“teamLab Borderless เป็นอย่างไรบ้าง” คือคำถามที่ได้ยินทุกครั้ง และทุกครั้งที่ตอบไปว่า “มหัศจรรย์” เราก็คิดแค่ว่าถ้ามีคำที่อธิบายความพิเศษได้ดีกว่านี้ก็น่าจะต้องใช้คำนั้น

หลังจากใช้เวลากว่า 3 ชั่วโมงท่องไปในโลกศิลปะ MORI Building DIGITAL ART MUSEUM: teamLab Borderless เราพูดได้เต็มปากว่านี่คือพิพิธภัณฑ์ศิลปะดิจิทัลที่เปิดประสบการณ์ใหม่ในแบบที่แตกต่างจากทุกๆ พิพิธภัณฑ์ที่เคยไปมา และการไปโตเกียวครั้งต่อๆ ไป teamLab Borderless คือจุดหมายที่จะต้องขอไปซ้ำทุกครั้ง!

ทำความรู้จัก teamLab และ MORI Building

teamLab คือกลุ่มคนรักศิลปะที่รวมตัวผู้คนหลายสาขาอาชีพ ทั้งวิศวกร โปรแกรมเมอร์ สถาปนิก กราฟิกดีไซเนอร์ ศิลปิน และอีกมากมาย พวกเขามารวมตัวกัน ใช้ดิจิทัลเป็นเหมือนผืนผ้าใบในการสร้างงานศิลปะที่ทั้งงดงาม มีเรื่องราว เชื่อมโยงธรรมชาติ และสร้างประสบการณ์ใหม่ในหัวใจใครที่ได้ชมอย่างไม่รู้ลืม

หลังจากที่ทาง teamLab ก่อตั้งในปี 2001 พวกเขาค่อยๆ สร้างผลงานจนเป็นที่รู้จักและเริ่มจัดแสดงงานนิทรรศการไปทั่วโลก ทั้งมิลาน ปารีส ลอนดอน สิงคโปร์ เมลเบิร์น รวมถึงประเทศไทยที่พวกเขาเคยมาจัดนิทรรศการในปี 2016 ในที่สุด teamLab ก็ได้สร้างพิพิธภัณฑ์ถาวรของพวกเขาเป็นครั้งแรกโดยร่วมกับ MORI Building นักพัฒนาและปฏิรูปเมืองที่ตั้งใจพัฒนาคุณภาพเมืองอย่างยั่งยืน จนได้ออกมาเป็นพิพิธภัณฑ์ศิลปะดิจิทัล MORI Building DIGITAL ART MUSEUM: teamLab Borderless ตั้งอยู่ที่พาเลตต์ ทาวน์ โอไดบะ โตเกียว

Art is Borderless

ความมหัศจรรย์ของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ อย่างแรกคืองานศิลปะกว่า 50 ชิ้นที่นำมาจัดแสดงไม่มีขอบเขต แม้ว่าจะมีห้องแยกเป็นส่วนต่างๆ แต่กลับกลมกลืนเชื่อมโยง ให้ความรู้สึกว่าทั้งหมดบอกเล่าเรื่องราวเดียวกัน แม้กระทั่งบริเวณทางเดิน ผนังของบันได รวมทั้งตัวเราเองที่กลายเป็นส่วนหนึ่งของงานศิลปะไปด้วย

ตรงตามความหมายของชื่องาน teamLab Borderless คือการลบเลือนเส้นแบ่งระหว่างตัวงาน ตัวชิ้นงานอื่นๆ ผู้ชมงาน ผู้ชมงานคนอื่นๆ เราหลอมละลายเป็นหนึ่งในจักรวาลกว้างใหญ่ของศิลปะดิจิทัลที่นอกจากความตื่นเต้นประทับใจที่ได้รับ ยังสร้างความคิดใหม่ๆ แรงบันดาลใจใหม่ให้เกิดขึ้น เปรียบเทียบง่ายๆ คล้ายเราเข้าไปอยู่ในเกม แล้วเล่นผ่านด่านต่างๆ มีส่วนร่วมในเกมโดยไม่ได้เป็นแค่ผู้เฝ้ามองจากภายนอก

แตกต่างจากพิพิธภัณฑ์อื่นๆ ที่เราได้แต่ยืนมองเฉยๆ teamLab Borderless เราสามารถเป็นส่วนหนึ่งของศิลปะ ทั้งยังต้องเอาร่างกายเข้าแลกเพื่อสร้างความงามที่ยิ่งๆ ขึ้นไปของแต่ละชิ้นงาน เช่น การร่วมกันกระโดดในห้อง Boing Boing Universe ที่ยิ่งกระโดดยิ่งเกิดดวงดาวต่างๆ ไปจนถึงจักรวาล หรือ Forest Lamp ป่าแห่งโคมไฟส่องสว่างที่โคมไฟจะเปลี่ยนสีตามการเคลื่อนไหวของผู้เข้าชม หรือภาพสัตว์ป่าที่เดินอยู่ตามผนัง เราสามารถเอามือลูบเพื่อให้ขนร่วงออกมากลายเป็นกลีบดอกไม้แสนสวย

ความมหัศจรรย์อีกอย่างคือแนวคิดเพื่อการพัฒนาเยาวชน กำลังสำคัญในอนาคต ด้วยการจัดหลายส่วนแสดงให้เป็นพื้นที่สำหรับเด็กๆ ในการเรียนรู้ ทำความรู้จักศิลปะและจินตนาการไร้ขอบเขตในโลกดิจิทัล ทั้งยังเป็นพื้นที่ให้พบเพื่อนใหม่และเชื่อมโยงเพื่อนมนุษย์เข้าไว้ด้วยกัน

ความมหัศจรรย์ที่สุดก็คือพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ไปกี่ครั้งจะไม่มีวันเหมือนเดิม กระทั่งเจ้าของงานเองยังยืนยันว่าตัวเขายังไม่เคยเห็นงานทั้งหมด! นั่นเพราะพิพิธภัณฑ์ขนาด 10,000 ตารางเมตรแห่งนี้ทำงานเบื้องหลังด้วยการใช้คอมพิวเตอร์ 520 เครื่อง โปรเจกเตอร์ 470 ชุด โปรแกรมคอมพิวเตอร์ อัลกอริทึม รวมทั้งเซนเซอร์จับการเคลื่อนไหวและอุณหภูมิต่างๆ อีกนับไม่ถ้วน นั่นทำให้สิ่งที่เกิดขึ้นแต่ละครั้งมีรายละเอียดที่แตกต่างกันไป รวมถึงการมีส่วนร่วมของคนกับชิ้นงานก็ก่อให้เกิดการตอบสนองที่แตกต่างไปเช่นกัน!

นอกจากนี้การจัดแสดงงานยังเป็นแบบ 3 มิติ แตกต่างจากสิ่งที่เราได้พบเจอในชีวิตประจำวันที่เป็น 2 มิติแนวระนาบ (กระดาษ หนังสือ ทีวี สมาร์ทโฟน) การเข้าชมงาน 3 มิติช่วยสร้างมุมมอง สร้างความคิดใหม่ๆ ออกจากกรอบแบบเดิมที่เราติดมาตลอด

การเดินชมงานจากห้องหนึ่งไปสู่ห้องใหม่เต็มไปด้วยความรู้สึกตื่นเต้นในความคิดสร้างสรรค์ที่ศิลปะดิจิทัลทำให้เราร้อง ‘ว้าว’ ได้ทุกครั้ง ทั้งยังได้รับประสบการณ์ที่เชื่อเถอะว่าเมื่อกลับออกมา ในหัวใจคุณจะเต็มไปด้วยความสุขกับสิ่งที่พวกเขาคิดสร้างขึ้นมา และถึงแม้จะกลับสู่โลกใบปกติแล้ว ความรู้สึกในใจนั้นก็จะไม่ลืมเลือนหายไปอย่างแน่นอน

Let’s get lost! ไปหลงรักศิลปะชิ้นเด็ดๆ กันเลย

หลังจากเก็บสัมภาระในล็อกเกอร์เรียบร้อย เดินมาถึงทางเข้าพิพิธภัณฑ์จะมี 3 ทางเลือกให้เราเข้าไป ไม่มีถูกผิดหรือการเดินเรียงลำดับที่ถูกต้อง เราควรปล่อยอิสระเลือกไป เพราะอย่างที่บอกแล้วว่าทุกครั้งที่กลับไป teamLab Borderless มันไม่เคยเหมือนเดิม!

พื้นที่ 10,000 ตารางเมตรแบ่งออกเป็น 5 โซน อันประกอบด้วย Borderless World, teamLab Athletics Forest, Future Park, Forest of Lamps และ EN Tea House

Borderless World

โซนที่ปล่อยให้เราเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ มีปฏิสัมพันธ์กับตัวงานได้ด้วย ชิ้นงานเด่นๆ ต้องยกให้ Light Sculpture ห้องมืดที่เราเล่นสนุกได้ด้วยการไล่จับไฟ หรืออยู่เฉยๆ ไฟก็อาจส่องมาที่ตัวเรา หรือรอจังหวะเฝ้าดูไฟที่เคลื่อนไหวเข้ากับจังหวะดนตรีล้อมรอบตัวเราได้อย่างงดงาม

Light Sculpture

The Way of the Sea, the Nest ห้องทรงกลมที่วางตาข่ายไว้คล้ายรังนก เข้าไปนั่งชมนอนชมดูแสงสีเสียงที่เกิดขึ้นรอบๆ ตัวได้อย่างน่าอัศจรรย์

Black Waves ห้องสำหรับนั่งชมคลื่น ตรงกลางห้องมีบีนแบ็กวางอยู่หลายตัวให้รับชมคลื่นจากมุมต่างๆ ได้ตามชอบใจ บอกเลยว่าบรรยากาศไม่ต่างกับการที่เรานั่งมองคลื่นอยู่ริมทะเลจริงๆ

Black Waves

Universe of Water Particles น้ำตกและสวนดอกไม้ที่เราอาจต้องใช้เวลาอยู่ที่นี่นานสักหน่อย เพราะเป็นไฮไลต์ชิ้นสำคัญที่ใช้ดิจิทัลสร้างงานศิลปะใกล้เคียงธรรมชาติอย่างที่สุด โปรดสังเกตว่าเมื่อยืนอยู่ในบริเวณนี้ สายน้ำจะไหลอ้อมตัวเราไปในแบบที่เป็นจริงตามธรรมชาติ และพอขยับเท้า ดอกไม้ก็จะเบ่งบานให้เห็น

Universe of Water Particles

Wander Through the Crystal World ห้องที่มีไฟคริสตัลสูงจรดเพดาน แสงไฟปรับเปลี่ยนรูปแบบได้ตามการสั่งงานจากแอปพลิเคชันของ teamLab ที่ผู้เข้าชมสามารถดาว์นโหลดมาใช้งานได้เช่นกัน แนะนำให้ลองสั่งสายฝน แล้วคุณจะรู้ว่าเมื่อฝนดิจิทัลตก มันสวยคาดไม่ถึงอย่างไร!

Wander Through the Crystal World

Memory of Topography เป็นอีกห้องที่เปลี่ยนแปลงได้ตามฤดูกาล ทั้งภาพทุ่งนา ดอกไม้ผลิบานในฤดูร้อน หรือภาพหิ่งห้อยนับพันๆ ตัวด้วยการฉายภาพไปบนแผ่นโฟมสีขาวซึ่งเคลื่อนไหวได้คล้ายธรรมชาติ แม้ว่าเราจะเห็นภาพต้นข้าวบนแผ่นโฟม แต่ด้วยการเคลื่อนไหวที่เป็นธรรมชาติ เรากลับชื่นชมภาพตรงหน้าไม่ต่างกับการออกไปอยู่กลางทุ่งนาของจริง

The Way of the Sea through the Memory of Topography – Colors of Life

teamLab Athletics Forest

ป่าแห่งการเคลื่อนไหว เป็นพื้นที่ให้ร่างกายได้สัมผัสประสบการณ์แบบ 3 มิติเพื่อกระตุ้นการเจริญเติบโตของสมองส่วนฮิปโปแคมปัสสำหรับเด็กๆ ทั้งการปีนผาไปตามหินเรืองแสง การกระโดดเพื่อสร้างหลุมดำ หรือการโหนบาร์ที่จอภาพรอบตัวจะปรากฏภาพหลอกตาคล้ายๆ เราลอยอยู่ในบริเวณไร้น้ำหนัก ชิ้นงานเด่นๆ ในส่วนนี้ที่ห้ามพลาด ได้แก่

Boing Boing Universe พื้นที่ขึงด้วยตาข่ายที่ชวนเราลงไปกระโดดๆๆ ยิ่งกระโดด ดาวดวงเล็กๆ จะเริ่มเห็นใหญ่ขึ้น ยิ่งกระโดดร่วมกันหลายคน ยิ่งทำให้เห็นดวงดาวเติบโต จนเมื่อถึงจุดหนึ่งเราจะเห็นดวงดาวสลายตัวกลับไปเป็นละอองดาว ได้เรียนรู้วงจรชีวิตจักรวาล ไปจนถึงการเกิดหลุมดำที่ดูดกลืนทุกอย่าง และบิ๊กแบงที่ก่อให้เกิดการเริ่มต้นใหม่อีกครั้ง

Boing Boing Universe

Three-dimensional Bouldering หินปีนผาเรืองแสงที่เราต้องปีนป่ายไปเรื่อยๆ ยิ่งปีนก้อนหินที่เราสัมผัสจะเปลี่ยนเป็นสีเดียวกันแล้วส่งสัญญาณไปยังหินก้อนอื่นๆ ให้เปลี่ยนสีตามเส้นทางของเรา ที่เราต้องทำคือเลือกหินสีเดิมในการปีนป่ายไปเรื่อยๆ เพื่อพบทางออก

Three-dimensional Bouldering

Graffiti Nature ป่ากราฟฟิตี้ ที่นี่จำลองภาพน้ำตก บ่อน้ำ สิ่งมีชีวิตต่างๆ เราจะเห็นปลาวาฬว่ายอย่างเชื่องช้าแบบเดียวกับที่เคยเห็นในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ เห็นวงจรชีวิตสัตว์จากลูกอ๊อดกลายเป็นกบ กินแมลง ทุกก้าวของเราจะมีดอกไม้ผลิบาน

Graffiti Nature – High Mountains and Deep Valleys

Weightless Forest of Resonating Life ป่าไร้น้ำหนัก ในห้องนี้จะเต็มไปด้วยบอลลูนพลาสติกหลายขนาด เมื่อมีคนเข้าชม บอลลูนจะเปลี่ยนสีไปเรื่อยๆ และยิ่งผู้เข้าชมมีปฏิสัมพันธ์กับบอลลูน จะลูบคลำหรือตีก็ได้ สีก็จะยิ่งเปลี่ยนไปด้วย

Weightless Forest of Resonating Life

Future Park

จะเรียกว่าเป็นพื้นที่สำหรับครอบครัวโดยแท้ก็ไม่ผิด เพราะบริเวณนี้เป็นกิจกรรมที่เด็กๆ ต้องชอบใจในการเล่นสนุกไปกับครอบครัวและเพื่อนๆ ไฮไลต์ชิ้นเด่นๆ เช่น

Sketch Aquarium ห้องที่มีภาพใต้ทะเลฉายไว้ตลอดเวลา สัตว์น้ำหน้าตาแปลกๆ มาจากผลงานสร้างสรรค์ที่เราสามารถลงสีแล้วสแกนเพื่อให้ภาพเคลื่อนไหวปรากฏบนผนังได้ด้วย

Sketch Aquarium

Sliding Through the Fruit Field ตั้งกล้องให้พร้อม สไลเดอร์ขนาดใหญ่แห่งนี้จะสวยมากเมื่อร่างกายของเราจะลื่นไถลลงไปกระทบภาพดิจิทัล เกิดเป็นภาพใหม่ๆ คล้ายเป็นหนึ่งในเกมได้อย่างน่าสนุกสนาน

Sliding Through the Fruit Field

Forest of Lamps

ป่าแห่งโคมไฟ นับเป็นอีกหนึ่งไฮไลต์สำคัญที่ทำงานเชื่อมโยงกับร่างกายเราได้อย่างชาญฉลาดและสวยงาม เมื่อก้าวเข้าไปในห้องกระจกที่มีโคมไฟนับพันๆ ชิ้น แสงไฟที่เคยเป็นสีเดียวกันทั้งหมดจะเริ่มเปลี่ยนสีตามผู้ชมที่เข้ามา โดยเปลี่ยนสีต่อกันเป็นลูกคลื่น ยิ่งเราเดินไปเรื่อยๆ ไฟก็จะเปลี่ยนสีตามไปด้วย และเมื่อมีผู้ชมคนอื่นๆ เข้ามาจะยิ่งสวยเพราะสีของไฟที่เปลี่ยนไปในบริเวณต่างๆ เชื่อว่าเราจะต้องใช้เวลาที่ป่าแห่งโคมไฟนานพอสมควร เพราะจะกดถ่ายรูปรัวๆ อย่างน้อย 100 รูป

Forest of Resonating Lamps – One Stroke

EN Tea House

มาถึงบริเวณที่เราค่อนข้างชอบอีกส่วนหนึ่ง เพราะเป็นการผนวกหลากหลายมิติเข้าด้วยกัน ทั้งการมองเห็น ได้ยินเสียง การสัมผัส และการดื่มชาจริงๆ! นี่คือร้านชาของพิพิธภัณฑ์ที่พิเศษสุดๆ ชาจะเสิร์ฟในถ้วยทรงกลม เมื่อวางถ้วยชาไว้เฉยๆ ภาพดอกไม้จะปรากฏ ซึ่งชาแต่ละถ้วยจะมีลายดอกไม้ที่แตกต่างกันไป เมื่อดื่มชา ดอกไม้จะโปรยปราย ถึงแม้เราจะย้ายที่วางถ้วยชาอยู่บ่อยๆ แต่เซนเซอร์จะตามจับการเคลื่อนไหวและมอบดอกไม้สวยๆ บนถ้วยชาเราได้ทุกครั้ง สำคัญที่สุด ชาถ้วยนี้รสชาติดีมาก!

EN Tea House

อ่านถึงบรรทัดนี้ เราก็ต้องยืนยันอีกครั้งว่านี่คือพิพิธภัณฑ์ศิลปะดิจิทัลที่งดงามและสร้างประสบการณ์ในหัวใจไม่รู้ลืม และการอ่านรีวิว ดูคลิปวิดีโอต่างๆ ก็ล้วนเป็นงานเชิงสองมิติที่ ‘รู้สึก’ เทียบไม่ได้เลยกับการไปได้สัมผัส ได้ยิน ได้เห็นด้วยตาตัวเอง!

และถ้าจะมีใครถามอีกว่า “teamLab Borderless เป็นอย่างไรบ้าง” ถ้ามีคำที่อธิบายความพิเศษได้ดีกว่า “มหัศจรรย์” เราก็น่าจะต้องใช้คำนั้นเป็นคำตอบ

Photo: teamLab