เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2564 ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา (CDC) เพิ่งออกคำแนะนำการปฏิบัติตัวสำหรับผู้ที่ได้รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 ครบแล้ว เป็นครั้งแรก
ซึ่งในปัจจุบันประชากรในอเมริกา 58.9 ล้านคน ได้รับวัคซีนแล้วอย่างน้อย 1 โดส และ 30.7 ล้านคน ได้รับวัคซีนครบแล้ว คิดเป็น 9.2% ของประชากรทั้งหมด ด้วยอัตราการฉีดวัคซีนที่เพิ่มขึ้นถึง 2.2 ล้านโดสต่อวัน (ส่วนไทยถือว่าห่างไกลกันมาก เพราะเพิ่งเริ่มฉีดวัคซีนมา 1 สัปดาห์ มีผู้ได้รับวัคซีนแล้ว 25,700 คน คิดเป็น 0.04% ของประชากรทั้งหมด)
ทั้งนี้ CDC หมายเหตุว่า แนวทางนี้อาจมีการปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์การระบาด, สัดส่วนของประชากรที่ได้รับวัคซีนครบ และหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวกับวัคซีน
ผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้วหมายถึงใคร?
นอกจากจะเป็นผู้ที่ได้รับวัคซีน ‘ครบจำนวนโดส’ ตามที่กำหนดแล้ว ยังต้องรอให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน ‘ครบ 2 สัปดาห์’ หลังจากได้รับโดสสุดท้ายไปแล้วด้วย โดยวัคซีนที่ได้รับการอนุมัติให้ใช้กรณีฉุกเฉินในอเมริกามีเพียง
- วัคซีน Pfizer ฉีด 2 โดส ห่างกัน 3 สัปดาห์
- วัคซีน Moderna ฉีด 2 โดส ห่างกัน 4 สัปดาห์
- วัคซีน Johnson & Johnson ฉีด 1 โดส
CDC จึงกล่าวถึงเฉพาะวัคซีน 3 บริษัทนี้ ซึ่ง 2 บริษัทแรกเป็นวัคซีนชนิด mRNA มีประสิทธิภาพประมาณ 90% แต่ยังไม่ได้ขอขึ้นทะเบียนในไทย ส่วนบริษัท Johnson & Johnson คล้ายกับวัคซีน AstraZeneca ทั้งชนิดของวัคซีนที่ใช้ไวรัสอะดีโนเป็นตัวพา (แต่เป็นคนละสายพันธุ์) และประสิทธิภาพใกล้เคียงกันประมาณ 70% กำลังรอการอนุมัติในไทยอยู่
ผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้วสามารถทำอะไรได้บ้าง?
CDC แนะนำ (จะพูดว่า ‘ให้สิทธิพิเศษ’ ก็ได้) ผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้วใน 2 ประเด็น คือ การพบปะกับผู้อื่นอย่างปลอดภัย กับการกักตัวและการตรวจหาเชื้อ ดังนี้
- พบปะกับผู้อื่นที่ ‘ได้รับวัคซีนครบแล้ว’ ภายในสถานที่ส่วนบุคคล โดยไม่ต้องสวมหน้ากากหรือเว้นระยะห่าง
- พบปะกับผู้อื่นที่ ‘ยังไม่ได้รับวัคซีน’ แต่มีความเสี่ยงต่ำต่ออาการรุนแรงจากครอบครัวเดียว ภายในสถานที่ส่วนบุคคล โดยไม่ต้องสวมหน้ากากหรือเว้นระยะห่าง
- ไม่ต้องกักตัว (Quarantine) หรือตรวจหาเชื้อหลังจากสัมผัสผู้ป่วย หากไม่มีอาการ
ถึงแม้จะยังไม่ทราบประสิทธิภาพของวัคซีนในระยะยาว หรือการป้องกันสายพันธ์ุใหม่ และผู้ได้รับวัคซีนครบแล้วยังสามารถติดเชื้อแล้วแพร่เชื้อต่อให้กับผู้อื่นได้ แต่เมื่อ CDC ชั่งประโยชน์แล้ว รวมถึงประสิทธิภาพในการป้องกันอาการรุนแรง การผ่อนคลายมาตรการกลับมีน้ำหนักมากกว่า และอาจช่วยให้ประชาชนยอมรับการฉีดวัคซีนเพิ่มขึ้นด้วย
หากดูภาพประกอบน่าจะเข้าใจมากขึ้น CDC แบ่งคนออกเป็น 3 กลุ่ม โดยใช้สัญลักษณ์แทน (มุมบนซ้าย) คือ วงกลมสีเขียว = ผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว วงกลมสีส้ม = ผู้ที่ยังไม่ได้รับวัคซีน ถ้าเต็มวง = เสี่ยงต่ำต่ออาการรุนแรง ส่วนขอบสีส้ม = เสี่ยงสูง ได้แก่ ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่มีโรคประจำตัว ซึ่งรวมภาวะอ้วน และสูบบุหรี่ด้วย
ในขณะที่มาตรการแบ่งออกเป็น 2 แบบ (ด้านขวามือสุด) คือ ไม่ต้องป้องกันเลย กับมาตรการ New Normal
สมาชิกครอบครัวสีเขียวสามารถพบปะกับครอบครัวสีเขียวด้วยกันเอง หรือสีส้มเต็มวงได้โดยไม่ต้องมีมาตรการป้องกัน (เหนือเส้นประ) เช่น ผู้สูงอายุที่ได้รับการฉีดวัคซีนแล้วสามารถพบปะกับลูกหลานได้ แต่ถ้าครอบครัวใดมีวงกลมขอบส้ม ทุกคนควรสวมหน้ากาก เว้นระยะห่าง ล้างมือ และเลือกพื้นที่ที่อากาศถ่ายเทสะดวกในการพบปะกันแทน (ล่างเส้นประ)
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีนแล้วยังคงต้องสวมหน้ากากในที่สาธารณะ และหลีกเลี่ยงการรวมตัวกันจำนวนมากอยู่ (จำนวนคนขึ้นกับความสามารถในการเว้นระยะห่าง 2 เมตร แต่ต้องยึดตามประกาศของแต่ละรัฐด้วย เช่น นิวยอร์กเพิ่งประกาศเพิ่มจำนวนคนสามารถรวมตัวกันได้ไม่เกิน 100 คนในอาคาร และ 200 คนนอกอาคาร)
สามารถเดินทางข้ามประเทศโดยไม่ต้องกักตัวหรือไม่?
หลายคนน่าจะคาดหวังคำแนะนำเรื่อง ‘วัคซีนพาสปอร์ต’ เพราะหลายประเทศ รวมถึงไทย เริ่มมีการพิจารณาเรื่องนี้แล้ว แต่ CDC ยังไม่มีอัปเดต และให้ยึดแนวทางเดิมอยู่ คือ
หากได้รับวัคซีนครบแล้ว ควรรอให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันก่อน 2 สัปดาห์ ร่วมกับการตรวจหาเชื้อ 1-3 วันก่อนเดินทาง และห้ามเดินทางหากตรวจพบเชื้อ ส่วนการกักตัว CDC แนะนำ 2 แบบ คือ
- กักตัวที่บ้าน 10 วัน โดยไม่ต้องตรวจหาเชื้อ
- กักตัวที่บ้าน 7 วัน แต่ต้องตรวจหาเชื้อ 3-5 วันหลังเดินทาง
โดยทั้ง 2 แบบยังต้องสังเกตอาการจนครบ 14 วัน
โดยสรุปในรอบนี้ CDC ผ่อนปรนมาตรการให้กับผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีนครบแล้ว ให้สามารถพบปะกับผู้อื่นที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว หรือยังไม่ได้รับวัคซีน แต่มีความเสี่ยงต่ำต่ออาการรุนแรง และไม่ต้องกักตัวหลังสัมผัสโรค โดยวัคซีนส่วนใหญ่ต้องฉีด 2 โดส และจะถือว่า ‘ครบ’ ก็ต่อเมื่อครบ 2 สัปดาห์หลังฉีดโดสสุดท้ายไปแล้ว
พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล
อ้างอิง:
- Interim Public Health Recommendations for Fully Vaccinated People https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/fully-vaccinated-guidance.html
- SARS-CoV-2 Vaccines https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2777059
- Travel During COVID-19 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/travelers/travel-during-covid19.html
- When to Quarantine https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/if-you-are-sick/quarantine.html
