ดูจากสภาพอากาศและฟ้าฝนและพื้นถนนในตอนนี้ก็น่าจะเป็นสัญญาณบอกเราได้ดีว่า ไม่เพียงแต่เราจะต้องระวังเรื่องภัยพิบัติแล้ว เพราะโรคที่มากับฤดูฝนก็น่าเป็นห่วงไม่แพ้กัน
ไม่เพียงแต่การจราจรที่ติดขัด รถราที่เกาะตัวกันเป็นกลุ่มก้อนบนท้องถนน น้ำท่วมขังตามหลุมและบ่อที่ชวนหงุดหงิดใจเท่านั้น เพราะหน้าฝนแบบนี้ สิ่งที่มักมาคู่กันคือเหล่า ‘ยุงลาย’ ที่ในอีกนัยหนึ่งก็คือ เหล่าพาหะตัวดีของไข้เลือดออกนั่นเอง
ในทางหนึ่ง เราย่อมทราบดีว่า ผู้ป่วยไข้เลือดออก เมื่อป่วยแล้ว สิ่งที่ทำได้ต่อมาคือการรักษาให้หายเท่านั้น และถึงแม้ไข้เลือดออกจะไม่ติดต่อจากคนสู่คน หรือจากผู้ป่วยสู่คนรอบตัว แต่เอฟเฟกต์ที่เกิดขึ้นตามมากับคนรอบข้าง ‘ในฐานะผู้ดูแลหรือคนใกล้ชิด’ แม้จะไม่ใช่ไข้หวัดที่ปรากฏให้เห็นเป็นอาการ แต่ภาวะความ Trauma ที่เกิดขึ้นทางใจ หรือ Mental Health อาจจะรุนแรงอยู่ไม่น้อย
นั่นจึงเป็นที่มาที่นำไปสู่นิยาม ‘ไข้เลือดออกมือสอง’ ที่ตามมานั่นเอง
ไข้เลือดออกมือสอง โรคที่คนเจ็บไม่ได้ป่วย แต่ต้องทนทุกข์ทรมานเพราะคนที่รักติดไข้เลือดออก
จริงอยู่ที่ไข้เลือดออกไม่สามารถติดต่อกันได้จากคนสู่คน แต่อย่าลืมว่าในระหว่างที่ผู้ป่วยไข้เลือดออกต้องสู้กับอาการป่วย พยายามให้ภูมิต้านทานภายในและร่างกายเอาชนะเชื้อไวรัสเดงกี (dengue virus) ให้ได้สำเร็จ
คนรอบตัวผู้ป่วยก็ต้องสู้อย่างสุดแรงกับการเป็นไข้เลือดออกมือสองที่หนักไม่ต่างกันเลยด้วยซ้ำ
ทั้งการที่พวกเขา ต้องรู้สึกเครียดว่าคนที่ตัวเองรักต้องมาป่วยด้วยอาการรุนแรงเช่นนี้ วิตกกังวลว่าเมื่อไรคนที่ตัวเองห่วงใยจะหายพ้นจากอาการป่วยไข้เสียที ซึ่งผู้ป่วยที่อยู่ภายใต้การดูแลของพวกเขาก็เป็นได้ตั้งแต่เด็กตัวเล็ก ๆ ไปจนถึงพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย ผู้สูงอายุที่อาจจะมีโรคประจำตัว หรือแม้แต่สมาชิกในครอบครัวที่สุขภาพร่างกายแข็งแรงก็เสี่ยงเช่นกัน
เท่านั้นยังไม่พอ ไหนจะความท้อแท้ ความเหนื่อยสะสมที่มีจากการต้องดูแลผู้ป่วยที่คงไม่สามารถไประบายกับใครได้ หรือหนักสุดคือภาระทางการเงินที่อาจจะเกิดขึ้น หากอาการป่วยรุนแรงวิกฤตกว่าที่คิด และจำเป็นต้องได้รับการรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญอย่างเร่งด่วน
ความทรมานและอาการป่วยเหล่านี้นี่เองที่ถูกเรียกรวมให้จัดอยู่ในสภาวะของอาการป่วยไข้เลือดออกมือสอง
แม้ไม่ป่วยทางกาย แต่ป่วยทางใจ ก็นับว่าเจ็บหนักสาหัสและน่าเห็นใจไม่ต่างกัน
เพราะอย่าลืมว่า ในขณะที่คนที่พวกเขารักและห่วงใยต้องมาป่วยหนักอยู่ แต่ภาระรอบตัวของเขาไม่ได้ปราณีและเห็นใจพวกเขาเลย ไหนจะงาน เงิน ภาระหน้าที่ความรับผิดชอบส่วนตัวที่ต้องดูแลคู่ขนานกันไปยังต้องโฟกัสให้ความสำคัญ คู่ขนานกับการลุ้นให้อาการป่วยของผู้ป่วยทุเลาลง สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นภาวะที่กลืนไม่เข้าคายไม่ออกสำหรับผู้ป่วยไข้เลือดออกมือสองอย่างแท้จริง
ในเคสตัวอย่างได้ถ่ายทอดเรื่องราวของผู้ป่วยไข้เลือดออกมือสอง อย่าง เคสของคุณแอน คุณโส และคุณป้อม นับเป็นกรณีศึกษาที่บอกเล่าความน่าเห็นใจและความโหดร้ายของไข้เลือดออกมือสองได้อย่างเป็นรูปธรรม
ทั้งคุณแม่พนักงานออฟฟิศ คุณแอนที่ต้องมารู้สึกผิดกับการที่ลูกชายของเธอต้องมาป่วยหนักเป็นไข้เลือดออก แต่ตัวเธอกลับมองว่า คนเป็นแม่น่าจะทำได้ดีกว่านี้เพื่อที่ลูกของเธอจะได้ไม่ต้องมาป่วย ขณะเดียวกันเธอก็ยังต้องมาพะวง จดจ่อกับหน้าที่ความรับผิดชอบของตัวเองในงานประจำที่ต้องแบกรับ
คุณโส ที่มีคุณแม่ซึ่งมีโรคประจำตัวทั้งเบาหวาน และความดัน ป่วยเป็นไข้เลือดออก ซึ่งนั่นทำให้เขาต้องยอมขาดรายได้ชั่วคราวจากกิจการร้านกาแฟ (ทั้งที่มีรายได้เพียงช่องทางเดียว) เพื่อมาเฝ้าไข้คุณแม่ผู้เป็นที่รักให้หายป่วยอย่างใกล้ชิด
คุณป้อม ที่สูญเสียเพื่อนรุ่นราวคราวเดียวกันกับเธอไป เพียงเพราะมองข้ามอาการป่วยไข้เลือดออก ไม่ยอมไปหาหมอ แต่เลือกซื้อยามาทานเองตามอาการ จนทำให้กลายเป็นเหตุการณ์ความสูญเสียที่ฝังใจเธอและเพื่อนผู้สูงวัยคนอื่น ๆ ว่าหากไม่ระวังในการดูแลหรือป้องกันตัวเองให้ห่างไกลจากไข้เลือดออก เธอและเพื่อน ๆ อาจจะไม่ได้มีโอกาสกลับไปเห็นรอยยิ้มของลูก ๆ หลาน ๆ ของเธออีก
ไข้เลือดออกมือสอง แม้รักษาให้หายขาดอาจยากหรือง่ายขึ้นอยู่กับนานาปัจจัย แต่สามารถป้องกันได้
วิธีที่ดีและได้ผลที่สุดในการป้องกันการแพร่ระบาดของไข้เลือดออกมือสอง ก็คือการป้องกันไม่ให้เกิดไข้เลือดออกตั้งแต่แรก หรือการตัดวงจรการป่วยและการรับเชื้อไวรัสเดงกีนั่นเอง
การจะทำเช่นนั้นได้ ก็มีวิธีที่หลากหลาย ตั้งแต่การป้องกันยุงกัด การปฏิบัติตามมาตรการกำจัดแหล่งยุงเกิด แหล่งเพาะพันธุ์ยุงที่อยู่ใกล้ที่อยู่อาศัย เรื่อยไปจนถึงการฉีดวัคซีนซึ่งเป็นหนึ่งในทางเลือกการป้องกันไข้เลือดออกถึง 4 สายพันธุ์
โดยที่การฉีดวัคซีนนั้น มีส่วนช่วยในการลดอัตราการนอนโรงพยาบาลได้ 80-90% (ตามคำแนะนำการให้วัคซีนป้องกันโรคสำหรับผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ โดยสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2568)
จะเห็นว่า วิธีการป้องกันไข้เลือดออกมือสอง สามารถทำได้ง่ายมากกว่าที่คิด ทั้งยังทำได้หลากหลายวิธีทางเลือก ดังนั้นการทำทุกวิถีทางควบคู่กันไปก็จะช่วยลดโอกาสและลดระดับความป่วยจากไข้เลือดออกให้รุนแรงน้อยลงได้เป็นอย่างดี และเช่นเดียวกัน ป้องกันไม่ให้เกิดไข้เลือดออกมือสอง เพื่อให้คนที่เรารัก และคนที่รักเราไม่ต้องมาป่วยทางใจ ป่วยทางความรู้สึก เครียดหรือวิตกกังวลกับอาการเจ็บป่วยใด ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นจากไข้เลือดออกนั่นเอง
ศึกษาข้อมูลด้วยตนเองเพิ่มเติมได้ที่ https://bit.ly/4jEp6At
หมายเหตุ: ข้อมูลในเอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นสำหรับประชาชนเป็นการทั่วไป โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการให้ข้อมูลเท่านั้น ข้อมูลนี้ไม่ควรถูกนำไปใช้เพื่อวินิจฉัยหรือรักษาปัญหาสุขภาพหรือโรคใด ๆ การให้ข้อมูลดังกล่าวนี้ไม่มีวัตถุประสงค์ เป็นการทดแทนการปรึกษาให้กับผู้ให้บริการทางการแพทย์ โปรดปรึกษาผู้ให้บริการทางการแพทย์ของท่านสำหรับคำแนะนำเพิ่มเติม ประสบการณ์ของแต่ละบุคคลเกี่ยวกับไข้เลือดออกอาจแตกต่างกันออกไป
#ไข้เลือดออกมือสอง #ปรึกษาแพทย์ได้แล้ววันนี้ #DengueZeroMOU
C-ANPROM/TH/DENV/0908: Jun 2025
