เปิดกระบวนการการนำ ‘สายไฟ-สายสื่อสาร’ ในเขต กทม. ลงดิน ใครทำอะไรบ้างในกระบวนการนี้?

การนำสายไฟฟ้าและสายสื่อสารลงดินโดยเฉพาะในเขตกรุงเทพมหานคร (กทม.) ถือเป็นโจทย์ใหญ่ที่ท้าทายหน่วยงานต่างๆ ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ทั้งเรื่องการประสานงานและงบประมาณที่ต้องใช้

ก่อนหน้านี้ THE STANDARD เคยนำเสนอบทความที่รวบรวมปัจจัยต่างๆ มาประเมินความเป็นไปได้ในกระบวนการนำสายไฟและสายสื่อสารลงดินมาแล้วครั้งหนึ่ง (อ่านบทความก่อนหน้าได้ที่ https://thestandard.co/lead-possibility-wires-communication-cables-to-ground/)

คราวนี้เราจะมาฉายภาพให้เห็นว่า ‘ตัวละคร’ ที่สำคัญๆ และเกี่ยวข้องกับกระบวนการนำสายไฟฟ้าและสายสื่อสารลงดินนั้นมีหน่วยงานใดบ้าง และขั้นตอนหลักๆ ในการนำสายไฟฟ้าและสายสื่อสารลงดิน ตลอดจนการประสานงานกันระหว่างหน่วยงานนั้นเป็นอย่างไร

เริ่มต้นที่การนำสายไฟฟ้าลงดินกันก่อน โดยในเขต กทม. ผู้รับผิดชอบทั้งในการสร้างท่อร้อยสายไฟฟ้าและนำสายลงดิน ได้แก่ การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) ซึ่งมีการดำเนินการไปในถนนหลายสายแล้ว

กรณีแรกคือ เมื่อ กฟน. ดำเนินการเสร็จเรียบร้อย จะประสานงานไปยังสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ซึ่งจะประสานงานต่อไปยังผู้ประกอบการด้านสื่อสารและโทรคมนาคมรายต่างๆ เช่น ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตบ้าน เคเบิลทีวี ค่ายโทรศัพท์มือถือ เพื่อให้นำสายสื่อสารลงดินด้วย

อย่างไรก็ตาม สายสื่อสารที่จะนำลงดินนั้นจะต้องร้อยไว้ใน ‘ท่อร้อยสายสื่อสาร’ ซึ่งในปัจจุบันท่อที่มีอยู่แล้ว ได้แก่ 1. ท่อเดิมของบริษัทโทรคมนาคมแห่งชาติ (NT) ในบางพื้นที่ของ กทม. ซึ่งมีการนำสายสื่อสารร้อยเข้าไปเพื่อใช้งานแล้ว แต่อาจจะเป็นเทคโนโลยีเมื่อ 20-30 ปีที่แล้ว ซึ่งแหล่งข่าวจากสำนักงาน กสทช. คาดการณ์กับ THE STANDARD ว่าท่อที่มีอยู่มากกว่าร้อยละ 90 น่าจะเป็นของ NT และ 2. ท่อของหน่วยงานอื่นๆ อาทิ บริษัท กรุงเทพธนาคม จำกัด (KT) หรือท่อของผู้ประกอบกิจการด้านสื่อสารและโทรคมนาคมบางราย ซึ่งสามารถขออนุญาตวางท่อเป็นของตนเองได้ เป็นต้น แต่แหล่งข่าวจากสำนักงาน กสทช. ระบุว่าที่ผ่านมาเอกชนจะขออนุญาตได้ค่อนข้างยาก

ส่วนอีกกรณีหนึ่งคือ หากในพื้นที่ใดมีท่อร้อยสายสื่อสารอยู่ใต้ดินแล้ว แม้ว่า กฟน. อาจจะยังไม่มีแผนจะนำสายไฟลงดิน กสทช. เองก็จะประสานกับผู้ประกอบการนำสายสื่อสารลงดินก่อนได้

อีกหนึ่งตัวละครที่สำคัญของเรื่องนี้ คือ KT ซึ่งเป็นวิสาหกิจของ กทม. เดิมที KT ก็มีแผนจะสร้างท่อร้อยสายสื่อสารเพื่อให้บริการด้วยเช่นกัน แต่เพราะ KT กำหนดราคาค่าเช่าท่อไว้สูงในยุคก่อนหน้านี้ ซึ่งสูงกว่าทั้งอัตราค่าพาดสายสื่อสารบนเสาไฟและอัตราค่าเช่าท่อร้อยสายสื่อสารของ NT ทำให้ยังไม่มีผู้ประกอบการด้านสื่อสารและโทรคมนาคมรายใดมาใช้บริการท่อของ KT เลย

แหล่งข่าวจาก KT ระบุกับ THE STANDARD ว่า ล่าสุด KT สร้างท่อไปได้เพียง 9.9 กิโลเมตรในเวลา 2 ปีกว่า จากที่วางแผนไว้ราว 2,400 กิโลเมตร ซึ่งถือว่าเป็นสัดส่วนที่น้อยมาก โดยในการสร้างท่อเกือบ 10 กิโลเมตรดังกล่าวใช้งบประมาณไปกว่าร้อยล้านบาท ซึ่งถือว่าต้นทุนการสร้างท่อต่อกิโลเมตรนั้นสูงมาก และเมื่อขาดความต้องการใช้จากภาคเอกชน ทำให้เกิดคำถามต่อการลงทุนของ KT ตามมา ซึ่งตามมาด้วยความล่าช้าในการก่อสร้าง

นอกจากนี้ แหล่งข่าวจาก KT ยังยอมรับว่า ในอดีต KT ไม่สามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลกับ NT ได้ง่ายนัก เนื่องจากไม่ใช่การประสานงานระหว่างรัฐและรัฐโดยตรง ซึ่งเป็นปัญหาในทางปฏิบัติ ทำให้มีบางพื้นที่ที่พบว่ามีทั้งท่อของ KT และ NT อยู่ในพื้นที่เดียวกัน

และมีรายงานว่าในช่วงก่อนหน้านี้ที่ กทม. ให้สิทธิแก่ KT ในการสร้างท่อร้อยสายสื่อสารก็ทำให้ช่วงนั้น NT ประสบกับอุปสรรคมากขึ้นในการขออนุญาตสร้างท่อร้อยสายสื่อสารด้วย

กลับมาที่กระบวนการอีกครั้ง สมมติว่าถ้าไม่มีปัญหาตามที่กล่าวไปก่อนหน้า เมื่อผู้ประกอบกิจการสื่อสาร-โทรคมนาคมจะนำสายสื่อสารลงดิน ผู้ประกอบกิจการจะต้องประสานและเจรจาดีลการใช้งานท่อร้อยสายสื่อสารกับหน่วยงานเจ้าของท่อ จากนั้นจึงทำแผน และดำเนินการร้อยสายสื่อสารลงดิน ซึ่งแหล่งข่าวจากสำนักงาน กสทช. ระบุว่าส่วนใหญ่ผู้ประกอบกิจการจะเป็นผู้ดำเนินการเอง

ขั้นสุดท้ายจึงจะเป็นการรื้อถอนสายบนเสาไฟฟ้า ซึ่งดำเนินการโดยผู้ประกอบกิจการ และการหักเสาไฟฟ้าหากจุดนั้นๆ ไม่มีสายเหลืออยู่บนเสาอีกต่อไปแล้ว ซึ่งดำเนินการโดยการไฟฟ้านครหลวง

แล้วทาง กทม. เกี่ยวอะไรกับกระบวนการนี้?

คำตอบที่เราได้รับคือฟุตปาธเป็นของ กทม. การเดินท่อก็ต้องมาขออนุญาต กทม. ซึ่งแหล่งข่าวจาก KT ชี้ว่าจุดนี้อาจทำให้เกิดความเข้าใจในอดีตได้ว่า KT จะสามารถสร้างท่อได้ง่ายเพราะเป็นวิสาหกิจของ กทม. แต่ในทางปฏิบัตินั้น ความง่ายนี้ไม่ได้ทำให้ผู้ประกอบกิจการสื่อสาร-โทรคมนาคมได้รับประโยชน์อะไร เพราะหากต้นทุนในการเช่าท่อสูงก็ไม่ดึงดูดใจให้ผู้ประกอบกิจการดังกล่าวมาเช่าอยู่ดี ซึ่งบทบาทของ กทม. ในขณะนี้อาจหมายถึงการเป็น ‘ผู้อำนวยความสะดวก’ ในการอนุมัติเปิดหน้าดินเพื่อฝังท่อ และกำกับดูแลให้การคืนสภาพฟุตปาธเมื่อดำเนินการเสร็จเป็นไปด้วยความเรียบร้อย

จากที่กล่าวมาทั้งหมดจะเห็นได้ว่า แม้ว่าที่ผ่านมาในกระบวนการจะมีการประสานงานกันภายในระหว่างหน่วยงานกันอยู่ แต่อาจจะเป็นเพียงแค่การประสานงานกันเป็นรายกรณี โดยยังไม่ได้เป็นระบบมากนัก

แหล่งข่าวจาก KT ระบุกับ THE STANDARD ว่า ขณะนี้มีการสั่งให้ชะลอโครงการสร้างท่อร้อยสายสื่อสารใต้ดินของ KT ไว้ก่อน เนื่องจากมีการหารือกันแล้วระหว่าง ชัยวุฒิ ธนาคมานุสรณ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าฯ กทม. ตลอดจนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอื่นอย่าง กฟน., กสทช. และมีข้อสรุปออกมาแล้ว ทำให้ KT กำลังรอรับคำสั่งจาก กทม. เรื่องการดำเนินการต่อไปอยู่

ด้านแหล่งข่าวจากสำนักงาน กสทช. ระบุว่า นอกจากแผนเรื่องการนำสายสื่อสารลงดินที่เรารายงานไปก่อนหน้าแล้ว ยังมีแผนในการจัดระเบียบสายสื่อสารที่ยังไม่สามารถนำลงดินได้ โดย กฟน. จะติดตั้งไม้คอนไว้บนเสาไฟฟ้าก่อน แล้วผู้ประกอบกิจการจะนำสายสื่อสารใหม่ไปไว้บนไม้คอน เพื่อเชื่อมต่อเข้าสู่บ้านคน จากนั้นสายใดที่ไม่อยู่ในไม้คอนก็จะรื้อถอนทิ้งทั้งหมด ซึ่งจะทำให้จำนวนสายลดน้อยลงไปเป็นอย่างมาก (แต่เป็นคนละระดับกับสายไฟ) โดยมีแผนจะดำเนินการจัดระเบียบสายสื่อสารในส่วนนี้ราว 800 กิโลเมตรในปีนี้

ซึ่งเรื่องงบประมาณจะแบ่งเป็นการติดตั้งไม้คอน มี กฟน. เป็นผู้ดำเนินการ, การติดตั้งสายใหม่บนไม้คอน ซึ่งผู้ประกอบการจะเป็นผู้ดำเนินการ ส่วนอีกขั้นตอนคือการรื้อถอนสายเก่านั้นแม้ กฟน. จะเป็นผู้ดำเนินการ แต่สามารถมาเบิกค่าดำเนินการจากกองทุนวิจัยและพัฒนากิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมเพื่อประโยชน์สาธารณะ (USO) ได้

ส่วนการนำสายสื่อสารลงดิน แหล่งข่าวจากสำนักงาน กสทช. เปิดเผยว่าเฉพาะในปี 2564 ก็มีการดำเนินการไปแล้วราว 30-40 กิโลเมตร และปีนี้ก็มีการดำเนินการไปแล้วส่วนหนึ่งเช่นกัน และการสนับสนุนงบประมาณในการสร้างท่อร้อยสายสื่อสารใต้ดินเพิ่มนั้น กสทช. กำลังรอกระทรวงดีอีเอสหารือกับ กทม. ก่อนว่า กทม. จะให้หน่วยงานใดเป็นผู้ดำเนินการสร้างท่อดังกล่าว ซึ่งหน่วยงานที่จะดำเนินการสร้างก็ต้องประเมินว่าจะต้องใช้งบประมาณเท่าใด ก่อนจะเสนอต่อ กสทช. เพื่อขอใช้กองทุน USO ซึ่งบอร์ดของ กสทช. จะต้องเป็นผู้พิจารณาคำขอใช้เงินจากกองทุนดังกล่าวว่าจะเห็นชอบหรือไม่ต่อไป โดยอยู่บนพื้นฐานของประโยชน์สาธารณะเป็นสำคัญ

ท้ายสุด แหล่งข่าวจาก KT ให้ความเห็นว่าทางออกที่เป็นอุดมคติที่สุดของการทำงานเรื่องนี้ คือการทำงานไปพร้อมกันและร่วมกันระหว่างทุกหน่วยงาน โดยมี กทม. อำนวยการ ก็จะได้สิ่งที่สมประโยชน์ด้วยกันทุกฝ่าย ทั้ง กทม., กฟน., กสทช. ตลอดจนผู้ประกอบการและหน่วยงานอื่นๆ