วันนี้ (30 พฤศจิกายน) ที่รัฐสภา ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ประธานคณะก้าวหน้า อภิปรายนำเสนอร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญหมวด 14 การปกครองท้องถิ่น หรือร่างปลดล็อกท้องถิ่น โดยเริ่มต้นจากการชูขวดน้ำประปาจากองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) พนมไพร อำเภอค้อใหญ่ จังหวัดร้อยเอ็ด พร้อมกล่าวว่า น้ำประปาในตำบลส่วนใหญ่ของประเทศไทยมีสภาพเช่นนี้ มีปัญหาขุ่นข้น กำหนดเวลาเปิด-ปิด ประชาชนต้องดิ้นรนหาน้ำสะอาดเอง การจะลงทุนเพื่อปรับปรุงน้ำประปาทั้งระบบในตำบลให้ใสสะอาด สามารถทำได้ด้วยการใช้เงินประมาณ 10 ล้านบาทต่อตำบล ซึ่ง อบต. ในประเทศไทยส่วนใหญ่มีเงินลงทุนต่อปีแค่ 2-3 ล้านบาทเท่านั้น นี่เป็นแค่ส่วนหนึ่งของปัญหาที่เกิดขึ้นจากความไม่มีอิสระ และไม่มีงบประมาณของท้องถิ่น หนึ่งในวิธีแก้ปัญหาที่ท้องถิ่นต้องใช้คือ การวิ่งเต้นของบประมาณจากส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ซึ่งหลายเรื่องผ่านไปหลายสิบปี โครงการก็ยังไม่ได้รับการอนุมัติ
ธนาธรกล่าวต่อว่า ปัญหาเหล่านี้ไม่ได้เพิ่งเกิด และถ้าเราไม่ทำอะไรสักอย่าง ปัญหานี้จะอยู่กับเราไปจนแก่จนตาย และส่งต่อไปถึงลูกหลานของเรา เราต้องการสังคมแบบนี้ต่อไปหรือ สังคมที่คนหนุ่มสาวต้องเดินทางไปแสวงหาโอกาสในเมืองใหญ่เพราะไม่มีงานอยู่ที่บ้าน โครงการพัฒนาจากส่วนกลางที่ไม่ตอบโจทย์คนพื้นที่เต็มไปหมด เต็มไปด้วยปัญหา ถนนที่ส่งผลถึงความเป็นความตายในการเดินทางไปโรงพยาบาล ไปโรงเรียน น้ำประปาที่ซักผ้า ล้างหน้า แปรงฟันยังไม่ได้ ระบบชลประทานที่คลุมแค่ 23% ของพื้นที่เพาะปลูก
“ไม่มีนโยบายใดแก้ปัญหาทุกเรื่องได้ทันที แต่ถ้าจะมีชุดนโยบายสักชุดที่จะแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำ เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ยกระดับบริการสาธารณะให้ประชาชนดีกว่านี้ได้พร้อมกัน นั่นคือการกระจายอำนาจ ลดการรวมศูนย์ของส่วนกลาง” ธนาธรกล่าว
ธนาธรระบุว่า ร่างปลดล็อกท้องถิ่นคือเครื่องจักรทางเศรษฐกิจตัวใหม่ของประเทศไทย โดยมีหลักใหญ่ใจความ 3 เรื่อง เรื่องที่ 1 คืออำนาจและอิสระในการบริหาร ยึดหลักอำนาจเป็นของประชาชน ประชาชนเลือกตัวแทนของตัวเอง ร่างฯ นี้คือการทำให้หลักการนี้ชัดเจนโดยไม่ต้องตีความอีก ว่าอำนาจในการให้บริการสาธารณะเป็นของใคร นี่คือการทำให้ท้องถิ่นมีอิสระและอำนาจเต็มที่ในการออกแบบพัฒนาท้องถิ่นของตัวเอง เพราะไม่มีใครรู้ปัญหามากกว่าคนในพื้นที่ รักบ้านของตัวเองมากกว่าคนในพื้นที่ อยากเห็นบ้านของตัวเองพัฒนามากกว่าคนในพื้นที่ และคนที่มาจากการเลือกตั้ง ย่อมมีแรงจูงใจในการตอบสนองประชาชนมากกว่าผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งจากส่วนกลางแน่นอน
ธนาธรกล่าวว่า เรื่องที่ 2 คือการจัดสรรงบประมาณที่เป็นธรรมเหมาะสม ร่างฯ นี้เสนอให้มีการจัดสรรงบประมาณอย่างเป็นธรรม และเพียงพอต่อการปฏิบัติภารกิจที่ได้รับอย่างมีประสิทธิภาพ จากที่ได้รับส่วนแบ่งงบประมาณร้อยละ 30 ในปัจจุบัน ให้เป็นร้อยละ 50 ในอนาคต การจัดสรรงบประมาณใหม่เช่นนี้ ทำให้ท้องถิ่นไม่ต้องวิ่งเต้นหางบประมาณอีกต่อไป งบประมาณมาอยู่ใกล้ประชาชนมากที่สุดอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน ประชาชนเข้าถึงงบประมาณได้ผ่านตัวกลางเดียวคือบัตรเลือกตั้ง เลือกคนที่จะมาใช้งบพัฒนาพื้นที่ด้วยตัวเอง สามารถแก้ปัญหาในพื้นที่ ออกแบบการจัดบริการสาธารณะแบบที่ประชาชนต้องการได้ด้วยตัวเอง
“ลองจินตนาการดูว่าประเทศไทยมี 7,255 ตำบล ถ้าทุกตำบลมีโรงเรียนที่มีคุณภาพ หลักสูตรสอดคล้องกับงานในพื้นที่ สอนทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ไปพร้อมๆ กันได้ มีสวนสาธารณะให้ผู้คนมาใช้ชีวิต มีพื้นที่สีเขียวที่เป็นปอดให้ชุมชน มีศูนย์เด็กเล็กที่มีคุณภาพ มีน้ำประปาที่ไม่ใช่แค่ใสสะอาด แต่ยังดื่มได้ด้วย มีการคมนาคมสาธารณะที่ดีในราคาที่เข้าถึงได้ มีห้องสมุดที่มีคุณภาพ มีการจัดเก็บขยะที่มีการแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง ได้มาตรฐานกรมควบคุมมลพิษ ถ้าทุกตำบลมีบริการสาธารณะแบบนี้ ประเทศไทยจะเปลี่ยนไปมากขนาดไหน? นี่คือประเทศไทยที่เราทุกคนจินตนาการถึงได้ คำถามคือเราอยากสร้างอนาคตแบบนี้ร่วมกันหรือไม่ เรากล้าฝัน ทะเยอทะยานที่จะสร้างสิ่งนี้ให้เกิดขึ้นในประเทศไทยหรือไม่ การจัดสรรงบประมาณและอำนาจให้เป็นธรรม จะทำให้เราทำสิ่งเหล่านี้ได้ภายใน 10-15 ปี” ธนาธรกล่าว
ธนาธรกล่าวสรุปว่า หากจะมีอะไรที่สะท้อนการรวมศูนย์ของไทยได้ดีที่สุด ก็คือรัฐสภาแห่งนี้ ทุกวันก่อนเริ่มประชุม ส.ส. จะต้องใช้เวลาคนละ 2 นาที ปรึกษาหารือ ซึ่งตัวเลขจากสำนักประธานสภาผู้แทนราษฎรระบุว่า ร้อยละ 65 ของเรื่องปรึกษาหารือ เป็นเรื่องถนน ไฟฟ้า ประปา ซึ่งเป็นหน้าที่ของท้องถิ่น แต่ท้องถิ่นกลับขาดงบและอำนาจในการแก้ปัญหา จนประชาชนต้องพึ่งพา ส.ส. ให้นำเรื่องมาสู่สภา กว่าเรื่องจะถูกแก้ ก็ผ่านไป 2-3 ปี ไม่ทันกับความต้องการของประชาชน เพราะฉะนั้น ตนขอเรียกร้องสมาชิกรัฐสภา ให้ช่วยกันผ่านร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับนี้ เพื่อจบปัญหาในรุ่นของเรา ให้ท้องถิ่นได้ทำหน้าที่รับใช้ แก้ไขปัญหาให้ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
“ผมขอให้ทุกท่านเห็นแก่ผลประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชน โหวตผ่านร่างฯ ปลดล็อกท้องถิ่น เพื่อให้ท้องถิ่นได้ทำงานพัฒนาคุณภาพชีวิตพื้นฐานของประชาชนได้อย่างรวดเร็ว และให้ผู้แทนราษฎรได้ทำหน้าที่ในสภา ออกกฎหมาย ต่างฝ่ายต่างจะได้ทำหน้าที่ของตนอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด” ธนาธรกล่าว
