Lovers of Modena หรือคู่รักแห่งโมเดนา คือโครงกระดูกมนุษย์โบราณคู่หนึ่งที่พบในหลุมขุดค้นหนึ่งในหลายหลุมจากเมืองโมเดนา ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนเหนือของอิตาลีเมื่อปี 2009 และมีชื่อเสียงโด่งดังขึ้นมาจากความโรแมนติกที่ ณ เวลานั้น ทุกคนเข้าใจกันว่า คือคู่รักสามีภรรยาชายหญิงที่ยังกุมมือกันจากวาระสุดท้ายของชีวิตผ่านวันเวลากว่า 1,500 ปี ก็ยังไม่คลายมือจากกัน
แต่แล้วล่าสุด นักวิจัยกลับพบว่า โครงกระดูกคู่นี้เป็นเพศชายทั้งคู่!
ลักษณะของโครงกระดูกของทั้งคู่ที่เสื่อมสลายไปในส่วนสำคัญ ทำให้ในระยะแรก นักวิจัยไม่อาจระบุเพศที่แน่นอนลงไปได้ว่าเป็นเพศใด รวมทั้งความสัมพันธ์ที่แท้จริงระหว่างโครงกระดูกจากศตวรรษที่ 4-6 นี้ก็ยังคงเป็นปริศนา
แต่ที่แน่ๆ คือ คนทั้งสองถูกฝังเอาไว้ด้วยกัน และมีการจัดท่าทางเอาไว้อย่างจงใจ โดยเฉพาะส่วนของมือข้างหนึ่งของทั้ง 2 ฝ่าย ที่เกาะกุมกันอย่างแนบแน่น แตกต่างจากหลุมอื่นในแหล่งฝังศพเดียวกันที่เป็นโครงกระดูกแบบเดี่ยวๆ
จวบจนล่าสุด ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยโบโลญญาของอิตาลี นำโดย ดร.เฟเดริโก ลูจลิ นักมานุษยวิทยา ได้ใช้เทคนิค chromatogram วิเคราะห์โปรตีนอะมิโลจีนินที่มีอยู่ในเคลือบฟันของโครงกระดูก ‘คู่รักแห่งโมเดนา’ และพบชนิดของโปรตีนอะมิโลจีนินอยู่ในรูปแบบของ AMELY (amelogenin isoform Y) ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีในเพศชายเท่านั้นบนฟันของทั้ง 2 โครงกระดูก ซึ่งแตกต่างจากโปรตีนอะมิโลจีนินในรูปแบบ AMELX (amelogenin isoform X) ที่พบได้จากทั้ง 2 เพศ
การพบโปรตีนอะมิโลจีนินในรูปแบบนี้เป็นสิ่งยืนยันอย่างแน่นอนว่า เจ้าของโครงกระดูกคู่รักแห่งโมเดนาเป็นเพศชายทั้งคู่ แต่ความสัมพันธ์ของทั้งคู่ยังคงคลุมเครือ
ดร.เฟเดริโก ลูจลิ ได้ให้สัมภาษณ์กับสื่ออิตาลีว่า จากสภาพโดยรอบของบริเวณที่ฝังโครงกระดูกเหล่านี้ อาจบอกได้ว่า เป็นสุสานของผู้เสียชีวิตจากสงคราม แต่ก็ยังยากจะระบุลงไปให้แน่นอนได้ว่า ทั้งคู่เป็นเพื่อนสนิท เป็นญาติ หรือเป็นคู่รัก
“ในอดีต การฝังศพในลักษณะของการจับมือกัน หรือแม้กระทั่งจัดท่าให้นอนกอดกันนั้นพบเห็นได้ทั่วไป แม้ไม่บ่อยนัก” ดร.เฟเดริโก ลูจลิ กล่าวเสริม “แต่ทุกคู่ที่ผ่านมาจากการขุดค้นล้วนแล้วแต่เป็นคู่ชาย-หญิง เราไม่เคยพบคู่ชาย-ชายแบบในหลุมนี้มาก่อนเลย”
แม้ความสัมพันธ์แบบชาย-ชายจะเป็นเรื่องปกติธรรมดาในยุคกรีกโบราณ ถึงขนาดมีความพยายามส่งเสริมให้เหล่านักรบในกองทัพมีคู่รักเพศเดียวกัน ตามคำที่รจนาใน เพลโต ซิมโพเซียม Pelto’s Symposium ว่า
“หากเป็นไปได้ รัฐหรือกองทัพควรสร้างขึ้นด้วยคู่รัก พวกเขาย่อมเป็นผู้ขับเคลื่อนเมืองและกองทัพของตัวเองได้อย่างดีที่สุด… และเมื่อต้องรบเคียงข้างกัน แม้จะมีกำลังไม่มาก แต่ก็อาจครอบครองโลกได้ เนื่องเพราะคู่รักย่อมไม่อาจละทิ้งกัน ทำให้ไม่อาจละทิ้งหน้าที่หรือหนีทัพไป แน่นอนว่า พวกเขาพร้อมจะยอมตายเพื่อกันและกัน ด้วยสิ่งนี้ คนที่ขี้ขลาดที่สุดก็อาจกลายเป็นวีรบุรุษสงครามขึ้นมาได้ ด้วยเพราะความรักจะเป็นแรงผลักดันให้กับเขา”
รูปแบบความสัมพันธ์แบบชาย-ชายจากยุคกรีกค่อยๆ เปลี่ยนแปลงไป เมื่อมาถึงยุคโรมัน ความสัมพันธ์แบบนี้ก็ลดลงจนกลายเป็นสิ่งที่นิยมกันในวงแคบ โดยเฉพาะช่วงเวลาที่มีการฝังศพคู่รักแห่งโมเดนานี้ ตรงกับช่วงปลายยุค ซึ่งเป็นช่วงที่อาณาจักรโรมันกำลังเสื่อมถอย ความสัมพันธ์ทางเพศในรูปแบบนี้ก็ไม่ได้รับการยอมรับอีกต่อไป
ดังนั้น ไม่ว่าช่วงที่มีชีวิตของทั้งคู่จะมีความสัมพันธ์กันอย่างไร เมื่อเสียชีวิตลง ผู้ที่ทำหน้าที่ปลงศพจะไม่นำเรื่องนี้มาเกี่ยวข้องกับพิธีกรรม จึงมักจะฝังศพทุกศพแยกห่างกันออกไป ด้วยเหตุนี้โครงกระดูกคู่รักแห่งโมเดนาคู่นี้ จึงยังคงมีที่มาที่ไปที่ลึกลับ ยากจะสืบค้นได้ว่า ความจริงแล้วทั้งคู่เป็นใคร และมีความสัมพันธ์ต่อกันแบบใดกันแน่
พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล
อ้างอิง:
