ผลการเลือกตั้งครั้งล่าสุดของประเทศไทยเป็นผลการเลือกตั้งที่สะท้อนความต้องการเชิงรูปธรรมของประชาชนที่ชัดเจนที่สุดครั้งหนึ่ง ด้วยคะแนนเสียงประชาชนทุ่มให้กับ ‘พรรคก้าวไกล’ สะท้อนการกาเครื่องหมาย X เชิงกลยุทธ์ ที่นักการเมืองลายครามนึกไม่ถึงว่าบริบททางการเมืองของประเทศไทยไม่ว่าในเมืองหรือภูธรได้เปลี่ยนไปแล้วอย่างสิ้นเชิง การเข้าถึงประชาชนทางสังคมออนไลน์ผ่านรูปแบบ 7 วัน x 24 ชั่วโมง และการสร้างกระแสไวรัล เพื่อกระตุ้นความรู้สึกของผู้คน ได้กลายเป็นเครื่องมือทางการตลาดทางการเมืองที่พรรคก้าวไกลนำมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
แต่กระนั้นก็ตาม เสียงสะท้อนของผลการเลือกตั้งมีนัยทางการเมืองให้เห็นอย่างน้อย 2 ประการ ได้แก่ ประการแรก คนส่วนใหญ่ของประเทศรู้สึกเบื่อกับรัฐบาลชุดปัจจุบัน และต้องการความเปลี่ยนแปลง กระแส ‘เบื่อลุง’ กลายเป็นที่นิยมชมชอบตั้งแต่เด็กอนุบาลไปยันคนแก่ถือไม้เท้า และก็เป็นเรื่องที่แน่นอนว่าความเบื่อหน่ายกับเรื่องเดิมๆ เป็นเรื่องปกติของ ‘คนไทย’ มาช้านาน
ประการถัดมา คนรุ่นใหม่เริ่มเข้ามามีพื้นที่การแสดงออกทางการเมืองในประเทศไทยมากขึ้น ผ่านตัวแทนที่พวกเขาเชื่อว่าจะนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงและอนาคตที่สดใสขึ้น ด้วยเหตุนี้จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่จะเห็นว่านโยบายที่ขัดกับอุดมการณ์หรือความเชื่อในอดีตกำลังถูกท้าทายอย่างโดดเด่น ไม่ว่าจะเป็นการแก้ไขหรือยกเลิกประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 หรือนโยบายการยกเลิกการเกณฑ์ทหาร เป็นต้น
ความน่าสนใจของการเลือกตั้งครั้งนี้ในสายตาของนักเศรษฐศาสตร์และนักธุรกิจ คงหนีไม่พ้นนโยบายเศรษฐกิจของพรรคการเมืองที่ได้รับคะแนนเสียงเลือกตั้งมาเป็นลำดับที่หนึ่งอย่างพรรคก้าวไกล แก่นของนโยบายของพรรคก้าวไกลคือเส้นทางการเดินไปสู่ ‘รัฐสวัสดิการ’ และการสร้างภาพว่าเศรษฐกิจประเทศไทยถูก ‘ทุนผูกขาด’ ครอบงำอยู่ และพรรคก้าวไกลมีหน้าที่ต้อง ‘ปลดแอก’ ให้กับคนไทยได้ลืมตาอ้าปากเสียที
หากยกเอาเรื่องมายาคติเกี่ยวกับชนชั้นศักดินาและไพร่ออกไปเสียก่อน แล้วพิจารณาเฉพาะเนื้อหาของนโยบายและผลกระทบทางเศรษฐกิจ ตลอดจนความเป็นไปในอนาคตของระบบการเงินการคลังของประเทศ การวิเคราะห์นโยบายเศรษฐกิจของพรรคก้าวไกลจะเป็นประโยชน์และอานิสงส์แก่กลุ่มคนต่างๆ ไม่มากก็น้อย เพราะนโยบายของพรรคก้าวไกล ถ้าเปรียบเทียบแบบฟังดูขัดหูพิกลก็คงจะพูดได้ว่า พรรคก้าวไกลกำลังเขย่ารากฐานทางเศรษฐกิจของประเทศไทยที่มีมาช้านานให้พังทลายลงและสร้างขึ้นมาใหม่ด้วยมือตัวเองก็ย่อมได้
รากฐานทางเศรษฐกิจของประเทศไทยถูกออกแบบให้เป็นระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยม โดยวางยุทธศาสตร์การผลิตเพื่อทดแทนการนำเข้า และการผลิตเพื่อส่งออกเป็นเป้าหมาย ตั้งแต่สมัยนายกรัฐมนตรีที่ชื่อ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ตอนต้น พ.ศ. 2500 พร้อมด้วยการถือกำเนิดของสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติที่รับผิดชอบการวางแผนเศรษฐกิจประเทศไทยตามแนวทางดังกล่าว แม้ว่าเส้นทางประชาธิปไตยของประเทศไทยจะสะดุดบ้าง ราบเรียบบ้าง โลดโผนบ้าง แต่เส้นทางของการพัฒนาทางเศรษฐกิจกลับมีความต่อเนื่องจากรัฐบาลหนึ่งไปอีกรัฐบาลหนึ่ง เหตุผลส่วนหนึ่งที่สามารถอธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าวได้คือ กลุ่มทุนทางเศรษฐกิจสามารถเชื่อมโยงเครือข่ายอำนาจต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นนักการเมือง ข้าราชการ ทหาร หรือกลุ่มอิทธิพลทางการเมืองที่กำหนดนโยบายสาธารณะ ด้วยการเกลี้ยกล่อมหรือชักจูงให้เครือข่ายอำนาจยอมรับต่อแนวนโยบายเศรษฐกิจของประเทศไทยว่าเป็นไปอย่างถูกต้องแล้ว
การขับเคลื่อนการลงทุนภาคเอกชนจึงกลายเป็นหัวใจสำคัญของนโยบายเศรษฐกิจของทุกรัฐบาล การให้สิทธิพิเศษทางการลงทุนเพื่อจูงใจให้เกิดการลงทุนจากบรรษัทข้ามชาติจึงถือว่าเป็นเรื่องที่จำเป็นที่ถูกบรรจุไว้ในเมนูนโยบายที่นำเสนอต่อนักลงทุนตลอดเวลา แต่กระนั้นก็ตาม บางช่วงบางจังหวะที่การลงทุนซบเซาหรือชะลอตัว รัฐบาลก็ใช้เครื่องมือกระตุ้นเศรษฐกิจชั่วคราว เช่น การบริโภคภาคเอกชน หรือการใช้จ่ายภาครัฐ เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะเศรษฐกิจถดถอย เป็นต้น ด้วยเหตุนี้โครงสร้างทางเศรษฐกิจของประเทศไทยจึงวางรากฐานความเป็นทุนนิยมหรือเสรีนิยมมาอย่างยาวนานในสังคมไทย
การนำเสนอแนวคิดทางเศรษฐกิจที่มีกลิ่นอายความเป็นสังคมนิยมของพรรคก้าวไกลในเบื้องแรกก็หาได้มีผลสะเทือนไม่ แต่พลันที่ความเป็นไปได้ของการเป็นรัฐบาลของพรรคก้าวไกลปรากฏขึ้น ตลาดทุนซึ่งเป็นเครื่องชี้วัดความเห็นของนักลงทุนต่อนโยบายต่างๆ ของรัฐบาล ก็สะท้อนให้เห็นอย่างชัดเจนว่าไม่ชอบใจ เหตุผลของการตอบสนองต่อเมนูนโยบายของว่าที่รัฐบาลมีอย่างน้อย 3 ประการ ได้แก่
ประการแรก การริเริ่มการสร้างสวัสดิการสังคมแก่ประชากรไทยโดยไม่คัดกรองอย่างรอบคอบย่อมนำไปสู่ภาระทางการคลังของรัฐบาลอย่างมหาศาล และย่อมนำไปสู่การจัดเก็บภาษีในรูปแบบต่างๆ เพื่อชดเชยรายจ่ายสาธารณะดังกล่าวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หากถามว่ารัฐบาลก่อนๆ มิได้ทำเรื่องนี้หรือ ก็คงต้องตอบว่า เปล่า เขาทำ แต่เขาทำอย่างรอบคอบและระมัดระวัง มิได้เหวี่ยงแหจนเกิดภาระแก่งบประมาณแผ่นดินอย่างมากมายเช่นนี้ ผลสืบเนื่องที่จะตามมาจากสวัสดิการสังคมแบบถ้วนหน้าจะนำมาซึ่งการเคลื่อนย้ายทุนทางการเงิน เพื่อหลีกเลี่ยงการจัดเก็บภาษีที่ไม่เป็นธรรมตามประสิทธิภาพของแรงงานและทุน นโยบายทางการคลังจะเข้าสู่ทางตันไม่วันใดก็วันหนึ่งในไม่ช้า หากเหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นจริง
ประการถัดมา การสร้างมุมมองของนโยบายที่เห็นว่าทุนเป็นเรื่องน่ารังเกียจและสมควรถูกลงโทษ ไม่ว่าจะเป็นการยกเลิกสิทธิพิเศษของการส่งเสริมการลงทุน การจัดเก็บภาษีความมั่งคั่ง หรือการจัดเก็บภาษีที่เกี่ยวกับตลาดการเงิน ดังที่ได้กล่าวแล้วว่ามุมมองดังกล่าวมีความเป็นสังคมนิยมที่ค่อนข้างไม่เป็นมิตรกับความเป็นเสรีของทุนและธุรกิจ การสร้างมุมมองเช่นที่ว่าจะลดทอนแรงจูงใจของการเพิ่มผลิตภาพของการจัดสรรทรัพยากรทางเศรษฐกิจ และส่งเสริมให้ความไร้ประสิทธิภาพมีบทบาทหลัก ผลลัพธ์ที่เลวร้ายที่สุดของการมองโลกแบบนี้คงหนีไม่พ้นการกัดกร่อนบ่อนทำลายความสามารถทางการแข่งขันของประเทศไทยในระยะยาว ซึ่งจะส่งผลต่ออัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจและเสถียรภาพทางเศรษฐกิจไม่มากก็น้อย
ประการสุดท้าย การยกเอา ‘บทบาทของรัฐ’ และ ‘การแทรกแซงของรัฐ’ เป็นธงนำของระบบเศรษฐกิจ ซึ่งเสี่ยงต่อการขัดต่อรัฐธรรมนูญ มาตรา 75 วรรคหนึ่งและวรรคสอง ที่บัญญัติว่า
“มาตรา 75 รัฐพึงจัดระบบเศรษฐกิจให้ประชาชนมีโอกาสได้รับประโยชน์จากความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจไปพร้อมกันอย่างทั่วถึง เป็นธรรม และยั่งยืน สามารถพึ่งพาตนเองได้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ขจัดการผูกขาดทางเศรษฐกิจที่ไม่เป็นธรรม และพัฒนาความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจของประชาชนและประเทศ
“รัฐต้องไม่ประกอบกิจการที่มีลักษณะเป็นการแข่งขันกับเอกชน เว้นแต่กรณีที่มีความจำเป็นเพื่อประโยชน์ในการรักษาความมั่นคงของรัฐ การรักษาผลประโยชน์ส่วนรวม การจัดให้มีสาธารณูปโภค หรือการจัดทำบริการสาธารณะ”
ทั้งๆ ที่อุดมการณ์ทางเศรษฐกิจของประเทศไทยยึดเอาระบบตลาดเสรีเป็นสรณะมาอย่างช้านาน การหันหลังให้กับตลาดเสรีย่อมกระทบกระเทือนต่อโครงสร้างทางเศรษฐกิจอย่างคาดไม่ถึง การประนีประนอมเชิงนโยบายของพรรคก้าวไกลน่าจะเป็นคำตอบที่ทำให้นักเศรษฐศาสตร์และนักธุรกิจสบายใจขึ้น เพราะพวกเขาคงไม่อยากเห็นพรรคก้าวไกลหาญกล้าเล่นกับไฟ แต่คนถูกเผาหาใช่คนเล่นแต่อย่างใด
