สรุปจบเงื่อนไขกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญ: ใครมีคุณสมบัติ ใครต้องห้าม?

อีกประเด็นที่สมาชิกรัฐสภาใช้เวลาถกเถียง และต้องพักการประชุมเพื่อหาข้อสรุปนานเป็นชั่วโมง ในการพิจารณาร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ วาระ 2 คือเนื้อหาในมาตรา 256/3 และ 256/4 ว่าด้วยคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของผู้สมัครเข้ารับการคัดเลือกเป็นกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญ
ในที่สุดหลังการพิจารณากันกว่า 2 ชั่วโมง ที่ประชุมรัฐสภาได้มีมติเห็นชอบตามการแก้ไขของกรรมาธิการฯ เสียงข้างมาก มีเนื้อหาโดยสรุปต่อไปนี้

มาตรา 256/3 : คุณสมบัติของผู้มีสิทธิสมัคร (ต้องมีครบทุกข้อ)

1. คุณสมบัติพื้นฐาน

• มีสัญชาติไทยโดยการเกิด
• อายุไม่ต่ำกว่า 25 ปี (นับถึงวันสมัคร)
• จบการศึกษาไม่ต่ำกว่าปริญญาตรีหรือเทียบเท่า

2. ประสบการณ์ทำงาน (มีคุณสมบัติอย่างใดอย่างหนึ่ง) ผู้สมัครต้องมีประสบการณ์ในสายงานต่างๆ ตามระยะเวลาที่กำหนด ดังนี้:
กลุ่มที่ต้องมีประสบการณ์อย่างน้อย 5 ปี

• อาจารย์มหาวิทยาลัยในสาขานิติศาสตร์, รัฐศาสตร์, เศรษฐศาสตร์, สังคมศาสตร์, วิทยาศาสตร์ หรือบริหารราชการแผ่นดิน
• นักวิจัยที่มีรายชื่อในระบบวิจัยและมีผลงานเป็นที่ประจักษ์
• เจ้าหน้าที่รัฐในกระบวนการยุติธรรม (ตำแหน่งอื่นนอกเหนือจากผู้พิพากษา/อัยการ)
• ภาคประชาสังคม
• ผู้ประกอบวิชาชีพที่มีกฎหมายรับรอง
• ผู้บริหารระดับสูงของบริษัทมหาชนจำกัด

กลุ่มที่ต้องมีประสบการณ์อย่างน้อย 3 ปี

• ข้าราชการตุลาการ ระดับผู้พิพากษาศาลชั้นต้นขึ้นไป หรือตุลาการศาลปกครองชั้นต้น
• อัยการ ระดับอัยการประจำกองขึ้นไป
• ข้าราชการพลเรือน เจ้าหน้าที่รัฐ ระดับ 4 ขึ้นไป หรือระดับชำนาญการพิเศษ (รวมถึงพนักงานรัฐวิสาหกิจ, องค์การมหาชนในระดับเทียบเท่า)

กลุ่มอดีตผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ต้องพ้นจากตำแหน่งมาแล้วเกิน 5 ปี

• เคยเป็น สส., สว., รัฐมนตรี, ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ, ตำแหน่งในองค์กรอิสระ หรือผู้บริหารท้องถิ่นระดับสูง (เช่น นายก อบจ., ผู้ว่าฯ กทม., นายกเมืองพัทยา, นายกเทศมนตรีนคร)

หมายเหตุ: การพิจารณาคุณสมบัติกลุ่มอาจารย์, ภาคประชาสังคม, วิชาชีพ และเอกชน ให้เป็นไปตามเกณฑ์ที่ กกต. กำหนด

มาตรา 256/4 : ลักษณะต้องห้าม (ห้ามสมัครเด็ดขาด)

1. สถานะบุคคลและสุขภาพ

• ติดยาเสพติด
• วิกลจริตหรือจิตฟั่นเฟือน
• เป็นภิกษุ สามเณร นักพรต หรือนักบวช
• ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง หรือถูกระงับสิทธิสมัครรับเลือกตั้ง

2. ประวัติการกระทำผิดและคดีความ

• ถูกคุมขังอยู่โดยหมายของศาล
• เคยถูกไล่ออกจากราชการหรือหน่วยงานรัฐเพราะทุจริต
• เคยถูกศาลตัดสินให้ทรัพย์สินตกเป็นของแผ่นดินเพราะร่ำรวยผิดปกติ
• เคยติดคุกเพราะคดีทุจริต หรือทำผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ/ยุติธรรม
• เคยต้องคำพิพากษาในคดีร้ายแรง: ยาเสพติด (ผลิต/ค้า), ค้ามนุษย์, ฟอกเงิน, เป็นเจ้ามือพนัน, โกงเจ้าหนี้
• เคยทุจริตการเลือกตั้ง

3. ตำแหน่งปัจจุบัน (ต้องไม่เป็นบุคคลเหล่านี้ในขณะสมัคร)

• สส., สว., รัฐมนตรี หรือข้าราชการการเมือง
• ผู้บริหารท้องถิ่น หรือสมาชิกสภาท้องถิ่น
• ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ หรือองค์กรอิสระ
• ข้าราชการที่มีเงินเดือนประจำ หรือพนักงานลูกจ้างของรัฐ/รัฐวิสาหกิจ (ไม่ใช้บังคับกับผู้สมัครในกลุ่มอาจารย์มหาวิทยาลัย)
• ผู้ที่สมัครเป็นกรรมาธิการด้านการรับฟังความคิดเห็นประชาชน (ห้ามสมัครซ้ำซ้อน)

เงื่อนไขเพิ่มเติมหลังพ้นตำแหน่ง: เพื่อป้องกันผลประโยชน์ทับซ้อน ห้ามกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญไปดำรงตำแหน่งทางการเมืองภายใน 2 ปี หลังจากพ้นจากหน้าที่