อุตสาหกรรมสื่อยังไม่ก้าวพ้นจากมรสุมทางธุรกิจที่โหมกระหน่ำต่อเนื่องของความปั่นป่วนของดิจิทัล (Digital Disruption) ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แม้ว่าทางสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ หรือ กสทช. จะเปิดช่องให้ผู้ประกอบการทีวีดิจิทัลคืนใบอนุญาตเพื่อรับเงินก้อนสำหรับเยียวยาทางธุรกิจ และมี 7 ช่องที่ยื่นเรื่องขอคืนช่อง กระนั้นก็ยังเกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในวงการสื่อวันนี้ ไม่เพียงแต่วงการโทรทัศน์ แต่รวมถึงวงการสิ่งพิมพ์ด้วย
เริ่มจากช่อง GMM25 ซึ่งเป็นการร่วมลงทุนระหว่างกลุ่ม ‘ไทยเบฟ’ และกลุ่มจีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ ได้ประกาศว่าจะยุติการทำรายการข่าวทั้งหมดลง เนื่องจากไม่ใช่ทางที่ถนัด และจะเน้นที่คอนเทนต์บันเทิงที่ทำได้ดีกว่า โดยจะเริ่มหยุดออกอากาศรายการข่าวตั้งแต่ 17 พ.ค. นี้ อย่างไรก็ตาม มีรายงานข่าวว่าคณะกรรมการ กสทช. บางคนให้ความเห็นว่าเป็นไปไม่ได้ที่ช่องโทรทัศน์จะไม่มีรายการข่าวเลย เนื่องจากต้องมีส่วนข่าวและสาระ 25% ดังนั้นจึงต้องมีรายการข่าวในผังรายการตามสัดส่วน และไม่สามารถนำรายการสารคดีมาทดแทนรายการข่าวได้ โดยหลายฝ่ายคาดว่าช่อง GMM25 จะแก้ปัญหาด้วยการซื้อคอนเทนต์รายการข่าวจากช่องอื่นมาออกอากาศ โดยไม่ต้องผลิตรายการข่าวเองอีกต่อไป
เรื่องดังกล่าวถือว่าช็อกวงการโทรทัศน์ หลังจากที่ทุกฝ่ายคิดว่าช่องที่ไม่คืนใบอนุญาตจะ ‘รอดตาย’ จากการปิดสถานี แต่วันนี้ได้เห็นแล้วว่าการปรับเปลี่ยนภายในยังเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา
รายงานข่าวเปิดเผยว่านี่เป็นการตัดสินใจอย่างเด็ดขาดของ ‘ระฟ้า ดำรงชัยธรรม’ ที่ตัดสินใจทิ้งไพ่ไม่ทำรายการข่าว เนื่องจากเห็นว่าใช้ต้นทุนสูงและแข่งขันลำบาก ซึ่งผู้ประกาศข่าวของช่องไม่ได้สังเกตสัญญาณดังกล่าวล่วงหน้า และเพิ่งจะทราบพร้อมกันทุกคนเมื่อวานนี้ (14 พ.ค.) อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีการยืนยันจากทางช่อง GMM25 ต่อเรื่องดังกล่าวแต่อย่างใด
ขณะเดียวกัน อสมท ซึ่งประกาศรัดเข็มขัดคุมค่าใช้จ่ายขององค์กรทุกรูปแบบตลอดช่วงที่ผ่านมา ในโลกออนไลน์มีผู้แชร์ลิงก์แบบสอบถามโดยอ้างว่าเป็นของ อสมท โดยออกแบบสำรวจความคิดเห็นเรื่อง ‘การจัดทำโครงการร่วมใจจากองค์กร’ ซึ่งขอความร่วมมือพนักงานที่มีอายุ 45-58 ปี และมีอายุงาน 10 ปีขึ้นไปร่วมตอบแบบสอบถาม โดยอ้างอิงว่า อสมท มีพนักงานราว 1,400 คน มีค่าใช้จ่ายบุคลากรปีละ 988 ล้านบาท คิดเป็นเงินเดือนและค่าจ้าง 780 ล้านบาท และสวัสดิการพนักงาน 207 ล้านบาท ซึ่งผลการดำเนินงานของ อสมท ปี 2561 ขาดทุน 378 ล้านบาท แม้ยังไม่มีการยืนยันเรื่องดังกล่าวว่าเป็นแบบสอบถามจาก อสมท จริงหรือไม่ แต่เรื่องดังกล่าวตอกย้ำข่าวคราวที่มีมาอย่างต่อเนื่องเรื่องแนวคิดการลดขนาดองค์กรของ อสมท ซึ่งมีผู้เชื่อมโยงไปถึงการคืนช่อง MCOT Family ที่ อสมท จะได้เงินกลับคืนมาหลายร้อยล้านบาท และอาจจะนำมาจ่ายชดเชยให้กับพนักงานในส่วนนี้
อีกเรื่องที่สะเทือนวงการสิ่งพิมพ์คือ การประกาศปิดตัวของหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษอย่าง The Nation ซึ่งดำเนินการมาเกือบ 50 ปี ก่อตั้งโดย สุทธิชัย หยุ่น อดีตผู้ก่อตั้งเครือเนชั่น โดยผู้บริหารแจ้งกับพนักงานว่า The Nation ประสบปัญหาขาดทุน รายได้จากการขายโฆษณาลดลง ประกอบกับผู้บริโภคหันไปอ่านสื่อออนไลน์กันมากขึ้น จึงตัดสินใจยุติการผลิตหนังสือพิมพ์ลง และหันไปทำคอนเทนต์ออนไลน์แทน
พนักงานคนหนึ่งของ The Nation ให้ข้อมูลกับสำนักข่าว THE STANDARD ว่าหนังสือพิมพ์ฉบับสุดท้ายจะเป็นของวันที่ 28 มิ.ย. ซึ่งทางผู้บริหารจะประชุมเพื่อกำหนดทิศทางในการจัดการเรื่องพนักงานและองค์กรในวันศุกร์ที่ 17 พ.ค. นี้ อย่างไรก็ตาม มีพนักงานบางส่วนที่รวมตัวกันเพื่อขอเข้าโครงการเกษียณก่อนกำหนดหรือเออลี่รีไทร์และรับเงินชดเชย จะเจรจากับทางผู้บริหารต่อไป ซึ่งขณะนี้เครือเนชั่นยังไม่มีนโยบายเออลี่รีไทร์แต่อย่างใด
ค่อนข้างชัดเจนว่าในเดือน ก.ค. จะเหลือหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษเหลืออยู่เพียงรายเดียวคือบางกอกโพสต์ ซึ่งอยู่ในสถานการณ์ที่เปราะบางเช่นกัน หลังจากที่เครือโพสต์เพิ่งประกาศยุติการทำหนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์ และหันไปขยายคอนเทนต์ด้านออนไลน์เช่นกัน
ธุรกิจของสื่อทุกประเภทอยู่ในจุดที่น่าเป็นห่วงเช่นเดียวกับขวัญและกำลังใจของคนในวงการสื่อที่ต้องคอยลุ้นอยู่ตลอดว่าจะเกิดอะไรขึ้นกับองค์กรของตนต่อไป สิ่งเดียวที่ยังแข็งแกร่งอยู่ก็คือ หัวใจของสื่อมวลชนที่ยังยืนหยัดจะทำหน้าที่ต่อไป แม้จำนวนจะน้อยลงเรื่อยๆ ก็ตามที
พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์
