The Queen’s Gambit จากปรากฏการณ์บนจอสู่การรุกฆาตกระแสหมากรุกโลก

“แกเล่นหมากรุกเป็นไหม”

คำถามนี้เป็นคำถามที่ชวนให้ผู้เขียนรู้สึกประหลาดใจว่าลมอะไรพัดคำถามนี้มาหาในยุคที่ใครหลายคนที่เคยเล่นอาจจะหลงลืมเกมกระดานนี้ไปนานแล้ว และไม่มั่นใจได้ว่าเด็กสมัยนี้จะมีใครที่รู้จักคำว่า ม้า ขุน โคน บ้างหรือไม่

ในวันวานที่เด็กยังไม่มีเกมออนไลน์และโซเชียลมีเดีย – ดีที่สุดสำหรับเราคือการไปเช่าเกมเล่นในร้านชั่วโมงละ 20 บาทและโดนพ่อแม่มาตามให้กลับบ้าน หรือบางทีไม่มีเงิน แต่ขอยืนดูคนอื่นเล่นก็ยังดี – หมากรุกเป็นหนึ่งใน ‘ของเล่น’ ที่เล่นได้ แต่เล่นยาก

เล่นยากเพราะหมากรุกเป็นเกมกระดานที่มีความสลับซับซ้อน ไม่เรียบง่ายและซื่อตรงเหมือนหมากฮอส เจ้าเล่ห์กว่าโอเทลโล นอกจากชื่อของตัวหมากที่หลายหลากยังมีบทบาทและตาหมากที่แตกต่าง

ขุนก็เดินอย่าง โคนก็เดินอย่าง เบี้ยอีก ไหนจะเรือ ม้า บ้านใครมีหมากรุกไทยก็ไม่ได้แปลว่าจะเล่นกันเหมือนหมากรุกเทศ

สำหรับเด็กผู้ชาย มันจึงเป็นเกมกระดานที่แอดวานซ์ค่อนข้างมากในวันวาน ใครเล่นเป็นถือว่าเท่ และเป็นหนึ่งในเครื่องมือวัดกึ๋น เก็บไว้ข่มกัน และบางครั้งก็อาจนำพาซึ่งค่าขนมเล็กๆ น้อยๆ สำหรับนักเล่นที่ชอบการเดิมพัน

แล้วอะไรที่นำพาให้เกมกระดานที่ควรจะถูกเก็บไว้ชั้นในสุดของร้านบอร์ดเกมกลับมาอยู่ในกระแสอีกครั้ง

คำตอบแรกและคำตอบเดียวคือ The Queen’s Gambit ซีรีส์ยอดฮิตที่มีความยาวเพียงแค่ 7 ตอน แต่เป็น 7 ตอนที่สามารถ ‘รุกฆาต’ ในหัวใจผู้คนได้มากมาย และกลายเป็นปรากฏการณ์มหัศจรรย์ส่งท้ายปีที่เต็มไปด้วยเรื่องราวมากมาย

แกร์รี คาสปารอฟ ตำนานที่มีลมหายใจผู้ให้คำปรึกษาแก่ซีรีส์สุดฮิต

รุกฆาตทุกพื้นที่หัวใจ!

เรื่องราวของ ‘เบธ’ หรือเอลิซาเบธ ฮาร์มอน นักหมากรุกสาวน้อยที่ต้องต่อสู้อย่างโหดร้ายไม่ว่าจะในกระดานหมากรุกที่ต้องสู้ยอดฝีมือมากมายทั้งสิบทิศ หรือในเกมชีวิตที่ถูกผูกปมเอาไว้หนักหนาสาหัส สร้างความประทับใจให้แก่ผู้ที่ได้ชมทั่วโลก

มีชายหนุ่มมากมายที่หลงใหลไปกับความงามของเบธที่ได้จากผู้สวมบทบาทอย่าง อันยา เทย์เลอร์-จอย และมีหญิงสาวอีกนับไม่ถ้วนที่ปลื้มกับความเก่งกาจและความเป็นนักสู้ของเธอ

ดังนั้นจึงเป็นเรื่องช่วยไม่ได้ที่จะเกิดปรากฏการณ์กระดานหมากรุกบุกหัวใจผู้คน

เมาริซ แอชลีย์ เทพหมากรุกระดับแกรนด์มาสเตอร์หรือปรมาจารย์ เปิดเผยว่าหลังการออกอากาศทาง Netflix ของ The Queen’s Gambit เขาได้รับการติดต่อจากคนที่ไม่เคยรู้จักมากมาย ส่วนใหญ่แล้วคนเหล่านั้นคือหญิงสาวที่สอบถามว่าเขาได้ชมซีรีส์เรื่องนี้หรือยัง และสอบถามเกี่ยวกับการเล่นหมากรุก

“กระแสที่เกิดขึ้นมันบ้าคลั่งมาก มันทำให้เกิดการรับรู้ที่น่าเหลือเชื่อ และทำให้ทุกคนตื่นเต้นไปกับหมากรุก ในเวลานี้มีหลายคนที่เริ่มทดลองเล่นหมากรุก ซึ่งสำหรับผมมันเป็นเรื่องที่น่าประหลาดใจ มหัศจรรย์ และส่งผลกระทบต่อฐานของแฟนหมากรุกอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน โดยเฉพาะสำหรับคนที่ไม่เคยเล่นมาก่อนเลย”

สำหรับแอชลีย์ – นักหมากรุกเชื้อสายแอฟริกัน-อเมริกันคนแรกที่ได้ตำแหน่งแกรนด์มาสเตอร์เชื่อว่ากระแสที่เกิดขึ้นในเวลานี้นั้นสูงเทียบเท่าหรืออาจจะยิ่งกว่าปรากฏการณ์หมากรุกฟีเวอร์ในปี 1972 ที่แชมป์ชาวอเมริกัน บ็อบบี้ ฟิสเชอร์ สามารถเอาชนะ บอริส สปาสส์กี ในรายการชิงแชมป์โลก ซึ่งการแข่งขันในครั้งนั้นได้กลายเป็นแรงบันดาลใจให้ วอลเตอร์ เทวิส นำมาเขียนนิยาย The Queen’s Gambit ที่ตีพิมพ์และจำหน่ายครั้งแรกในปี 1983

ขณะที่ แกร์รี คาสปารอฟ อดีตแชมป์โลกหมากรุกและเป็นหนึ่งในตำนานที่ยังมีลมหายใจของวงการ ผู้ซึ่งรับบทที่ปรึกษาของซีรีส์เพื่อชี้แนะให้การถ่ายทำการแข่งขันเป็นไปอย่างถูกต้องและสมจริงที่สุด ก็เห็นด้วยที่ซีรีส์นี้ทำให้หมากรุกได้เปิดกระดานใหม่ในใจคนทั้งโลก

“ผมคิดว่าหมากรุกกำลังอยู่ในช่วงขาขึ้นทั้งในสหรัฐฯ และทั่วโลก” คาสปารอฟกล่าว “แต่ผมคิดว่าซีรีส์นี้ยิ่งช่วยทำให้การโปรโมตดีขึ้นไปอีก และผมคาดหวังว่ามันจะดังเป็นพลุแตก เพราะมันช่วยลบภาพของเกมหมากรุกที่หลายคนมองว่าเล่นแล้วจะเป็นพวกเด็กเนิร์ดหรือทำให้เป็นบ้า

“ในทางตรงกันข้าม เราได้เห็นแล้วว่าหมากรุกมีส่วนช่วยให้ เบธ ฮาร์มอน สามารถเอาชนะความอ่อนแอในใจของเธอและสิ่งที่เธอเสพติดได้ หมากรุกช่วยยกระดับชีวิตของเธอให้ดีขึ้น และผมคิดว่าด้วยสิ่งนี้จะทำให้พ่อแม่หลายๆ ครอบครัวหันมามองหมากรุกในทางที่ดีขึ้น รวมทั้งผลักดันให้ลูกๆ ได้ก้าวเดินในทางนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเด็กผู้หญิง”

โดยสถิติผู้เล่นหมากรุกออนไลน์ในช่วงหลังจาก The Queen’s Gambit ออกอากาศนั้นมีผู้หญิงเพิ่มจาก 22% เป็น 27%

แปลว่าในอนาคตเราอาจจะค้นพบ เบธ ฮาร์มอน คนใหม่ได้ในชีวิตจริง!

สป็อคก็ชอบเล่นหมากรุก…

หมากรุกบุกทุกที่

ตามข้อมูลที่เปิดเผยจากสหพันธ์หมากรุกนานาชาติ (International Chess Federation – FIDE) แค่ 10 วันหลังการออกอากาศของ The Queen’s Gambit มีการค้นหาคำว่า ‘ชุดตารางหมากรุก’ (Chess Sets) บน eBay เพิ่มขึ้นจากปกติถึง 273% หรือคิดค่าเฉลี่ยแล้วคือทุก 6 วินาทีจะมีคนค้นหากระดานหมากรุก

eBay ยังเผยว่ายอดขายชุดกระดานหมากรุกเฉพาะในสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นกว่า 60% เมื่อเทียบกับปีกลาย ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากการที่ผู้คนใช้เวลาอยู่บ้านมากขึ้น แต่หากนับเฉพาะยอดจำหน่ายในช่วงหลังจากที่ซีรีส์ออกอากาศ ยอดขายนั้นเพิ่มขึ้นถึง 215%

และปรากฏการณ์นี้ไม่ได้หยุดแค่เฉพาะแค่ชุดกระดาน เพราะอะไรก็ตามที่เป็นหมากรุกก็ขายดีหมด ไม่ว่าจะเป็นนาฬิกา ของตกแต่งวินเทจ โดยยอดขายเพิ่มขึ้นถึง 45% ส่วนกระดานคะแนนยอดขายเพิ่มขึ้น 300%!

ขณะที่ Chess.com เครือข่ายออนไลน์สำหรับให้คนสมัครเข้าไปเล่นหมากรุก เปิดเผยว่าถึงแม้ในปีนี้เทรนด์คนที่สนใจสมัครเป็นสมาชิกจะเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง โดยเฉพาะหลังการล็อกดาวน์ในเดือนมีนาคมที่ทำให้มีสมาชิกใหม่แตะ 1 ล้านคนทุกเดือน

แต่หลัง The Queen’s Gambit ออกอากาศ ในเดือนพฤศจิกายนเดือนเดียวก็มีผู้สมัครสมาชิกใหม่ถึง 2.8 ล้านคน! และยอดรวมจำนวนเกมที่เล่นแบบมาตรฐานมีมากถึง 78 ล้านกระดาน สูงกว่าปี 2019 ถึงเท่าตัว

ไม่เพียงเท่านั้น กระแสยังลามไปถึงการถ่ายทอดสดการเล่นหมากรุกแบบออนไลน์ โดยเฉพาะบน Twitch แพลตฟอร์มออนไลน์ที่เดิมถูกมองว่าเหมาะสำหรับการเล่นวิดีโอเกมออนไลน์เท่านั้น แต่ในเวลานี้ได้กลายเป็นเวทีขนาดมโหฬารให้แฟนๆ ได้ติดตามการแข่งหมากรุกจากนักแข่งที่ชื่นชอบ

นักหมากรุกอย่าง แอนนา รูดอล์ฟ เจ้าของสมญา Anna_Chess หรือเลวี รอซแมน กับชื่อในวงการออนไลน์ GothamChess กลายเป็นสตรีมเมอร์ขวัญใจที่มีแฟนๆ ติดตามการเล่นของพวกเขามากมาย ซึ่งก็ไม่ใช่แค่แข่ง แต่ยังทำคอนเทนต์ช่วยแนะนำหรือสอนการเล่นหมากรุกให้ทุกคนด้วย

เรียกได้ว่าเป็นการสร้างงานสร้างรายได้ในโลกยุคหลังโควิด-19 ให้แก่นักหมากรุกที่เคยคิดว่าชีวิตจนตรอกแล้ว หลังการแข่งขันทั่วโลกถูกยกเลิกตลอดทั้งปี

ขณะที่แฟนๆ อีก 70,000 คน – ซึ่งเท่ากับความจุของสนามกีฬาขนาดยักษ์ – ได้ลงทะเบียนมาเพื่อชมการแข่งขันระหว่างสองผู้เล่นระดับแกรนด์มาสเตอร์อย่าง แม็กนุส คาร์ลเซน และมักซิม วาเชียร์-ลากราฟ ที่แข่งขันรายการ Speed Chess Championship บน Chess.com

เรียกได้ว่าเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน และอาจเป็นครั้งเดียวในชั่วชีวิต

ประโยชน์ 10 ข้อของหมากรุก

ถึงจะถูกเรียกว่าเป็นเกม หรือสำหรับบางคนอาจจะมองเห็นเป็นกีฬา แต่หมากรุกไม่ได้มีไว้โขกตาเดินกันไปตามประสาเท่านั้น

การเล่นหมากรุกนั้นมีประโยชน์อย่างมากต่อทุกคน โดย Chess.com ได้มีการสรุปสิ่งดีๆ ที่เราจะได้จากการเล่นหมากรุกเอาไว้ถึง 10 ข้อด้วยกัน

1. หมากรุกมีพลังที่จะดึงดูดผู้คนเข้าหากัน

หมากรุกเป็นหนึ่งในเกมที่เก่าแก่ที่สุดของโลก โดยต้นกำเนิดต้องย้อนไปไกลถึง 1,500 ปี ผ่านการเดินทางมายาวนานกว่าจะมาถึงทุกวันนี้ แต่สิ่งหนึ่งที่หมากรุกยังทำได้ดีไม่เคยเปลี่ยนคือการดึงดูดผู้คนเข้าหากัน ต่อให้มาจากคนละถิ่นที่อยู่ พูดจาคนละภาษา ขอแค่มีกระดานกับชุดหมากก็เล่นด้วยกันได้ (อาจต้องตกลงกติกากันนิดหน่อย)

สำคัญที่สุดคือหมากรุกไม่มีข้อจำกัดของเพศ วัย เชื้อชาติ ศาสนา และสีผิว

และไม่จำเป็นต้องเล่น แค่ยืนลุ้นไปด้วยก็บันเทิงแล้ว

2. สอนให้รู้แพ้รู้ชนะ

ต่อให้เป็นเซียนหมากรุกขั้นเทพแค่ไหนก็ไม่มีใครที่ไม่เคยแพ้ การเล่นหมากรุกจึงเป็นการสอนอย่างดีว่าชีวิตคนเรานั้นมีทั้งแพ้และชนะ ไม่มีใครจะแพ้ตลอดไป หรือชนะตลอดกาล

ชีวิตก็เช่นกัน

3. สอนเด็กได้

การเล่นหมากรุกสามารถใช้เป็นเครื่องมือในการสอนเด็กได้อย่างดี โดยเฉพาะในเรื่องยากๆ อย่าง ‘ผลของการกระทำ’

ทุกตาที่เดินสามารถส่งผลดีหรือร้ายได้ ดังนั้นก่อนจะเดินหรือทำอะไรในชีวิต ควรคิดให้ดี

4. ช่วยให้มีสมาธิ

เรื่องนี้เหมาะอย่างยิ่งกับผู้คนในยุคสมัยนี้ที่สมาธิสั้นลงเรื่อยๆ อันเป็นผลจากการที่เรามีโซเชียลมีเดียเข้ามาดึงดูดความสนใจตลอดเวลา

หมากรุกนั้นสามารถช่วยให้เราจดจ่อกับการเดินหมาก คิดแล้วคิดอีก ซึ่งสมาธิที่เกิดขึ้นสามารถเอาไปปรับใช้กับอะไรก็ได้ในโลก

5. ผู้ช่วยที่ยอดเยี่ยมของคุณครู

อย่างที่บอกว่าหมากรุกคือเกมมหาชน ใครก็เล่นได้ ดังนั้นสำหรับคุณครูในโรงเรียนแล้ว หมากรุกไม่ใช่เกมที่ใช้เงินทองมากมาย และเด็กทุกคนก็สามารถจะเล่นด้วยกันได้โดยไม่กำแพงใดๆ มาขวางกั้น

ครูยังใช้หมากรุกช่วยสอนอะไรได้อีกมากมาย ตั้งแต่เรื่องง่ายๆ ไปจนถึงเรื่องยากๆ อย่างปรัชญาชีวิต

6. พัฒนาความคิดสร้างสรรค์

สิ่งที่งดงามที่สุดของหมากรุกคือการที่ทุกคนสามารถคิดสไตล์การเล่น แบบแผน กลเม็ด ทีเด็ดต่างๆ ของตัวเองได้โดยไม่มีขีดจำกัด

ต่อให้เป็นตาเดินที่แสนพิสดาร มันก็อาจจะนำชัยชนะมาสู่เราได้

7. เครื่องมือสร้างความมั่นใจ

เพราะหมากรุกคือเกมที่ขึ้นอยู่กับเราและเราเท่านั้น กับความทุ่มเทในการศึกษา การใช้เวลาขัดเกลาตัวเองผ่านการแข่งขัน เวลาที่ใช้วิเคราะห์ความพ่ายแพ้และค้นหาจุดอ่อน สิ่งเหล่านี้จะช่วยทำให้ความมั่นใจของเราสูงขึ้นตามลำดับ

8. พัฒนาทักษะการแก้ปัญหา

ความยากของหมากรุกคือการที่ทุกครั้งที่แข่งเราจะต้องเจอโจทย์หินเสมอ ทั้งในการพยายามแก้ทางคู่แข่งและพยายามเล่นในแบบของตัวเองให้ดีที่สุด หมากรุกจึงเป็นครูสอนวิชาการแก้ปัญหาได้เป็นอย่างดี และแน่นอนว่ามันเอามาใช้ในชีวิตจริงได้

9. หมากรุกช่วยฝึกสมองทั้งสองซีก

เวลาที่เล่นหมากรุก สมองของเราจะถูกท้าทายในเรื่องของตรรกะ การจดจำแพตเทิร์นการเดิน การตัดสินใจทั้งในเชิงวิเคราะห์และเชิงภาพ ไปจนถึงการทดสอบความทรงจำ เรียกได้ว่าหมากรุกช่วยฝึกฝนสมองได้เป็นอย่างดี

และไม่ได้ดีเฉพาะสำหรับเด็ก แต่ดีสำหรับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย

10. สงบจิตสงบใจ

บางครั้งการแข่งหมากรุกมีความตึงเครียดสูงมาก หลายครั้งคนเล่นก็พยายามทุ่มเททุกอย่างที่มี เวลาก็เหลือน้อย และยังต้องตัดสินใจอย่างเฉียบแหลม ซึ่งไม่ว่าจะแพ้หรือชนะในกระดานนั้น หมากรุกได้สอนให้เรารู้จักสงบจิตสงบใจได้เป็นอย่างดี

เพราะช่วงเวลาที่เพ่งสมาธิสูงสุด แต่ในเวลาเดียวกันก็นิ่งที่สุด คือช่วงเวลาที่สมองทำงานได้เต็มประสิทธิภาพที่สุด

ถ้าทำได้ ต่อให้ชีวิตนี้ต้องเจอกี่สิบกี่ร้อยเดดไลน์ ต้องขึ้นพรีเซนต์งานใหญ่ สัมภาษณ์ หรือทดสอบอะไรก็ตาม ก็ไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป

รูปแบบการเปิดเกมแบบ Queen’s Gambit

ความลับของ The Queen’s Gambit

หลายคนอาจจะรู้บ้างแล้ว แต่หลายคนอาจจะยังไม่เคยรู้ถึงที่มาของ The Queen’s Gambit

สำหรับชื่อ Queen’s Gambit นี้นำมาจากชื่อของวิธีการเดินหมากเปิดกระดานด้วยการเดินเบี้ย 2 ตัว ซึ่งเป็นหนึ่งในวิธีการเล่นที่เก่าแก่ที่สุด ย้อนกลับไปได้ถึงปี 1490 เลยทีเดียว โดยคำว่า Gambit นั้นมาจากการเดิมพันแบบ ‘กล้าได้กล้าเสีย’ ของคนที่เปิดกระดานแบบนี้ เพราะจะเสียตัวเบี้ยไป 1 ตัว

ส่วนซีรีส์ The Queen’s Gambit อย่างที่บอกไปข้างต้นว่านำมาจากชื่อหนังสือของ วอลเตอร์ เทวิส ที่วางแผงเมื่อปี 1983 โดยเทวิสเรียนเล่นหมากรุกตั้งแต่อายุ 7 ขวบ และหลงใหลในการเดินหมากอย่างมาก

สิ่งที่น่าสนใจคือในซีรีส์เรื่องนี้มีการนำสิ่งละอันพันละน้อยจากผลงานของเทวิสมาประยุกต์เข้ากับ The Queen’s Gambit เป็นอย่างดี เช่น The Man Who Fell to Earth หรือ The Color of Money เพียงแต่นิยายเหล่านี้ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับหมากรุกหรอกนะ

ขณะที่ผู้กำกับ สกอตต์ แฟรงค์ เลือกให้คาสปารอฟ นักหมากรุกที่ได้รับการยกย่องว่าเก่งที่สุดตลอดกาล (ประหนึ่งเปเล่ของวงการหมากรุก) เป็นที่ปรึกษา

สำหรับตัวละครขวัญใจทุกคนอย่าง เบธ ฮาร์มอน ได้แรงบันดาลใจจากชีวิตจริงของ บ็อบบี้ ฟิสเชอร์ แกรนด์มาสเตอร์ผู้จากไปเมื่อปี 2008 แต่มีการบิดให้เป็นเวอร์ชันของผู้หญิง

และฉากที่เราเห็นนักแสดงแข่งกันในหนังนั้น พวกเขาเล่นกันจริงๆ! เพียงแต่จะรู้ก่อนว่าตาไหนต้องเดินไปตรงไหน และนั่นทำให้เกิดความสมจริงสมจังอย่างมาก

นี่คือทั้งหมดของปรากฏการณ์ The Queen’s Gambit ที่รุกฆาตหัวใจคนทั้งโลก

ว่าแต่ ‘เล่นหมากรุกกันสักตาไหม’ ผู้เขียนเริ่มนึกครึ้มในใจ 🙂

พิสูจน์อักษร: ภาสิณี เพิ่มพันธุ์พงศ์

อ้างอิง: