เป็นข้อเท็จจริงที่ ดวงจันทร์ กำลังเคลื่อนตัวออกห่างจากโลกไปด้วยระยะเฉลี่ย 3.8 เซนติเมตรต่อปี และจะมีผลกระทบต่อการหมุนรอบตัวเองที่ช้าลงของโลก รวมถึงทำให้มนุษย์ในอนาคตไม่มีโอกาสได้อยู่ใต้เงามืดของ ดวงจันทร์ ระหว่างเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงได้อีกแล้ว
แต่ปรากฏการณ์เหล่านี้จะเกิดขึ้นในช่วงเวลาอีก ‘หลายร้อยล้านปี’ จากวันนี้ ซึ่งเป็นเรื่องที่นักวิทยาศาสตร์ทราบมานานแล้ว และไม่ใช่เรื่องที่น่าตื่นตระหนกแต่อย่างใด
ดร.มติพล ตั้งมติธรรม นักวิชาการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เปิดเผยกับ THE STANDARD ว่า “การถอยห่างของ ดวงจันทร์ และการหมุนช้าลงของโลกนั้นเป็นเรื่องปกติ สืบเนื่องมาจากแรงไทดัลที่ดวงจันทร์กระทำกับโลก แรงเสียดทานที่น้ำขึ้นน้ำลงกระทำกับโลก จะทำให้โลกหมุนช้าลง และดวงจันทร์ค่อยๆ ถอยออกห่างกันไปโดยปริยาย สืบเนื่องมาจากกฎอนุรักษ์โมเมนตัม”
จากการวัดระยะทางด้วยการสะท้อนแสงเลเซอร์กับแผงกระจก Laser Ranging Retroreflector ที่นักบินอวกาศภารกิจ Apollo 11, 14 และ 15 นำไปติดตั้งบนพื้นผิวดวงจันทร์ เช่นเดียวกับยานอวกาศของรัสเซียและอินเดีย ทำให้นักวิทยาศาสตร์พบว่าดวงจันทร์ค่อยๆ ถอยห่างจากโลกไปโดยเฉลี่ยปีละ 3.8 เซนติเมตร สอดคล้องกับอัตราการหมุนช้าลงของโลก 0.002 วินาทีต่อศตวรรษ ตามกฎอนุรักษ์โมเมนตัมเชิงมุม
นั่นคือในทุกๆ ล้านปี เวลาหนึ่งวันบนโลกจะนานขึ้นราว 20 วินาที ซึ่ง ดร.มติพล ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า “การหมุนช้าลงของโลกจะส่งผลให้นาฬิกาที่เราใช้นั้นค่อยๆ ผิดเพี้ยนไป เราจึงต้องมีการปรับนาฬิกาให้เดินช้าลงหนึ่งวินาทีเป็นประจำ เรียกว่า Leap Second ซึ่งครั้งล่าสุดเพิ่งเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2016 นี้เอง”
อย่างไรก็ตาม การเพิ่มวินาที Leap Second ไม่ได้อิงจากการหมุนรอบตัวเองที่ช้าลงของโลกเพียงอย่างเดียว โดยยังต้องคำนึงถึงปัจจัยการเปลี่ยนแปลงของมหาสมุทร แกนหลอมเหลวภายในโลก ชั้นบรรยากาศของโลก ขั้วน้ำแข็ง และอื่นๆ จากการติดตามข้อมูลโดยหน่วยงาน International Earth Rotation and Reference Systems Service หรือ IERS
ด้วยข้อมูลในปัจจุบัน นักดาราศาสตร์คาดว่าในอีก 200 ล้านปีจากนี้ หนึ่งวันบนโลกจะมีเวลายาวนานประมาณ 25 ชั่วโมง แต่อาจมีปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลกระทบต่อช่วงเวลาดังกล่าวได้ อาทิ ความเปลี่ยนแปลงของแกนหลอมเหลวภายในโลก หรือปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ต่างๆ
ในอดีต ดวงจันทร์นั้นเคยโคจรใกล้โลกยิ่งกว่าในปัจจุบัน โดยมีหลักฐานจากเปลือกหอยดึกดำบรรพ์ที่บ่งชี้ว่าโลกยุคโบราณนั้นมีช่วงวันที่สั้นกว่าในปัจจุบัน โดยหนึ่งวันในยุค Devonian อาจมีเวลาเพียง 22 ชั่วโมง และหนึ่งปีมีระยะเวลานานกว่า 400 วัน ก่อนจะค่อยๆ ถอยออกห่างไปทุกปี
ผลกระทบจากการเคลื่อนตัวออกห่างโลก นอกจากทำให้เวลาหนึ่งวันยาวนานขึ้น และโลกหมุนช้าลงประมาณ 0.002 วินาทีในทุก 100 ปีแล้ว นักดาราศาสตร์พบว่าในอีก 600-1,000 ล้านปีจากนี้ ดวงจันทร์จะอยู่ห่างเกินกว่าบดบังดวงอาทิตย์ได้เต็มดวง ทำให้มนุษย์โลกในอนาคตอันไกลโพ้นไม่มีโอกาสได้มองเห็นสุริยุปราคาเต็มดวงได้อีกต่อไป คงเหลือไว้เพียงสุริยุปราคาวงแหวนเท่านั้น
ในช่วงเวลาเดียวกัน นักวิทยาศาสตร์คาดว่ามหาสมุทรบนโลกคงแห้งเหือดไปเสียหมดแล้ว เนื่องจากดวงอาทิตย์มีการขยายตัวและมีอุณหภูมิสูงขึ้น ตามวัฏจักรของดาวฤกษ์ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ในอนาคตไกลโพ้นที่ยังไม่เกิดขึ้นในช่วงชีวิตของมนุษย์ยุคปัจจุบัน
ภาพ: Matt Cardy / Getty Images
อ้างอิง:
