รางวัลโนเบล สาขาวรรณกรรม ปี 2021 ตกเป็นของ อับดุลราซัก กูร์นาห์ นักเขียนชาวแทนซาเนียวัย 72 ปี คำอธิบายของคณะกรรมการมอบรางวัลระบุว่า เขาได้รับรางวัล “จากการเจาะเข้าไปถึงผลกระทบของลัทธิล่าอาณานิคมและชะตากรรมของผู้ลี้ภัย ในกระแสธารระหว่างวัฒนธรรมและทวีป อย่างเห็นอกเห็นใจและไม่ประนีประนอม”
กูร์นาห์เกิดเมื่อปี 1948 และเติบโตมาบนเกาะแซนซิบาร์ในมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งหลังการปลดปล่อยอย่างสันติจากการปกครองอาณานิคมของอังกฤษในเดือนธันวาคม ปี 1963 ก็นำไปสู่การปฏิวัติ ซึ่งนำไปสู่การกดขี่การข่มเหงพลเมืองอาหรับ มีการสังหารหมู่ และกูร์นาห์เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ตกเป็นเหยื่อ หลังเรียนจบเขาถูกบังคับให้แยกจากครอบครัวของเขาและหนีออกนอกประเทศ ซึ่งในเวลานั้นกลายเป็นสาธารณรัฐแทนซาเนียที่ตั้งขึ้นใหม่ เขามาถึงอังกฤษในฐานะผู้ลี้ภัยในช่วงปลายทศวรรษ 1960 และกว่าเขาจะกลับไปยังแซนซิบาร์ได้อีกครั้งก็คือในปี 1984 ทำให้เขาได้พบกับพ่อในช่วงสั้นๆ ก่อนที่พ่อของเขาจะเสียชีวิต กูร์นาห์ดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ด้านวรรณคดีอังกฤษและวรรณคดีหลังยุคอาณานิคมที่ University of Kent ในเมืองแคนเทอร์เบอรี จนเกษียณอายุเมื่อเร็วๆ นี้ แม้เขาจะมีภาษาสวาฮิลีเป็นภาษาแม่ แต่เขาเขียนงานโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นเครื่องมือ
นวนิยายของเขา เช่น ‘Paradise’ ซึ่งตีพิมพ์เมื่อปี 1994 บอกเล่าเรื่องราวของเด็กชายคนหนึ่งที่เติบโตขึ้นมาในแทนซาเนียช่วงต้นศตวรรษที่ 20 และได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัล Booker Prize ซึ่งถือเป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญในฐานะนักประพันธ์, ‘By the Sea’ (2001) เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับความผิดหวังและหลอกตัวเอง เมื่อมุสลิมคนหนึ่งจากแซนซิบาร์ขอลี้ภัยในอังกฤษด้วยวีซ่าปลอมในนามของศัตรู และได้พบเจอลูกชายของศัตรูที่ได้รับมอบหมายให้มาช่วยเขาปรับตัวในดินแดนใหม่ หรือเรื่อง ‘Desertion’ (2005) เป็นต้น
“ในนวนิยายจำนวนสิบเรื่องของเขา เขาเจาะเข้าไปถึงผลกระทบของลัทธิล่าอาณานิคมในแอฟริกาตะวันออก และผลกระทบของลัทธิล่าอาณานิคมดังกล่าวที่มีต่อชีวิตของบุคคลที่ถูกถอนรากถอนโคนและอพยพอย่างต่อเนื่อง และด้วยความเห็นอกเห็นใจอย่างยิ่ง” แอนเดอร์ส โอลซัน หัวหน้าคณะกรรมการโนเบลของ Swedish Academy ระบุ
การเลือกเขาให้ได้รับเกียรติยศสูงสุดในด้านวรรณคดีเกิดขึ้นในช่วงเวลาแห่งความตึงเครียดทั่วโลกเกี่ยวกับการอพยพ เนื่องจากผู้คนหลายล้านหนีภัยความรุนแรงและความยากจนในสถานที่ต่างๆ เช่น ซีเรีย อัฟกานิสถาน และอเมริกากลาง หรือต้องพลัดถิ่นจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ขณะที่ผู้ได้รับรางวัลอย่างกูร์นาห์ระบุกับ Reuters ว่า เป็นสิ่งที่ยอดเยี่ยมและวิเศษมาก และเป็นความประหลาดใจอย่างยิ่ง จนเขาต้องรอที่จะได้ฟังการประกาศด้วยตนเองก่อนจะเชื่อได้
รางวัลนี้มีมูลค่า 10 ล้านคราวน์สวีเดน หรือราว 1.14 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และกูร์นาห์เป็นนักเขียนที่เกิดในแอฟริกาคนที่ 6 ที่ได้รับรางวัลโนเบล สาขาวรรณกรรม
อ้างอิง:
