เหตุแผ่นดินไหวใหญ่และ สึนามิ ในภูมิภาคโทโฮคุของ ญี่ปุ่น หรือที่ชาวญี่ปุ่นรู้จักในชื่อเหตุ ‘แผ่นดินไหวใหญ่ทางตะวันออกของญี่ปุ่น’ เกิดขึ้นเมื่อเวลา 14.46 น. วันที่ 11 มีนาคม 2011 มีขนาดแมกนิจูด 9.0-9.1 ในมหาสมุทรแปซิฟิก เกิดขึ้นห่างจากคาบสมุทรโอชิกะในภูมิภาคโทโฮคุราว 72 กิโลเมตร ก่อนที่ในอีกประมาณ 30 นาทีต่อมาจะเกิดคลื่นสึนามิสูง 40.5 เมตร ซัดถล่มชายฝั่งของญี่ปุ่น ซัดเข้าชายฝั่งเมืองมิยาโกะในจังหวัดอิวาเตะ และในพื้นที่เมืองเซนได ด้วยความเร็ว 700 กิโลเมตรต่อชั่วโมง และสร้างความเสียหายไปไกลถึง 10 กิโลเมตร ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตเกือบ 20,000 คน บาดเจ็บกว่า 6,500 คน และสูญหาย 2,553 คน
เหตุแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นถือเป็นแผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดของญี่ปุ่นเท่าที่เคยมีการบันทึกมา และรุนแรงที่สุดเป็นอันดับ 4 ของโลก นับตั้งแต่มีการบันทึกข้อมูลแผ่นดินไหวสมัยใหม่ตั้งแต่ปี 1900
นอกจากนี้ สึนามิยังสร้างความเสียหายให้กับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิจิ ก่อให้เกิดภัยพิบัติสารกัมมันตรังสีรั่วไหล จนทำให้ทางการต้องอพยพประชาชนกว่า 470,000 คนออกจากพื้นที่รัศมี 20 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้า
ภายหลังภัยพิบัติ ญี่ปุ่นใช้เวลาเก็บกวาดซากความเสียหายจากแผ่นดินไหวและสึนามิที่เกิดขึ้นเกือบ 4 ปี ขณะที่รัฐบาลญี่ปุ่นได้ตั้งหน่วยงานฟื้นฟู ใช้เวลาปฏิบัติการฟื้นฟูทั่วภูมิภาคโทโฮคุ 10 ปี
ส่วนกรณีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะมีความพยายามควบคุมและฟื้นฟูต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน โดยพื้นที่เมืองฟุกุชิมะมีประชาชนที่อพยพกลับเข้าไปอยู่แล้วราว 30,000 คน
ขณะที่ IMF ประเมินความเสียหายจากภัยพิบัติแผ่นดินไหวและสึนามิที่เกิดขึ้นสูงถึง 2-3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ
โดยบาดแผลและฝันร้ายจากภัยพิบัติที่เกิดขึ้นยังติดอยู่ในความทรงจำของชาวญี่ปุ่น และมีการจัดพิธีรำลึกต่อเนื่องจนถึงทุกวันนี้
