เมื่อค่าฝุ่น PM 2.5 ในกรุงเทพฯ และเมืองใหญ่เริ่มขยับแตะโซนที่ “เริ่มมีผลต่อสุขภาพ” หลายคนอาจเริ่มรู้สึกแสบจมูก เจ็บคอ หรือเหนื่อยง่ายกว่าปกติ ผู้เชี่ยวชาญด้านมลพิษทางอากาศชี้ว่า ช่วงปลายปีเป็นฤดูกาลที่มีโอกาสเกิด “อากาศนิ่งและฝุ่นสะสม” สูงกว่าปกติ โดยเฉพาะในพื้นที่เมืองที่มีการจราจรหนาแน่น และมีการสะสมของควันจากยานพาหนะตลอดวัน แม้ผู้คนในเมืองจะหลีกเลี่ยงฝุ่นได้ยาก แต่การรู้เท่าทันสถานการณ์และปรับพฤติกรรมเล็กๆ รอบตัว สามารถช่วยลดผลกระทบต่อสุขภาพได้
1. ตรวจค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้านเป็นประจำ เช็กค่าฝุ่นจากแอปคุณภาพอากาศ เช่น Air4Thai, IQAir หรือแผนที่คุณภาพอากาศของ กทม. เพราะค่าฝุ่นในเมืองเปลี่ยนแปลงตลอดทั้งวัน โดยเฉพาะช่วงเช้า–สาย และเวลารถติดช่วงเย็น
2. เลือกหน้ากากที่ป้องกัน PM 2.5 ได้จริง การสวมหน้ากาก N95 หรือ KN95 จะช่วยลดการสูดละอองฝุ่นขนาดเล็กเข้าสู่ร่างกายได้ดีที่สุด ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า หากต้องทำงานกลางแจ้งหรือเดินทางนาน ควรเลือกแบบที่กระชับใบหน้าเพื่อลดช่องว่างที่ทำให้ฝุ่นเล็ดลอดเข้าไปได้
3. ปิดประตู–หน้าต่างในเวลาที่อากาศแย่ เพราะ PM 2.5 สามารถเล็ดลอดเข้ามาสะสมในห้องได้ง่าย หากจำเป็นต้องเปิด ระบายอากาศช่วงเช้าตรู่หรือช่วงที่ค่าฝุ่นต่ำที่สุดของวันแทน
4. เครื่องฟอกอากาศเป็นตัวช่วยสำคัญ สำหรับชีวิตคนเมืองที่ต้องใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่ในคอนโดหรือออฟฟิศ เครื่องฟอกอากาศที่มี HEPA Filter ถือเป็นไอเท็มจำเป็นของฤดูฝุ่น ควรเปลี่ยนไส้กรองตามกำหนด และเปิดให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ใช้งานจริง เช่น ห้องนอน ห้องทำงาน หรือมุมที่อยู่ประจำ
5. ลดการออกกำลังกายกลางแจ้งในวันที่ค่าฝุ่นสูง เพราะการหายใจเร็วและลึกขึ้นจะทำให้ร่างกายรับ PM 2.5 มากกว่าเดิม
6. ดื่มน้ำบ่อยขึ้น และสังเกตอาการผิดปกติ การดื่มน้ำจะช่วยให้ร่างกายชะล้างสารระคายเคืองออกได้เร็วขึ้น หากมีอาการเจ็บคอ แสบตา หายใจลำบาก ไอแห้ง หรือเหนื่อยผิดปกติ ควรหยุดกิจกรรมกลางแจ้งทันที
7. วางแผนเดินทางให้ฉลาดขึ้น หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องออกนอกบ้าน ลองวางแผนการเดินทางใหม่ เลี่ยงเส้นทางที่รถติด หรือเวลาที่ควันจากท่อไอเสียสูงที่สุด การเลือกเดินทางด้วยรถไฟฟ้าหรือรถสาธารณะที่ปล่อยมลพิษน้อยกว่ารถยนต์ส่วนตัว ก็ช่วยลดการสัมผัสฝุ่นได้
8. ดูแลสุขภาพปอดและภูมิคุ้มกัน การนอนหลับให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่อุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผักผลไม้สีสด เห็ด ถั่วต่างๆ และออกกำลังกายสม่ำเสมอในวันที่อากาศดี จะช่วยให้ร่างกายมีความแข็งแรงเพียงพอในการรับมือกับฤดูกาลฝุ่น
