เหตุการณ์แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นล่าสุดในกรุงเทพมหานครและในบางจังหวัดได้สร้างความตระหนกให้กับหลายคนที่ไม่เคยเจอเหตุการณ์นี้กับตัวเองมาก่อน ทำให้เราต้องย้อนกลับมาพิจารณาถึงความพร้อมในการรับมือกับภัยธรรมชาติที่ไม่อาจคาดการณ์ได้ เพราะเชื่อว่ามีหลายคนอาจไม่เคยนึกมาก่อนว่าตัวเองจะได้สัมผัสประสบการณ์แผ่นดินไหวแบบนี้โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ที่ดูเหมือนจะไกลจากเหตุการณ์ลักษณะนี้ แต่วันนี้เราได้เห็นแล้วว่าเหตุการณ์ไม่คาดฝันสามารถเกิดขึ้นได้เสมอ
เมื่อเผชิญเหตุแผ่นดินไหว สิ่งสำคัญที่สุดคือ ‘สติ’ เพราะเมื่อเราตกอยู่ในภาวะตกใจหรือเครียดจัดสมองจะทำงานในโหมดเอาตัวรอดทันที (Fight or Flight) ทำให้การตัดสินใจอาจผิดพลาดได้ ดังนั้นการฝึก ‘มีสติ’ ตั้งแต่วันนี้จะช่วยให้เรารับมือเหตุการณ์ไม่คาดฝันต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ไปดูกันว่าจะมีวิธีรับมืออย่างไรหากเกิดเหตุแผ่นดินไหวแบบนี้ขึ้นอีกในอนาคต
ตามหลักการทางประสาทวิทยา เมื่อมนุษย์เผชิญกับภาวะเครียดฉับพลันสมองส่วน Amygdala จะกระตุ้นการตอบสนอง ‘สู้หรือหนี’ (Fight or Flight Response) โดยอัตโนมัติ ส่งผลให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความเครียดอย่าง Cortisol และ Adrenaline ซึ่งอาจส่งผลต่อการตัดสินใจที่รอบคอบ การฝึกควบคุมสติผ่านการหายใจอย่างมีสมาธิ (Mindful Breathing) จึงเป็นทักษะที่สำคัญในการกลับมาควบคุมการทำงานของสมองส่วนหน้า (Prefrontal Cortex) ซึ่งรับผิดชอบการตัดสินใจอย่างมีเหตุผล
แนวทางปฏิบัติที่ถูกต้องตามหลักวิชาการเมื่อเกิดแผ่นดินไหว ผู้อ่านสามารถทำได้ดังนี้
- รักษาสติและประเมินสถานการณ์ หายใจลึกๆ 3-5 ครั้ง เพื่อลดการหลั่งฮอร์โมนความเครียดและกระตุ้นระบบประสาท Parasympathetic ที่ช่วยให้ร่างกายสงบลง
- ปฏิบัติตามหลัก ‘หมอบ ป้อง เกาะ’ (Drop, Cover, Hold On)
– หมอบลงใต้โต๊ะที่แข็งแรงหรือเฟอร์นิเจอร์ที่มั่นคง
– ป้องกันศีรษะและลำคอด้วยแขนหรือวัสดุนุ่ม
– เกาะยึดเฟอร์นิเจอร์ให้มั่นคงจนกว่าแรงสั่นสะเทือนจะหยุด
หมายเหตุ: การยืนที่ช่องประตูไม่ใช่วิธีที่แนะนำอีกต่อไปตามมาตรฐานความปลอดภัยสากล เนื่องจากประตูอาจไม่ได้เป็นโครงสร้างที่แข็งแรงที่สุดของอาคาร
- อย่ารีบออกจากอาคารระหว่างเกิดแรงสั่นสะเทือน จากการศึกษาพบว่าการบาดเจ็บส่วนใหญ่เกิดจากการวิ่งออกจากอาคารระหว่างเกิดแผ่นดินไหว เนื่องจากวัสดุที่ร่วงหล่นจากภายนอกอาคาร
- หลังแรงสั่นสะเทือนหยุดให้อพยพอย่างเป็นระบบ
– ใช้บันไดหนีไฟ ไม่ใช้ลิฟต์โดยเด็ดขาด
– เดินออกจากอาคารอย่างเป็นระเบียบ สังเกตพื้นที่เสี่ยงวัสดุร่วงหล่น
– มุ่งไปยังพื้นที่โล่งที่ห่างจากตัวอาคาร สายไฟฟ้า และต้นไม้ใหญ่
- ติดตามข้อมูลจากแหล่งที่เชื่อถือได้เท่านั้น เช่น
– กรมอุตุนิยมวิทยา (www.tmd.go.th)
– กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (www.disaster.go.th)
– ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ (https://ndwc.disaster.go.th )
การเตรียมความพร้อมล่วงหน้า
- จัดเตรียมชุดอุปกรณ์ฉุกเฉิน ประกอบด้วย น้ำดื่ม อาหารสำเร็จรูป ไฟฉาย วิทยุแบบใช้ถ่าน ยาประจำตัว และชุดปฐมพยาบาลเบื้องต้น
- วางแผนจุดนัดพบกับครอบครัวในกรณีที่ต้องแยกย้ายกัน
- ตรวจสอบโครงสร้างอาคาร และยึดตรึงเฟอร์นิเจอร์ขนาดใหญ่เพื่อป้องกันการล้มทับ
- การเตรียมความพร้อมทั้งด้านร่างกายและจิตใจไม่ได้หมายถึงการใช้ชีวิตด้วยความหวาดกลัว แต่เป็นการสร้างความมั่นใจว่าเราสามารถรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยความรู้ที่ถูกต้องและการฝึกฝนที่เพียงพอ
อ้างอิง:
- คู่มือการรับมือแผ่นดินไหว กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, แนวปฏิบัติสากลจาก Federal Emergency Management Agency (FEMA) และ United States Geological Survey (USGS)
