กลายเป็นหนึ่งในโศกนาฏกรรมที่สะเทือนขวัญชาวรัสเซียที่สุดในรอบ 20 ปี หลังกลุ่มมือปืนอย่างน้อย 4 คนบุกเข้าไปกราดยิงผู้คนภายในอาคารศาลาว่าการเมืองโครคัส (Crocus City Hall) สถานที่จัดคอนเสิร์ตยอดนิยมใกล้กรุงมอสโก ขณะที่มีประชาชนจำนวนมากเข้าไปชมคอนเสิร์ต เมื่อช่วงค่ำของวันศุกร์ที่ผ่านมา (22 มีนาคม)
โดยมือปืนเปิดฉากยิงสังหารหมู่แบบไม่เลือกหน้า ทำให้ผู้คนพากันกรีดร้องและวิ่งหนีตายหรือหลบซ่อนตัวด้วยความหวาดกลัว ผลของการโจมตีคร่าชีวิตผู้คนไป 133 ศพ บาดเจ็บกว่า 140 คน ถือเป็นเหตุโจมตีก่อการร้ายในรัสเซียที่ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากที่สุดนับตั้งแต่เหตุการณ์จับตัวประกันที่โรงเรียนในเบสลันเมื่อปี 2004
ภายหลังเกิดเหตุกลุ่มมือปืนได้พยายามหลบหนี แต่ถูกทางการรัสเซียจับกุมตัวได้ทั้งหมด 4 คน ในแคว้นเบรียนสก์ (Bryansk) ไม่ไกลจากชายแดนที่ติดกับยูเครน
ขณะที่เครือข่ายของกลุ่มก่อการร้ายเบอร์ต้นอย่างไอเอส (IS) หรือกลุ่มรัฐอิสลาม ในประเทศอัฟกานิสถาน ที่รู้จักในชื่อกลุ่ม ISIS-K อ้างความรับผิดชอบในการก่อเหตุครั้งนี้
คำถามสำคัญคือ กลุ่มนี้เป็นใคร และมีแรงจูงใจอะไรที่ทำให้ต้องโจมตีรัสเซีย?
ISIS-K คืออะไร?
ชื่อเต็มของ ISIS-K คือ กลุ่มรัฐอิสลามของแคว้นโคราซาน (Islamic State Khorasan Province) ซึ่งตั้งตามชื่อเก่าที่ใช้เรียกภูมิภาคนี้ ซึ่งรวมถึงบางส่วนของอิหร่าน เติร์กเมนิสถาน และอัฟกานิสถาน
กลุ่มนี้ก่อตั้งในอัฟกานิสถานตะวันออกตั้งแต่ช่วงปลายปี 2014 และสร้างชื่อเสียงอย่างรวดเร็วในเรื่องของความโหดร้ายสุดโต่ง
ISIS-K เป็นหนึ่งในเครือข่ายระดับภูมิภาคที่ก่อการร้ายมากที่สุดของกลุ่มรัฐอิสลาม โดยสมาชิกกลุ่มมีจำนวนสูงสุดในช่วงปี 2018 ก่อนจะลดลงจากการกวาดล้างโดยตาลีบันและกองทัพสหรัฐฯ
ที่ผ่านมาสหรัฐฯ จับตามองกลุ่มนี้ว่าเป็นภัยคุกคามอย่างต่อเนื่อง โดยพลเอก ไมเคิล คูริลลา ผู้บัญชาการกองบัญชาการกลางสหรัฐฯ (US Central Command) บอกกับสภาคองเกรสเมื่อเดือนมีนาคมปีที่แล้วว่า กลุ่ม ISIS-K นั้นกำลังพัฒนาขีดความสามารถในการ ‘ปฏิบัติการภายนอกประเทศ’ อย่างรวดเร็ว และจับตามองไปที่การปฏิบัติการในทวีปยุโรปและเอเชีย
ขณะที่คาดว่า ISIS-K จะสามารถโจมตีผลประโยชน์ของสหรัฐฯ และชาติตะวันตกนอกอัฟกานิสถานได้ภายในช่วงเวลาเพียง 6 เดือน โดยแทบไม่มีการเตือนล่วงหน้าหรือไม่มีเลย ส่วนการโจมตีในดินแดนของสหรัฐฯ นั้นมีโอกาสเกิดขึ้นได้น้อยกว่า
ทั้งนี้ ความสามารถในการรวบรวมข่าวกรองของสหรัฐฯ เพื่อต่อต้านกลุ่มหัวรุนแรงในอัฟกานิสถานอย่าง ISIS-K ลดลงอย่างมากนับตั้งแต่การถอนทหารสหรัฐฯ ออกจากประเทศเมื่อปี 2021
โดยกองทัพสหรัฐฯ เผยว่า มองเห็น ‘เค้าโครงแบบกว้างๆ’ ของการโจมตีที่กำลังจะเกิดขึ้น แต่ไม่มีรายละเอียดที่ชัดเจนหรือเฉพาะเจาะจงเหมือนช่วงก่อนถอนทหาร
ISIS-K ก่อการร้ายอะไรมาบ้าง?
ที่ผ่านมากลุ่ม ISIS-K มีประวัติก่อเหตุโจมตีหลายครั้ง รวมถึงการโจมตีมัสยิดทั้งในและนอกอัฟกานิสถาน
โดยเมื่อต้นปีที่ผ่านมาทางการสหรัฐฯ ได้ข้อมูลที่ยืนยันว่า กลุ่มนี้เป็นผู้ก่อเหตุระเบิด 2 ครั้งซ้อนในอิหร่าน ซึ่งคร่าชีวิตผู้คนไปเกือบ 100 คน
ขณะที่กลุ่ม ISIS-K เคยออกมาอ้างความรับผิดชอบในเหตุระเบิดฆ่าตัวตาย โจมตีสถานทูตรัสเซียที่กรุงคาบูล เมื่อเดือนกันยายน 2022
นอกจากนี้ ทางกลุ่มยังเคยอ้างความรับผิดชอบเหตุโจมตีสนามบินนานาชาติในคาบูลเมื่อปี 2021 ซึ่งทำให้ทหารสหรัฐฯ 13 นาย และพลเรือนอีกจำนวนหนึ่ง เสียชีวิตระหว่างรอการอพยพของสหรัฐฯ ออกจากประเทศ
ทั้งนี้ รายงานของสหประชาชาติ (UN) เมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมาชี้ว่า ความพยายามของตาลีบันในการเอาชนะกลุ่มนี้ส่งผลให้จำนวนเหตุโจมตีในอัฟกานิสถานลดลง
อย่างไรก็ตาม เหตุระเบิดในอัฟกานิสถานยังไม่หายไป โดยก่อนเกิดเหตุที่รัสเซีย 1 วันมีรายงานว่า ISIS-K อ้างความรับผิดชอบในเหตุระเบิดฆ่าตัวตายบริเวณหน้าธนาคารแห่งหนึ่งในเมืองกันดาฮาร์ ซึ่งส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 3 คน และบาดเจ็บ 12 คน
ทำไมจึงเลือกโจมตีรัสเซีย?
การสังหารหมู่ครั้งใหญ่ที่เกิดขึ้นในรัสเซียนั้น แน่นอนว่าสร้างความขุ่นเคืองอย่างมากให้กับรัฐบาลเครมลินและประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ที่ประกาศจะนำตัวผู้ก่อเหตุมาลงโทษ ซึ่งหากเป็นฝีมือของกลุ่ม ISIS-K จริง เชื่อว่าจะมีการตอบโต้ที่รุนแรงเกิดขึ้น
คอลิน คลาร์ก จากศูนย์ซูฟาน (Soufan Center) สถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาด้านความมั่นคงในสหรัฐฯ มองว่า ช่วงไม่กี่ปีมานี้ ISIS-K ได้แสดงท่าทีต่อต้านปูตินมากขึ้น
“ISIS-K จับจ้องไปที่รัสเซียในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา โดยมักวิพากษ์วิจารณ์ปูตินในการโฆษณาชวนเชื่อ”
ขณะที่ ไมเคิล คูเกลแมน (Michael Kugelman) จาก Wilson Center องค์กรวิจัยที่มีสำนักงานใหญ่ในวอชิงตัน ชี้ว่า “กลุ่ม ISIS-K มองว่ารัสเซียเป็นผู้สมรู้ร่วมคิดในกิจกรรมที่กดขี่ข่มเหงชาวมุสลิมอยู่เป็นประจำ”
โดยเขาระบุว่า กลุ่มนี้ยังถูกนับว่าเป็นหนึ่งในสมาชิกของกลุ่มติดอาวุธในภูมิภาคเอเชียกลางที่แสดงความไม่พอใจต่อรัสเซีย
ด้าน มูรัต อัสลาน นักวิเคราะห์ทางทหาร และอดีตพันเอกแห่งกองทัพตุรกี กล่าวว่า กลุ่ม ISIS-K ขึ้นชื่อในเรื่องการโจมตีด้วย ‘วิธีการที่รุนแรงและสุดโต่ง’
โดยเขามองว่า แรงบันดาลใจในการก่อเหตุครั้งนี้ส่วนหนึ่งมาจากการที่รัสเซียเองก็มีกองกำลังในซีเรียที่กำลังต่อสู้กับกลุ่มรัฐอิสลาม เช่นเดียวกับสหรัฐฯ
“ผมคิดว่าอุดมการณ์ของพวกเขาเป็นแรงบันดาลใจในการเลือกเป้าหมาย ก่อนอื่น รัสเซียอยู่ในซีเรียและต่อสู้กับกลุ่มไอเอส เช่นเดียวกับสหรัฐอเมริกา นั่นหมายความว่าพวกเขามองว่าประเทศเหล่านี้เป็นศัตรู”
ภาพ: Maxim Shemetov / Reuters
อ้างอิง:
- www.reuters.com/world/europe/why-did-isis-k-attack-moscow-theater-2024-03-23/
- www.aljazeera.com/news/2024/3/23/moscow-concert-hall-attack-why-is-isil-targeting
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
- ปูตินประณามกราดยิงคอนเสิร์ตในรัสเซีย เสียชีวิตพุ่ง 133 คน เผยมือปืนพยายามหนีไปยูเครน
- กราดยิงคอนเสิร์ตในรัสเซีย เสียชีวิตพุ่ง 93 คน จับผู้ต้องสงสัยได้ 4 คน
