วันนี้ (18 พฤศจิกายน) ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล ผู้อำนวยการศูนย์นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แสดงความคิดเห็นกรณีเหตุการณ์การกระชับพื้นที่การชุมนุมมวลชนเครือข่ายประชาชน ราษฎรหยุดการประชุมความร่วมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก หรือ APEC 2022 ที่เคลื่อนขบวนจากลานคนเมืองไปยังศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เพื่อยื่น 3 ข้อเรียกร้องถึงผู้นำเศรษฐกิจพิเศษ 21 เขต เมื่อช่วง 12.00 น. ที่ผ่านมาว่า เป็นเรื่องที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินถูกยกเลิกไปแล้ว
ผศ.ดร.ปริญญาอธิบายเพิ่มเติมว่า เนื่องจากประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินถูกยกเลิกไปแล้ว การสลายการชุมนุมในช่วงที่มีการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินจากการแพร่ระบาดของโควิดที่ผ่านมานั้น เจ้าหน้าที่ตำรวจไม่เคยต้องทำตามขั้นตอนที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 เลย เนื่องจากมาตรา 3 (1) บัญญัติยกเว้นไว้ว่าพระราชบัญญัติฉบับนี้ไม่ใช้บังคับกับ ‘การชุมนุมสาธารณะในระหว่างเวลาที่มีประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน’
แต่ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินได้ยกเลิกไปแล้ว โดยมีผลตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2565 ที่ผ่านมา ทำให้เจ้าหน้าที่ตำรวจต้องดำเนินการตามพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ ซึ่งจะสลายการชุมนุมได้จะต้องดำเนินการตามมาตรา 21, มาตรา 22, มาตรา 23 และมาตรา 24 จนครบถ้วนก่อน ซึ่งสรุปขั้นตอนได้ดังต่อไปนี้
- ต้องแจ้งผู้ชุมนุมให้เลิกชุมนุมก่อน (มาตรา 21 วรรคหนึ่ง)
- ถ้าผู้ชุมนุมไม่เลิกชุมนุม เจ้าหน้าที่ตำรวจก็ต้องไปร้องขอต่อศาลให้สั่งเลิกการชุมนุม (มาตรา 21 วรรคสอง)
- ถ้าศาลเห็นว่าเป็นการชุมนุมโดยมิชอบด้วยกฎหมาย และสั่งให้เลิกชุมนุม ก็ต้องไปปิดคำสั่งศาลและแจ้งให้ผู้ชุมนุมทราบ (มาตรา 22 วรรคสี่)
- ถ้าผู้ชุมนุมไม่เลิกชุมนุม ก็ให้ประกาศเป็น ‘พื้นที่ควบคุม’ และกำหนดเวลาให้ผู้ชุมนุมออกจากพื้นที่ (มาตรา 23)
- เมื่อกำหนดเวลาครบแล้ว จึงจะถือว่าผู้ชุมนุม ‘กระทำผิดซึ่งหน้า’ แล้วถึงจะดำเนินการจับกุมผู้ชุมนุมได้ ( มาตรา 24)
ผศ.ดร.ปริญญาระบุว่า ดังนั้นแม้เจ้าหน้าที่ตำรวจจะอ้างว่าผู้ชุมนุมขออนุญาตใช้สถานที่ชุมนุมเฉพาะที่ลานคนเมือง การเดินไปสถานที่อื่นจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย และได้มีการแจ้งให้เลิกชุมนุมแล้ว แต่การจะสลายการชุมนุมและจับกุมผู้ชุมนุมได้จะต้องไปขอคำสั่งศาลให้สั่งเลิกการชุมนุม จึงจะดำเนินการสลายการชุมนุมและจับกุมผู้ชุมนุมได้ การสลายการชุมนุมที่แยกถนนดินสอในวันนี้ จึงเป็นการใช้อำนาจโดยมิชอบด้วยกฎหมาย
ทั้งยังมีการยิงกระสุนยางโดยไม่เป็นไปตามมาตรฐานสากลที่สหประชาชาติกำหนดไว้ว่าต้องยิงต่ำเท่านั้น ไม่ใช่ยิงตัวหรือยิงตาเช่นนี้ แล้วก็ยังมีการทำร้ายสื่อมวลชนที่ไปรายงานข่าวบาดเจ็บไปหลายคน ทั้งๆ ที่สื่อมวลชนที่ไปทำหน้าที่ได้ใส่ปลอกแขนสื่อและแสดงตนว่าเป็นสื่อมวลชนแล้ว
เจ้าหน้าที่ตำรวจอาจลืมไปว่าประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินถูกยกเลิกไปแล้ว และดังนั้นเจ้าหน้าที่ตำรวจจึงต้องดำเนินการตามพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ จะไปสลายการชุมนุมหรือจับกุมผู้ชุมนุมโดยไม่ทำตามขั้นตอนที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะไม่ได้ ที่จับกุมไปก็ต้องปล่อยตัว
“การสลายการชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายในวันนี้ ผมเห็นว่าควรจะต้องมีการดำเนินคดีให้เป็นคดีตัวอย่าง เพื่อมิให้เกิดเหตุการณ์แบบนี้อีก แล้วควรต้องฟ้องนายกรัฐมนตรีด้วย เพราะนายกรัฐมนตรีเป็นผู้บังคับบัญชาสำนักงานตำรวจแห่งชาติตามพระราชบัญญัติตำรวจแห่งชาติ และเชื่อได้ว่ารู้เห็นหรืออาจจะเป็นผู้สั่งการด้วยซ้ำ เพราะการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธเป็นสิทธิตามรัฐธรรมนูญ ที่เจ้าหน้าที่ตำรวจและนายกรัฐมนตรีจะต้องเคารพ หากมีอะไรที่เกินเลยไปกว่ากฎหมาย ก็ต้องปฏิบัติกับผู้ชุมนุมตามกฎหมาย มิใช่ใช้กำลังโดยผิดกฎหมายและเกินเลยไปเช่นนี้” ผศ.ดร.ปริญญากล่าวทิ้งท้าย
