แพ้ยา…
แพ้อาหาร…
หรือมีประวัติแพ้หลายอย่าง
จะสามารถฉีดวัคซีนโควิด-19 ได้หรือไม่
เป็นคำถามที่พบบ่อยระหว่างที่ทุกคนกำลังตัดสินใจฉีดวัคซีนโควิด-19 ในช่วงนี้ ไม่ว่าจะเป็นแพ้ยาแก้อักเสบ แพ้ยาฆ่าเชื้อ หรือแพ้ไข่ แพ้อาหารทะเล แต่คำตอบอย่างสั้นคือ #ฉีดได้ เพราะจากแนวทางการฉีดวัคซีนโควิด-19 ของกรมควบคุมโรค ระบุ ‘ข้อห้าม’ ในการฉีดวัคซีน AstraZeneca หรือ Sinovac ว่ามี 2 ข้อคือ
1. แพ้รุนแรงจากการฉีดครั้งก่อน
2. แพ้ส่วนประกอบของวัคซีนรุนแรง
ไม่มีข้อห้ามจากการแพ้ยา/อาหารอื่น
เพราะปัจจุบันยังไม่พบว่าการแพ้ยา/อาหารชนิดใดชนิดหนึ่งว่าเกี่ยวข้องกับการแพ้วัคซีน
ส่วนคำตอบอย่างยาว ขอเริ่มต้นจาก #อาการแพ้วัคซีน ก่อน ซึ่งจะแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ แพ้แบบไม่รุนแรง เช่น ผื่นลมพิษ ผื่นแดง และแบบรุนแรง หรือที่เรียกว่า ‘แอแนฟิแล็กซิส’ (Anaphylaxis) ซึ่งจะมีอาการตั้งแต่ 2 ระบบขึ้นไป ได้แก่
1.ระบบผิวหนัง: ผื่นลมพิษ ผื่นแดง คันโดยไม่มีผื่น
2. ระบบทางเดินหายใจ: หอบเหนื่อย หายใจมีเสียงหวีด
3. ระบบหัวใจและหลอดเลือด: เวียนศีรษะ เป็นลม ความดันโลหิตต่ำ
4. ระบบทางเดินอาหาร: คลื่นไส้ อาเจียน อุจจาระร่วง
โดยภาวะแพ้วัคซีนรุนแรงมักเกิดขึ้นเร็วหลังจากฉีดวัคซีน แพทย์จึงให้นั่งสังเกตอาการที่โรงพยาบาลหรือสถานที่ฉีดวัคซีน 30 นาทีก่อนกลับบ้านเพื่อความปลอดภัย แต่ยังมีโอกาสเกิดภาวะแพ้ได้ภายใน 24 ชั่วโมง หากมีอาการแพ้ข้างต้นต้องรีบกลับมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาลอีกครั้ง
หากเป็นแบบไม่รุนแรง แพทย์ก็อาจให้ฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 เป็นยี่ห้อเดิม
แต่ถ้า #แพ้รุนแรง แพทย์จะแนะนำให้ฉีดวัคซีนยี่ห้ออื่นแทน
สำหรับ #ส่วนประกอบของวัคซีน ที่มีโอกาสแพ้แบบรุนแรงได้ เช่น พอลิซอร์เบต (Polysorbate) ในวัคซีน AstraZeneca อะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminum hydroxide) ซึ่งเป็นสารเสริมฤทธิ์ในวัคซีน Sinovac และ Sinopharm หากแพ้สารชนิดใดชนิดหนึ่งแบบรุนแรงก็ต้องเปลี่ยนไปใช้วัคซีนอีกยี่ห้อหนึ่งแทน และสารเหล่านี้ยังอาจพบในวัคซีนป้องกันโรคอื่น
หากท่านมีประวัติแพ้วัคซีนมาก่อนหน้านี้
ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนฉีดวัคซีนโควิด-19
พิสูจน์อักษร: ชนเนตร ลอยครุฑ
อ้างอิง:
- แนวทางการให้วัคซีนโควิด-19 ในสถานการณ์การระบาดปี 2564 ของประเทศไทย (กุมภาพันธ์ 2564) https://ddc.moph.go.th/vaccine-covid19/getFiles/11/1620107083101.pdf
- แนวทางเวชปฏิบัติการให้วัคซีนโควิด-19 แก่ผู้ใหญ่และผู้ป่วยอายุรกรรม (25 พฤษภาคม 2564) http://www.rcpt.org/index.php/announce/691-truthaboutcovid-19.html
