ละครเวทียังจำเป็นต้องดูสดหรือไม่ ในยุคที่มีทั้งโควิด-19 และแพลตฟอร์มสตรีมมิง

โรงละคร Richard Rogers ณ มหานครนิวยอร์ก ที่จัดแสดงมิวสิคัลชื่อดังเรื่อง Hamilton โดยละครเวทีบรอดเวย์ทุกเรื่องถูกสั่งปิดมาตั้งแต่เดือนมีนาคมเพราะวิกฤตโควิด-19 และตอนนี้มีกำหนดกลับมาเปิดอีกครั้งปี 2021 หากสถานการณ์ดีขึ้น

หลังเกิดวิกฤตการแพร่ระบาดของโควิด-19 โรงละครทั่วโลกต่างต้องปิดทำการชั่วคราวมาตั้งแต่เดือนมีนาคม แม้สถานการณ์ในประเทศไทยจะเริ่มคลี่คลาย โรงมหรสพสามารถเปิดทำการได้โดยยังต้องเว้นระยะห่าง แต่ทั้งบรอดเวย์ สหรัฐอเมริกา และเวสต์เอนด์ ประเทศอังกฤษ สองแหล่งที่มีชี่อเสียงด้านละครเวทีนั้นยังไม่มีทีท่าว่าสถานการณ์จะดีขึ้น ทั้งผู้ประกอบการและศิลปินต่างต้องปรับตัวเพื่อให้อุตสาหกรรมละครเวทียังดำเนินต่อไปได้ มีการเปลี่ยนแปลงที่น่าสนใจหลายอย่าง ซึ่งอาจส่งผลต่อวงการละครเวทีในอนาคต หนึ่งในนั้นคือการชมละครเวทีผ่านทางแพลตฟอร์มสตรีมมิง

ละครเพลงชื่อดัง Hamilton: An American Musical เล่าเรื่องราวของ อเล็กซานเดอร์ แฮมิลตัน หนึ่งในบิดาผู้ก่อตั้งสหรัฐอเมริกา เจ้าของรางวัลโทนี 11 สาขา เดิมทีมีกำหนดการนำบันทึกการแสดงเมื่อปี 2016 ไปเปิดตัวฉายในโรงภาพยนตร์ปี 2021 ก็ต้องพลิกแผนมาขายให้แพลตฟอร์มสตรีมมิงอย่าง Disney+ ในราคาสูงถึง 75 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 2,385 ล้านบาท และลงเนื้อหาให้ชมตั้งแต่วันที่ 3 กรกฎาคมที่ผ่านมา

นอกจากนี้ยังมี Diana The Musical ละครเพลงเรื่องราวชีวิตของเจ้าหญิงไดอานา เจ้าหญิงแห่งเวลส์ เดิมมีกำหนดเปิดตัวที่บรอดเวย์ในเดือนมีนาคมที่ผ่านมา แต่ด้วยวิกฤตโควิด-19 และการปิดบรอดเวย์ทำให้ต้องเลื่อนไปเปิดตัวเดือนพฤษภาคม 2021 ทางโปรดักชันละครจึงปรับแผนเตรียมถ่ายทำในโรงละครโดยไม่มีผู้ชมในเดือนมีนาคม 2021 เพื่อจะเปิดตัวในแพลตฟอร์มสตรีมมิงอย่าง Netflix ให้ชมได้ทั่วโลก

Diana The Musical ที่จะฉายทาง Netflix เดือนมีนาคม 2021

แม้การถ่ายทำบันทึกการแสดงละครเวทีอาจไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่วิกฤตโควิด-19 ที่ทำให้โรงละครต้องปิดทำการมาเป็นเวลาหลายเดือนก็ทำให้หลายฝ่ายเห็นความสำคัญและหันมามองการ ‘เพิ่มทางเลือก’ ในการชมละครเวทีหรือศิลปะการแสดงสดทุกประเภท

ทางฝั่งสหรัฐอเมริกาที่มีแพลตฟอร์มสตรีมมิงสำหรับดูละครเวทีหรือศิลปะการแสดงโดยเฉพาะมานานแล้ว เช่น BroadwayHD ซึ่งมีแนวโน้มของผู้ชมเพิ่มมากขึ้น และมีจำนวนผู้ประกอบการเพิ่มขึ้นด้วยเช่นกัน มีรายงานว่าตลาด OTT Media (Over-the-top Media) หรือบริการสื่อสารและแพร่ภาพผ่านอินเทอร์เน็ตในสหรัฐอเมริกาเมื่อปี 2018 เติบโตขึ้น 11% และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องจากข้อมูลของ eMarketer และยังมีผู้ประกอบการรายใหญ่อย่าง WarnerMedia และ NBCUniversal Media ที่เตรียมเปิดแพลตฟอร์มเช่นกัน นอกเหนือจากดิสนีย์ที่เปิดตัว Disney+ ในหลายประเทศไปแล้ว

ทางฝั่งเอเชีย National Theatre ของประเทศเกาหลีใต้ก็กำลังสร้างแพลตฟอร์มสำหรับชมการแสดงออนไลน์ โดยเริ่มต้นทดลองฉายบันทึกการแสดงละครเวทีในเดือนกันยายนนี้ และมีกำหนดจะเปิดตัวในปี 2021 ทั้งยังสามารถชมบันทึกการแสดงบางเรื่องได้ผ่านแพลตฟอร์ม Naver หรือ V Live ได้อีกด้วย ส่วนประเทศญี่ปุ่นก็มีการฉายผ่านเว็บไซต์สตรีมมิงต่างๆ เช่นกันอย่าง Save The Theatre, Theatre Complex และโปรดักชันละครมีการปรับตัวให้ในรอบการแสดงเดียวกันสามารถรับชมสดได้ทั้งในโรงละครหรือผ่านแพลตฟอร์ม ส่วนประเทศไทยในช่วง 5 เดือนที่ผ่านมา (มีนาคม-กรกฎาคม) มีการฉายบันทึกการแสดงของไทยให้ชม 51 เรื่องผ่าน Facebook, YouTube, Vimeo, AIS Play ซึ่งมีเพียง 14% เท่านั้นที่เสียค่าชม โดยค่าเข้าชมเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 198 บาท ถือว่าราคาถูกเมื่อเทียบกับบัตรเข้าชมการแสดงในโรงละครทุกขนาดที่อยู่ระหว่าง 200-6,000 บาท ซึ่งราคาที่ถูกลงนี้น่าจะช่วยให้เข้าถึงผู้ชมได้มากขึ้น

นอกจากบันทึกการแสดงแล้วก็ยังมีการผลิตละครใหม่ที่ทั้งแสดงและดูผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ เล่นสดผ่านแอปพลิเคชันต่างๆ อย่าง Zoom หรือ Facebook Live อีกด้วย หากจะพูดถึงความสดใหม่ รูปแบบนี้อาจจะยังคงความสดใหม่และการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างนักแสดงและผู้ชมเอาไว้ได้ แน่นอนว่าการฉายบันทึกการแสดงอาจทำให้เสน่ห์ของความเป็นการแสดงสดหายไป หลายคนยังมองว่าอาจทำให้ผู้ชมมาซื้อบัตรชมที่โรงละครลดลง จึงไม่นิยมการถ่ายทำบันทึกการแสดง จนเมื่อเกิดวิกฤตไวรัสขึ้น หลายฝ่ายก็เริ่มให้ความสนใจมากขึ้น

การแสดงครั้งสุดท้ายของ ลิน-มานูเอล มิแรนดา สำหรับมิวสิคัลเรื่อง Hamilton เมื่อปี 2016

การเติบโตของแพลตฟอร์มสตรีมมิงและการชมละครออนไลน์มีแนวโน้มจะทำให้ผู้ชมสนใจละครเวทีหรือการแสดงสดเพิ่มมากขึ้น มีข้อสังเกตจากงานแสดงดนตรีและงานคอนเสิร์ตที่มีจำนวนมากตามการเพิ่มขึ้นของแพลตฟอร์มสตรีมมิงในการฟังเพลง และมีโพลสำรวจความคิดเห็นโดย Morning Consult ที่ทำการสำรวจความเห็นของผู้ชม Hamilton ผ่าน Disney+ จำนวน 2,202 คน โดยทำการทดสอบในช่วงวันที่ 7-9 กรกฎาคม 2020 (ซึ่งหลังจากการลงเนื้อหาให้ชมเพียง 4 วัน) พบว่า

82% เป็นผู้ชมที่ไม่ใช่แฟนละครเวที (หรือชมละครเวทีเพียง 1-3 ครั้งต่อปี) และสนใจชมบันทึกการแสดงอื่นๆ ด้วย
84% เป็นผู้ชมที่ไม่ใช่แฟนละครเวที (หรือชมละครเวทีเพียง 1-3 ครั้งต่อปี) และสนใจที่จะไปชมการแสดงสดที่โรงละคร

อย่างไรก็ตาม ถ้าอยากได้ประสบการณ์ของการชมการแสดงสดก็ยังต้องไปชมที่โรงละคร แต่การเพิ่มขึ้นของแพลตฟอร์มสตรีมมิงจะส่งผลให้อุตสาหกรรมละครเวทีโลกได้รับความสนใจมากขึ้น ด้วยการเข้าถึงของเนื้อหาที่เลือกชมได้จากหลากหลายประเทศ และเมื่อได้ลองทำความรู้จักละครเวทีผ่านแพลตฟอร์มสตรีมมิงแล้วก็คงทำให้การเลือกไปชมที่โรงละครนั้นน่าสนใจและใกล้ตัวขึ้น หากโรงละครกลับมาเปิดทำการได้อย่างปกติอีกครั้ง คาดว่าจะมีคนสนใจมาชมการแสดงสดเพิ่มขึ้น

ผู้ชมชาวไทยเองก็มีโอกาสได้ชมการแสดงจากต่างประเทศได้ง่ายและหลากหลายขึ้น ส่วนทางด้านของผู้สร้างสรรค์ผลงานในประเทศไทย โปรดักชันใหญ่นั้นยังไม่มีข่าวความเคลื่อนไหวเท่าใดนัก ส่วนโปรดักชันละครโรงเล็กจำนวนมากเปิดให้ชมบันทึกการแสดง และมีการสร้างสรรค์ละครออนไลน์รูปแบบใหม่มากมายอย่างต่อเนื่อง ซึ่งก็เป็นโอกาสดีที่ชาวต่างชาติก็จะได้ชมการแสดงร่วมสมัยจากศิลปินไทยเพิ่มมากขึ้นเช่นกัน

พิสูจน์อักษร: ภาสิณี เพิ่มพันธุ์พงศ์

อ้างอิง: