพยนตร์อย่างเป็นทางการแล้ววันนี้
รับชมตัวอย่างได้ที่
