“กรดไขมันดีอย่างโอเมกา 3 มีในปลาไทยๆ ราคาไม่แพงบ้างไหมคะ”
มีคำถามเรื่องสุขภาพส่งมาทางทวิตเตอร์เป็นปกติ ซึ่งในขณะที่หมอกำลังพิมพ์ตอบด้วยความปกตินั้นเอง
มีค่ะ ปลาไทยๆ อย่างปลาทู ปลาจาระเม็ด ปลาดุก ปลาสวาย ปลานิล… ทันทีที่นิ้วก้อยขวาเคาะตัวอักษร ล.ลิง ความรู้สึกบางอย่างที่ไม่เป็นปกติก็แทรกขึ้นมาในสมอง
“เลี้ยงมาเหมือนลูก จะไปกินลงได้อย่างไร” จากคำบอกเล่าต่อกันมาว่าพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้เคยตรัสไว้
เรื่องราวการกำเนิดของปลานิลเริ่มต้นขึ้นเมื่อสมเด็จพระจักรพรรดิอะกิฮิโตะ ครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศมกุฎราชกุมารแห่งประเทศญี่ปุ่น ได้น้อมเกล้าฯ ถวายปลาน้ำจืดในตระกูลทิลาเปีย (Tilapia) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Tilapia nilotica Linn. จำนวน 50 ตัว แด่ในหลวงรัชกาลที่ 9
ซึ่งพระองค์ทรงเล็งเห็นว่าปลานิลเป็นปลาที่มีโปรตีนดี มีประโยชน์ต่อสุขภาพ จึงนำมาเลี้ยงและขยายพันธุ์เพื่อพระราชทานให้กับประชาชน และยังทรงพระราชทานชื่อปลาว่า ‘ปลานิล’ ซึ่งมาจากอักษร 3 ตัวแรกของชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ Nil
ความรู้สึกบางอย่างที่ไม่เป็นปกตินำพาความทรงจำให้ย้อนกลับไปเมื่อสิบกว่าปีก่อน ในช่วงเวลาที่ต้องตัดสินใจหาทำเลบ้านเช่าเพื่ออยู่อาศัยสมัยที่เรียนหนังสืออยู่บอสตัน คอปลีย์, เซาท์บอสตัน, ไซน่าทาวน์ หลายชื่อผุดขึ้นมาเป็นตัวเลือกในสมองจนยากจะตัดสินใจ หมอจึงเลือกที่จะนั่งรถเมล์สาย 1 ซึ่งเป็นรถเมล์สายหลักที่วิ่งตามถนน Massachusetts Avenue จากบอสตันทางตอนใต้ ขึ้นเหนือไปจนถึงแคมบริดจ์ แล้วลงสำรวจตามแต่ละป้ายที่เป็นย่านชุมชนเพื่อให้เท้าพาใจไปสัมผัสว่าถูกชะตากับทำเลไหน
นั่งรถเมล์สลับกับเดินหลงไปมาอยู่ราว 3 ชั่วโมงกว่า เท้าหมอก็มาหยุดอยู่หน้าโรงพยาบาลแห่งหนึ่งที่มีชื่อว่า Mount Auburn Hospital ในเมืองแคมบริดจ์ เป็นโรงพยาบาลขนาดไม่ใหญ่นัก ตัวตึกก็ไม่ได้มีอะไรพิเศษ แต่กลับรู้สึกมีความอบอุ่นเป็นพิเศษเกิดขึ้นในใจโดยไม่ทราบสาเหตุ หมอเดินอย่างไม่คาดหวังอะไรไปเรื่อยๆ รอบบริเวณนั้น จนพบกับป้ายหินสีดำขนาดใหญ่ที่หัวมุมถนน
KING BHUMIBOL ADULYADEJ SQUARE
This square commemorates the birth of His Majesty King Bhumibol Adulyadej of Thailand at Mount Auburn Hospital in Cambridge, Massachusetts on December 5, 1927 while his father, Prince Mahidol, was a student at Harvard Medical School. The square was dedicated on April 8, 1990 by Her Royal Highness Princess Chulabhorn, youngest daughter of their Majesties the King and Queen of Thailand. This plaque was unveiled on November 14, 1992 by Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn.
ข้อความในป้ายอธิบายได้ชัดเจนว่าทำไมถึงรู้สึกคุ้นหูกับชื่อ Mount Auburn และเหตุใดจึงสัมผัสได้ถึงความอบอุ่นแต่ร่มเย็นของบรรยากาศในย่านนี้
หมอปักหมุดหาบ้านเช่าบนถนน Mount Auburn ทันทีแบบไม่ต้องเสียเวลาไปสำรวจย่านอื่นอีก สำหรับเด็กไทยไกลบ้านแล้ว การได้อยู่ใกล้สถานที่พระราชสมภพและย่านที่พระองค์ประทับเมื่อยังทรงพระเยาว์ช่วยให้รู้สึกว่าไกลก็เหมือนใกล้ได้ประมาณหนึ่ง เพิ่งจะเข้าใจคำว่า ‘เย็นศิระ เพราะพระบริบาล’ ที่ร้องในเพลง สรรเสริญพระบารมี ก็วันนั้นนั่นเอง
จากปลานิล คลื่นความคิดลอยไปไกลจนถึงเรื่องราวในอดีตที่แคมบริดจ์ ความฟุ้งซ่านที่เกินกว่าปกติขณะทำงานบนระเบียงบ้านของหมอนี้คงเป็นผลจากวันเวลาที่ใกล้จะขยับไปถึง 13 ตุลาคม วันแห่งความปวดร้าวของประชาชนคนไทย
หมอละสายตาจากจอคอมพิวเตอร์เบื้องหน้า ทอดสายตาออกนอกระเบียงบ้านไปยังวิวสะพานภูมิพลที่ตั้งตระหง่านอยู่เหนือแม่น้ำเจ้าพระยา ไม่ว่าจะวันที่ฝนตกหรือแดดออก สะพานนี้มีความสวยสง่าและพร้อมให้บริการประชาชนที่สัญจรไปมาเสมอ ถัดจากสะพานเป็นคลองลัดโพธิ์ ประตูระบายน้ำที่ทรงมีพระราชดำริปรับให้ลึกและกว้าง พร้อมสร้างอาคารประกอบเพื่อเป็นทางลัดในการระบายน้ำจากแม่น้ำเจ้าพระยาลงสู่ทะเลได้อย่างรวดเร็ว ช่วยบรรเทาปัญหาน้ำท่วมในกรุงเทพมหานคร
ส่วนตัวหมอเชื่อว่า แม้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชจะจากเราไปเกือบปีแล้ว แต่พระราชกรณียกิจมากมายของท่านยังคงปรากฏอยู่ในสถานที่ บรรยากาศ อาหาร สิ่งของมากมายในชีวิตประจำวัน พระองค์ยังทรงโอบอุ้มและอำนวยสุขให้กับประชาชนชาวไทย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเล็กๆ ที่จับต้องได้อย่างปลานิล ไปจนถึงเรื่องที่จับต้องไม่ได้ แต่รู้สึกได้อย่าง ความภูมิใจที่ได้เกิดในแผ่นดินของรัชกาลที่ 9 พระราชกรณียกิจของพระองค์ยังคงอยู่ในทุกตารางนิ้วของแผ่นดิน สมดั่งพระนาม ภูมิพล ซึ่งแปลว่า กำลังของแผ่นดิน
‘เย็นศิระ เพราะพระบริบาล’ เป็นจริงในทุกสถานที่และทุกเวลา เพราะพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชยังคงสถิตในดวงใจปวงชนชาวไทยเสมอ…และตลอดไป
