ย้อนกลับไปเช้าวันที่ 17 มิถุนายน 2562 แวดวงการเมืองไทยมีเรื่องความสูญเสียเป็นข่าวใหญ่ หลังมีรายงานจากสื่อหลายสำนักระบุว่า กำนันเป๊าะ-สมชาย คุณปลื้ม อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองแสนสุข นักการเมืองชื่อดังแห่งชลบุรี เสียชีวิตแล้ว เมื่อเวลาประมาณ 03.00 น. ที่ผ่านมา ด้วยวัย 82 ปี 

หลังป่วยด้วยโรคมะเร็งและเข้ารับการรักษาตัวที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่งในจังหวัดชลบุรีมาระยะหนึ่ง นับตั้งแต่ได้รับการพักโทษเมื่อ 14 ธันวาคม 2560

ในแวดวงไม่มีใครไม่รู้จักชื่อ สมชาย คุณปลื้ม แต่ที่คนครึ่งค่อนประเทศเรียกขานขึ้นใจ ก็คือ ‘กำนันเป๊าะ’ อันเป็นชื่อเล่นของผู้มากบารมีแห่งคุ้ม ‘แสนสุข’ อดีตนายกเทศมนตรีเมืองแสนสุขแห่งชลบุรี

หนึ่งในบุคคลที่สื่อมวลชนต่างขนานนามว่า ‘เจ้าพ่อหมายเลขหนึ่งของเมืองไทย’ เขาเคยให้สัมภาษณ์ว่า ในชีวิตของเขาไม่เคยภูมิใจที่ใครมาเรียกเจ้าพ่อ

“ผมเกลียดที่สุด คำว่าเจ้าพ่อนี่ตั้งกันเอง ไอ้คำว่าเจ้าพ่อหรือมาเฟียผู้มีอิทธิพลทั้งหลายเนี่ย คือเรามีคู่แข่งทางการเมือง เขาไม่มีอะไรจะสู้เราในสังคม ด้านพัฒนาก็สู้เราไม่ได้ เขาเลยหยิบยกจุดนี้ขึ้นมาโจมตี ทำนองว่าพวกนี้นักเลงโต พวกเจ้าพ่อเดินสะดุดขาแล้วจะต้องตาย อะไรอย่างนี้”

เส้นทางชีวิตของกำนันเป๊าะสะดุดลง เมื่อถูกตัดสินจำคุก 5 ปี 4 เดือน และยึดทรัพย์ในคดีทุจริตซื้อที่ดินเขาไม้แก้ว และจำคุก 25 ปีในคดีจ้างวานฆ่า ประยูร สิทธิโชติ หรือ กำนันยูร แล้วหลบหนีคดี ต่อมาเมื่อวันที่ 30 มกราคม 2556 สมชาย คุณปลื้ม ได้ถูกตำรวจจับที่กรุงเทพมหานคร

กำนันเป๊าะมีลูกชายอย่าง แป๊ะ-สนธยา คุณปลื้ม ที่ได้นั่งเก้าอี้รัฐมนตรีในหลายกระทรวง และมีลูกๆ เป็นผู้บริหารในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของชลบุรีตามรอยผู้เป็นพ่อด้วย

ใครก็รู้ว่าเมืองชลคนตระกูลคุณปลื้มครองท้องถิ่นแบบกินรวบ ใหญ่ยิ่งในแง่การเมืองระดับพื้นที่ แถมทำพรรคการเมืองก็ทำพรรคท้องถิ่นนิยมอย่างพลังชลด้วย

เมื่อ สนธยา คุณปลื้ม บุตรชายกำนันเป๊าะดอดมาเล่นการเมือง (อีกหน) หลังว่างเว้นไปนาน ด้วยการเปิดหน้าซบ คสช. คราวนั้นผู้คนก็อื้ออึง แต่ด้วยเหตุผลลึกซ่อนใน คือเรื่องของใจและกายเพื่อบุพการี

แป๊ะ สนธยา คงเลือกแล้ว มาเต็มตัว เพื่อรักษาขุมข่ายการเมืองตัวเองเอาไว้

แวดวงการเมืองต่างรู้ว่า 5 พี่น้องแห่งตระกูลคุณปลื้ม 4 ลูกชายของกำนันเป๊าะเดินเข้าสู่ถนนการเมืองหมด เหลือเพียง 1 ลูกสาวคุมธุรกิจครอบครัว

แน่นอนว่าหัวหาดการเมืองท้องถิ่นหลักๆ ในจังหวัดชลบุรีล้วนเป็นตระกูลคุณปลื้มที่ยึดครอง และแผ่ขยายอาณาจักรในรูปเครือข่ายไปในพื้นที่ชลบุรีแทบทั้งจังหวัด

นับแต่บุตรชายคนโต สนธยา คุณปลื้ม เป็น ส.ส. ชลบุรี จนได้นั่งเก้าอี้รัฐมนตรีหลายกระทรวง เป็นหัวเรือใหญ่ของพี่น้องในทางการเมืองและเรื่องอื่นๆ แทนพ่อในยามนี้ หลังเข้าร่วมงาน คสช. สนธยาได้ขึ้นนั่งในตำแหน่งนายกเมืองพัทยาแทนน้องชาย

ถัดมาคือ วิทยา คุณปลื้ม นั่งตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดชลบุรี

ส่วน อิทธิพล คุณปลื้ม เคยเป็นนายกเมืองพัทยา ก่อนหลุดเก้าอี้เนื่องจากหมดวาระ และไปเป็นผู้ช่วยรัฐมนตรีกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ก่อนปรากฏชื่อเป็นกรรมการบริหารพรรคพลังประชารัฐ แต่ทว่าสอบตก พ่ายให้กับอนาคตใหม่ในการเลือกตั้งที่ผ่านมาชนิดล้มช้าง เกินความคาดหมายของคนชลบุรี ก่อนที่จะนั่งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม

และน้องชายคนสุดท้อง ตุ้ย-ณรงค์ชัย คุณปลื้ม ปัจจุบันเป็นนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองแสนสุข

ขุมข่ายการเมืองในจังหวัดชลบุรีแม้จะเรียกว่า ‘แข็งแรง’ มาแต่ไหนแต่ไร ยากที่ใครจะท้าชน ล้มยักษ์ให้หงายท้องได้ง่าย

แต่ยามนี้ ยามที่ ‘การเมืองท้องถิ่น’ ถูกสั่นคลอนในหลายจังหวัด ขุมข่ายต้องหยุดชะงัก จึงจำเป็นที่จะต้องหาฐานยึดให้มั่น

หลายตระกูล หลายกลุ่มก้อนการเมืองถูกตรวจสอบ ถูกทาบทามเข้ามาร่วมงาน มีรายงานข่าวอยู่เป็นระยะ ไม่ว่าจะเป็น ‘สะสมทรัพย์’ แห่งนครปฐม รวมถึงพื้นที่อื่นๆ ในภูมิภาคต่างๆ

จึงไม่น่าเป็นเรื่องที่จะเกินคาดหมาย หากจะมีเหตุผลเพื่อรักษา ‘อำนาจ’ ฐานรากที่มั่นคง เป็นเหตุผลหลักในการตัดสินใจทางเลือกนี้

ลูกกำนันเป๊าะแบบ แป๊ะ สนธยา นี่เองที่ส่งให้พ่อได้ฉายา ‘นักเลงเรียกพี่ รัฐมนตรีเรียกพ่อ’ ที่ไม่ใช่ได้มาเพราะโชคช่วย

ภาพ: นิตยสาร ผู้นำท้องถิ่น ปีที่2 ฉบับที่ 24 พ.ย. 2545

พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า