จับตาเลือกตั้งประธานาธิบดีกับทางเลือกอนาคตของฟิลิปปินส์

อีกเพียงไม่ถึง 1 สัปดาห์ การเลือกตั้งทั่วไปของประเทศฟิลิปปินส์ก็จะเกิดขึ้นในวันที่ 9 พฤษภาคม 2022 โดยในวันนั้นจะมีการเลือกตั้งทั้งสมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และการเลือกตั้งระดับท้องถิ่นรวมกันมากกว่า 18,000 ตำแหน่ง แต่สิ่งที่ทุกคนจับตามองคือการเลือกตั้งประธานาธิบดีและรองประธานาธิบดี ซึ่งในฟิลิปปินส์จะเป็นการแยกกันเลือก โดยประธานาธิบดีและรองประธานาธิบดีอาจจะมาจากพรรคการเมือง หรือเป็นผู้สมัครอิสระ ที่บางครั้งก็อาจจะจับมือกันหาเสียงสร้างทีมเดียวกัน หรือบางคราวฟิลิปปินส์ก็ได้ประธานาธิบดีและรองประธานาธิบดีที่มาจากคนละขั้วการเมืองกัน ซึ่งก็เคยเกิดขึ้นมาแล้ว โดยตัวเก็งผู้ท้าชิงตำแหน่งประธานาธิบดี 10 ราย และรองประธานาธิบดี 9 ราย จับคู่กันออกมาได้เป็น 4 ทีมที่น่าสนใจดังนี้

BBMSara UniTeam 2022 ซึ่งเป็นการจับคู่ระหว่างวุฒิสมาชิก เฟอร์ดินานด์ ‘บองบอง’ มาร์กอส จูเนียร์ ลูกชายของ เฟอร์ดินานด์ มาร์กอส อดีตผู้นำเผด็จการทรราชคอร์รัปชันระหว่างปี 1965-1986 ของประเทศฟิลิปปินส์ ลงชิงตำแหน่งประธานาธิบดีภายใต้พรรค Federal Party of the Philippines (PFP) จับคู่กับ ซาราห์ ดูเตร์เต ลูกสาวของ โรดริโก ดูเตร์เต ประธานาธิบดีคนปัจจุบัน โดยปัจจุบันซาราห์ดำรงตำแหน่งเป็นนายกเทศมนตรี (Mayor) เมืองดาเวา และเธอจะลงสมัครตำแหน่งรองประธานาธิบดีภายใต้พรรค Lakas ซึ่งเป็นพรรคการเมืองอุดมการณ์อนุรักษนิยมสายกลาง (ขวา-กลาง) ที่ได้รับการสนับสนุนจากกลุ่มประชาธิปไตยคาทอลิกและประชาธิปไตยมุสลิม แต่ซาราห์เองก็ลงสมัครในนามพรรคการเมืองที่เป็นคนละพรรคคุณพ่อ ซึ่งสังกัดพรรค PDP-Laban ซึ่งมีอุดมการณ์ค่อนมาทางสังคมนิยมประชาธิปไตย และเป็นแกนนำในการจัดตั้งรัฐบาลชุดปัจจุบัน โดยจากการสำรวจคะแนนนิยมล่าสุด (ณ วันที่ 30 เมษายน 2022) ทีม BBMSara มีคะแนนนำสูงถึง 52.9-64% (ผู้เขียนรวบรวมจากหลายโพล) ซึ่งข้อน่าสังเกตคือ โพลส่วนใหญ่จะเป็นการสำรวจคะแนนนิยมจากผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่อยู่ในระดับรายได้ระดับล่างจนมาถึงระดับกลาง-ล่าง ซึ่งกลุ่มนี้จะนิยมชมชอบในความเป็นเซเลบริตี้ของทั้ง 2 คน มากกว่าที่จะสนใจประวัติที่ด่างพร้อยของตระกูลมาร์กอส เพราะคนกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เป็นผู้มีอายุไม่สูงมากนัก ไม่ทันจำความได้ในวันที่อดีตประธานาธิบดีมาร์กอสร่วมกับลูกชาย บองบอง ย่ำยีฉ้อฉลประชาชนฟิลิปปินส์

ทีมที่ 2 ที่หลายๆ ฝ่ายจับตาคือ Team Leni ซึ่งเกิดขึ้นจากการฟอร์มทีมของ เลนี โรเบรโด รองประธานาธิบดีคนปัจจุบันที่ทำงานเคียงคู่กับประธานาธิบดีดูเตร์เต ซึ่งเธอดำรงตำแหน่งนี้มาตั้งแต่ปี 2016 และเป็นผู้สมัครหญิงเพียงคนเดียวที่ลงชิงชัยตำแหน่งประธานาธิบดี โดยเลนีซึ่งลงสมัครในนามผู้สมัครอิสระ จะจับคู่กับวุฒิสมาชิก ฟรานซิส เปกิลินัน จากพรรค Liberal ซี่งมีอุดมการณ์เสรีนิยม และทีมเลนีก็ถือเป็นทีมที่มีคะแนนนิยมมากเป็นอันดับที่ 2 ที่ระดับ 18.5-24.3% แต่ทั้งนี้ก็ต้องพึงระลึกไว้ว่า โพลสำรวจความนิยมจากกลุ่มที่ไม่ใช่เป้าหมายของทีมเลนี เพราะผู้ที่ชื่นชมในตัวของเธอคือกลุ่มรายได้ปานกลางจนถึงรายได้สูง ที่แน่นอนว่ามีความเคร่งครัดในศาสนาคาทอลิกและอิสลาม แต่ก็มีจิตใจที่เปิดกว้างมากกว่ากลุ่มที่เป็นผู้นับถือศาสนาแบบอนุรักษนิยม นั่นทำให้เธอได้รับคะแนนสนับสนุนจากสมาคมศาสนาที่มีสมาชิกเป็นจำนวนมากในประเทศฟิลิปปินส์ โดยสมาชิกของกลุ่มศาสนาเหล่านี้มักเป็นผู้ใหญ่วัยกลางคนขึ้นไป ซึ่งยังจดจำประสบการณ์การต่อต้านระบอบมาร์กอสได้เป็นอย่างดี

ทีมที่ 3 ทีมของคนรุ่นใหม่ที่มีกิจกรรมในโลกโซเชียล นั่นคือทีมของ ฟรานซิสโก ‘อิสโก’ โดมาโกโซ จากพรรค Aksyon ผู้ว่ากรุงมะนิลาคนปัจจุบัน โดมาโกโซถือเป็นแกนนำกลุ่มหัวก้าวหน้าทางการเมืองในฟิลิปปินส์ ที่เน้นการปฏิรูปต่อต้านกลุ่มอำนาจเดิม (Establishment) โดยเขาจะจับคู่กับ นพ.วิลลี ออง ศัลยแพทย์โรคหัวใจ ที่มีชื่อเสียงในโลกโซเชียลจากการทำ Facebook และ YouTube ตอบปัญหาสุขภาพ คะแนนนิยมของทีมอนาคตก้าวใหม่นี้อยู่ที่ 5-11.75%

ทีมสุดท้ายคือ ทีม PROMDI (Progressive Movement for the Devolution of Initiatives) ที่สนับสนุนสุดยอดนักชกขวัญใจมหาชน แชมป์โลก 8 สถาบัน ที่เคยได้แชมป์โลกมาแล้วใน 12 ครั้งจากการชก 5 รุ่น นั่นคือ เอ็มมานูเอล ‘แมนนี’ ปาเกียว ซีเนียร์ ลงชิงตำแหน่งประธานาธิบดี โดย แมนนี ปาเกียว จะจับคู่กับ ลิโต เอเทียนซา ซึ่งเป็น ส.ส. จากจังหวัดบูเฮย์ ลงชิงตำแหน่ง โดยอุดมการณ์ทางการเมืองของทีมนี้คืออนุรักษนิยม ซึ่งถูกวิพากษ์วิจารณ์ค่อนข้างรุนแรงในเรื่องการต่อต้านและการลิดรอนสิทธิกลุ่มคนที่ยอมรับในความหลากหลายทางเพศวิถี (LGBTQI+) โดยคะแนนนิยมของทีมนี้อยู่ที่ระดับ 2-7% เท่านั้น

จากทั้ง 4 ทีมตัวเก็ง โอกาสที่จะพลิกล็อกจากผลสำรวจคะแนนนิยมอาจจะเกิดขึ้นระหว่างทีม BBMSara และทีม Leni เพราะสิ่งนี้เคยเกิดขึ้นมาแล้วในปี 2016 ที่ทั้ง บองบอง มาร์กอส และเลนี โรเบรโด ลงชิงตำแหน่งรองประธานาธิบดี โดยผลสำรวจก่อนการเลือกตั้งคาดการณ์ว่า บองบอง มาร์กอส จะมีโอกาสสูงกว่าในการครองตำแหน่งรองประธานาธิบดี แต่อย่างที่กล่าวไปตอนต้นว่า โพลเน้นการสำรวจจากกลุ่มผู้มีรายได้ระดับล่างจนถึงกลาง-ล่าง แต่ในการเลือกตั้งคราวที่แล้ว กลุ่มผู้มีรายได้สูงและกลุ่มวัยกลางคน ซึ่งยังจดจำยุคสมัยของอดีตประธานาธิบดีมาร์กอสได้ ก็ออกมาเลือกตั้งเป็นจำนวนมากจนทำให้เลนีพลิกโผชนะการเลือกตั้งและดำรงตำแหน่งรองประธานาธิบดี

ดังนั้นในการเลือกตั้งครั้งนี้ก็ต้องจับตาดูว่า กลุ่มวัยกลางคนและผู้มีรายได้สูงจะออกมาใช้สิทธิกันมากน้อยเพียงใด

อีกประเด็นที่น่าสังเกตจากการเลือกตั้งของฟิลิปปินส์ก็คือ ทุกกลุ่มการเมืองไม่ได้แข่งขันกันในเรื่องของการทำนโยบายในการบริหารจัดการและพัฒนาประเทศ การเมืองฟิลิปปินส์เป็นประชาธิปไตยที่คนทั่วๆ ไปไม่ได้ตื่นรู้ ไม่ได้สนใจการแข่งขันในนโยบายของผู้ชิงตำแหน่งทางการเมือง หากแต่เน้นการเลือกตั้งที่มีสีสัน ไลฟ์สไตล์ของผู้ชิงตำแหน่งที่เสมือนซูเปอร์สตาร์หรือเซเลบริตี้ กลายเป็นความฝันความสุขของชาวฟิลิปปินส์ที่ยังยากจน ขาดโอกาส และเผชิญปัญหาความเหลื่อมล้ำในทุกมิติ การเลือกตั้งดูคล้ายกับการเลือกดาราที่ตนชื่นชอบ ดังนั้นจึงไม่ได้เห็นทีมการเมืองใดนำเสนอคำประกาศนโยบาย (Manifesto) อย่างจริงจัง

เราจะเข้าใจนโยบายของผู้สมัครลงเลือกตั้งก็ได้จากเพียงคำให้สัมภาษณ์ หรือคำปราศรัยในรูปแบบทาวน์ฮอลล์ ที่เน้นการจัดแสง สี เสียง และการเกณฑ์กองเชียร์มาโห่ร้องแข่งกัน และผู้สมัครบางราย อาทิ บองบอง มาร์กอส เองก็เลี่ยงที่จะดีเบตในหลากหลายเวที รวมทั้งยังไม่มีนโยบายเศรษฐกิจที่ชัดเจนเพื่อที่จะนำเสนอต่อประชาชนอีกด้วย โดยผู้เขียนได้สรุปประเด็นนโยบายเท่าที่จะสามารถจับความได้ของทีม BBMSara และทีม Leni

จะเห็นได้ว่าประเด็นที่คนฟิลิปปินส์สนใจมากที่สุดคือ ประเด็นทางด้านสังคม ที่อาจจะขัดแย้งกับหลักการทางศาสนาคาทอลิกและอิสลาม นั่นคือ การทำแท้ง การหย่าร้าง การมีความแตกต่างหลากหลายทางเพศวิถี ซึ่งจุดยืนของทั้ง 2 ทีมจะค่อนข้างชัดเจน ในขณะที่พอกล่าวถึงนโยบายเศรษฐกิจ นโยบายสาธารณสุข ความชัดเจนก็จะค่อยๆ ลดลงไป และมีคำถามที่พวกเราผู้สังเกตการณ์มักจะตั้งข้อสังเกตคือ นโยบายเหล่านี้มีแต่รายจ่ายจำนวนมหาศาล ในขณะที่ไม่มีทีมใดเลยที่กล่าวถึงการจัดหารายรับ / รายได้ของรัฐ ที่จะบริหารโครงการเหล่านี้ นั่นหมายความว่า ประชานิยมอาจมาพร้อมกับหนี้สาธารณะก้อนใหญ่ของประเทศ

แต่สิ่งที่เห็นชัดที่สุดของทั้ง 2 ฝ่ายว่าจะมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน และจะส่งผลกระทบต่อประเทศเพื่อนบ้านในประชาคมอาเซียน นั่นคือ ประเด็นนโยบายการต่างประเทศ ที่ทีม BBMSara จะเน้นการประนีประนอม ไม่ขัดแย้งกับจีน และคงความสัมพันธ์แบบรักษาระยะห่างกับสหรัฐฯ ในขณะที่ทีม Leni ดูเหมือนจะเข้าหาสหรัฐฯ และทำให้กรณีพิพาทในทะเลจีนใต้กลายเป็นปัญหาจุดปะทุความขัดแย้งในภูมิภาค ที่มหาอำนาจพร้อมจะเข้าแทรกแซงได้อีกครั้ง

วันที่ 9 พฤษภาคมนี้ พวกเราคนไทยต้องจับตาดูว่า เพื่อนบ้านอาเซียนที่มีประชากรมากกว่า 100 ล้านคนแห่งนี้จะกำหนดอนาคตของพวกเขาอย่างไร

นโยบายด้านสังคม

BBMSara คะแนนนิยม 52.9-64%

การทำแท้ง: สนับสนุนการทำแท้งถูกกฎหมาย ในกรณีถูกข่มขืน ท้องโดยบุคคลในครอบครัว

การหย่าร้าง: สนับสนุนการออกกฎหมายอนุญาตให้หย่าร้าง แต่ต้องมีกระบวนการที่ไม่ง่ายจนเกินไป

การลงโทษประหารชีวิต: ต่อต้านการลงโทษประหารชีวิต

LGBTQ+: สนับสนุนกฎหมายคุ้มครองสิทธิ LGBT+ สนับสนุน Same Sex Civil Union

เลนี โรเบรโด คะแนนนิยม 18.5-24.3%

การทำแท้ง: ไม่สนับสนุนการทำแท้ง ยึดมั่นหลักคาทอลิก

การหย่าร้าง: ไม่สนับสนุนการหย่าร้าง ยึดมั่นหลักคาทอลิก

การลงโทษประหารชีวิต: ขอรับฟังความคิดเห็นที่แตกต่าง อาจสนับสนุนหรือไม่สนับสนุน

LGBTQ+: สนับสนุนคุ้มครองสิทธิ LGBT+ สนับสนุน Same Sex Civil Union แต่ไม่สนับสนุนการแต่งงานระหว่างเพศเดียวกัน

นโยบายเศรษฐกิจ

BBMSara

ให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรม เกษตรกรรม การท่องเที่ยว
เน้นการสร้างงาน
สนับสนุนส่งเสริม MSMEs ผ่านการลด / ยกเว้นภาษี
สนับสนุนการวิจัย
นำ Kadiwa Store (คล้ายๆ ร้านธงฟ้า) กลับมาเพื่อลดค่าครองชีพ

เลนี โรเบรโด

ให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับทะเล / มหาสมุทร ภาคการผลิต อุตสาหกรรมที่ดีกับสิ่งแวดล้อม อุตสาหกรรมไฮเทค และเกษตรทันสมัย

สนับสนุนงบประมาณ 1.9 พันล้านดอลลาร์ เพื่อพัฒนา MSMEs

นโยบายการศึกษา

BBMSara

สร้าง National Education Portal เน้นระบบการศึกษาออนไลน์

เลนี โรเบรโด

สนับสนุนการเปิดโรงเรียน และให้อุปกรณ์เรียนออนไลน์สำหรับเด็กในพื้นที่เสี่ยง
สร้างระบบ Community Learning Hubs
งบประมาณ 1.3 พันล้านดอลลาร์ ให้เด็ก 22 ล้านคน (6 ดอลลาร์ต่อคน)
เพิ่มงบการศึกษาเป็น 6% ของ GDP
เรียกสถานการณ์ปัจจุบันว่า ‘Education Crisis’

นโยบายการต่างประเทศ

BBMSara

นโยบายต่างประเทศอิสระ ‘Friends and Hopefully Allies’
นโยบายไม่เผชิญหน้ากับจีน

เลนี โรเบรโด

ยืนยันอำนาจอธิปไตยของประเทศในทะเลจีนใต้
สนับสนุนการพัฒนาให้กองทัพทันสมัย
รื้อฟื้นผลการตัดสินของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ ที่ให้สิทธิฟิลิปปินส์ในบริเวณพื้นที่พิพาททะเลจีนใต้
สนับสนุนการเจรจาแบบพหุภาคีในกรณีพิพาททะเลจีนใต้ (เปิดทางให้สหรัฐฯ แทรกแซง)