ในการประชุมมหาเถรสมาคมครั้งที่ 18/2568 เมื่อวันจันทร์ที่ 21 กรกฎาคม 2568 ที่ ตำหนักเพ็ชร วัดบวรนิเวศวิหาร มหาเถรสมาคม ได้มีมติเห็นชอบตามที่สมเด็จพระสังฆราชมีพระบัญชาโปรดให้จัดทำร่างกฎมหาเถรสมาคมฉบับแก้ไขเพิ่มเติมว่าด้วยการลงนิคหกรรม กรณีความผิดที่มีหลักฐานชัดแจ้ง การเร่งรัดการลงนิคหกรรม และการจัดการให้พระภิกษุสละสมณเพศ
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม ได้มีพระบัญชาโปรดแต่งตั้งคณะทำงานกลั่นกรองถวายความเห็นประกอบพระดำริในการแก้ไขเพิ่มเติมกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2521) ว่าด้วยการลงนิคหกรรม และกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ 21 (พ.ศ. 2538) ว่าด้วยการให้พระภิกษุสละสมณเพศ เมื่อวันศุกร์ที่ 18 กรกฎาคม 2568 โดยให้รับสนองพระบัญชาโดยด่วน
การแก้ไขกฎทั้งสองฉบับนี้มีสาเหตุมาจากกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการลงนิคหกรรม พ.ศ. 2521 ที่ใช้บังคับมานาน ทำให้ไม่สามารถบังคับใช้ให้เกิดประสิทธิผลได้อย่างเท่าทันต่อสถานการณ์ปัจจุบัน ไม่มีบทบัญญัติจำเพาะสำหรับกรณีที่มีพยานหลักฐานชัดแจ้ง หรือกรณีที่กระบวนการลงนิคหกรรมดำเนินไปอย่างล่าช้า ซึ่งก่อให้เกิดความเสียหายแก่คณะสงฆ์และเสื่อมเสียต่อภาพลักษณ์พระพุทธศาสนา จึงเห็นสมควรปรับปรุงหลักเกณฑ์โดยเพิ่มวิธีปฏิบัติในกรณีความผิดที่มีหลักฐานชัดแจ้ง และการเร่งรัดการดำเนินการลงนิคหกรรม เพื่อให้การลงนิคหกรรมมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ส่วนกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการให้พระภิกษุสละสมณเพศ พ.ศ. 2538 ไม่ได้กำหนดขั้นตอนการให้พระภิกษุสละสมณเพศในกรณีที่มีพยานหลักฐานชัดแจ้งว่าประพฤติผิดพระธรรมวินัยร้ายแรง หรือละเมิดพระธรรมวินัยเป็นอาจิณจนอาจก่อให้เกิดความเสื่อมเสียแก่คณะสงฆ์ จึงเห็นสมควรปรับปรุงหลักเกณฑ์โดยเพิ่มวิธีปฏิบัติในกรณีดังกล่าว
คณะทำงานฯ ได้รับสนองพระบัญชา และนำร่างกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการลงนิคหกรรม (ฉบับที่ 2) พ.ศ…. และร่างกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการให้พระภิกษุสละสมณเพศ (ฉบับที่ 2) พ.ศ…. ถวายเพื่อทรงพระวินิจฉัยแล้ว มีพระบัญชาโปรดให้นำเสนอที่ประชุมมหาเถรสมาคม ในการประชุมครั้งที่ 18/2568 ซึ่งมีสมเด็จพระธีรญาณมุนี ปฏิบัติหน้าที่ประธานในการประชุม และกรรมการที่มาประชุมทุกรูปได้ร่วมกันพิจารณาและมีมติเห็นชอบ
ในการนี้ สมเด็จพระสังฆราช ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม มีพระบัญชาโปรดให้ ศาสตราจารย์พิเศษธงทอง จันทรางศุ ที่ปรึกษามหาเถรสมาคม เข้าร่วมชี้แจงในการประชุม พร้อมแถลงข่าวร่วมกับ รองศาสตราจารย์ชัชพล ไชยพร รักษาราชการแทนผู้อำนวยการสำนักเลขาธิการมหาเถรสมาคม ปฏิบัติหน้าที่ผู้อำนวยการกองกิจการในสมเด็จพระสังฆราช และกิจการสนองพระราชดำริ
สาระสำคัญของการแถลงข่าวเป็นการอธิบายรายละเอียดการเพิ่มเติม ‘หมวด 1/1 วิธีปฏิบัติในกรณีความผิดที่มีหลักฐานชัดแจ้ง’ และ ‘หมวด 5/1 การเร่งรัดการดำเนินการลงนิคหกรรม’ ลงในกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการลงนิคหกรรม พ.ศ. 2521 เพื่อให้เท่าทันต่อลักษณะของพยานหลักฐานที่ชัดแจ้งว่าพระภิกษุเสพเมถุนธรรม หรือต้องอาบัติปาราชิกอื่น หรือประพฤติผิดพระธรรมวินัยอย่างร้ายแรง กระชับขั้นตอนการชำระอธิกรณ์และการลงนิคหกรรมโดยเจ้าคณะปกครองผู้มีอำนาจ กำหนดกรอบระยะเวลาให้แล้วเสร็จโดยเร็ว และกำหนดให้สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติมีอำนาจร่วมกับคณะสงฆ์ในการดำเนินการในบางขั้นตอน ซึ่งเป็นการเพิ่มเติมจากเดิมที่ไม่มีกฎหมายและกฎมหาเถรสมาคมให้อำนาจดำเนินการแก่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติไว้
ส่วนในการแก้ไขเพิ่มเติมกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการให้พระภิกษุสละสมณเพศ พ.ศ. 2538 นั้น ร่างกฎมหาเถรสมาคมได้กำหนดเพิ่มเติมอำนาจให้เจ้าคณะปกครองผู้มีอำนาจ มีคำสั่งให้พระภิกษุที่ประพฤติผิดพระธรรมวินัยเป็นอาจิณ หรือปรากฏข้อเท็จจริงหรือมีพยานหลักฐานชัดแจ้งว่ามีการกระทำเข้าข่ายความผิดประเภทครุกาบัติ และมีพฤติการณ์ว่าถ้าดำรงสมณเพศต่อไปอาจก่อให้เกิดความเสียหายแก่คณะสงฆ์ หรือมีการกระทำอันเป็นอาบัติระดับใดก็ตาม และมีพฤติการณ์ว่าถ้าดำรงสมณเพศต่อไปอาจก่อให้เกิดความเสื่อมเสียอย่างร้ายแรงแก่คณะสงฆ์ สละสมณเพศได้ทันที
พร้อมกันนี้ ยังได้ระบุวิธีการสึก กรณีต้องคำวินิจฉัยว่าอาบัติปาราชิกและกรณีเสื่อมเสียอย่างร้ายแรงเพราะเหตุอื่นไว้ให้ชัดเจน อีกทั้งกำหนดอำนาจหน้าที่ให้สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติแจ้งหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง เช่น สำนักงานตำรวจแห่งชาติ กระทรวงมหาดไทย องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อขอรับการสนับสนุนกำลังเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการและอารักขา ให้การจัดการสละสมณเพศเป็นไปโดยสงบและเรียบร้อย ในกรณีพระภิกษุผู้ต้องคำสั่งให้สละสมณเพศขัดคำสั่งหรือไม่ยอมสละสมณเพศ
หลังจากนี้ อินทพร จั่นเอี่ยม ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ในฐานะเลขาธิการมหาเถรสมาคม จะได้นำขึ้นถวายสมเด็จพระสังฆราช ทรงลงพระนาม ตราเป็นกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการลงนิคหกรรม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2568 และร่างกฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยการให้พระภิกษุสละสมณเพศ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2568 เพื่อให้มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในแถลงการณ์คณะสงฆ์เป็นต้นไป
อ้างอิง:
